“Anh có đôi bàn tay của thợ thủ công, không phải một họa sĩ,” vị mục sư làng thân thiện (Paolo Bonacello đóng) nói với một người Mỹ xa xứ với danh tính mơ hồ nhưng có gương mặt của George Clooney. Anh chàng này, hiện đang sử dụng cái tên Edward, trước đây là Jack, nhưng được tới hai người phụ nữ khác nhau biết đến với cái tên Butterfly, vừa xuất hiện trong một thị trấn đẹp như tranh vẽ ở Abruzzo, một vùng núi phía đông thành phố Rome, ở đó anh giả vờ là một thợ chụp ảnh. Nghề nghiệp thực tế của anh, mặc dù không được nói rõ, lại mang ác tâm nhiều hơn, và anh thì hiện tại đang thực hiện một nhiệm vụ thay thế một kẻ ám sát khiêu gợi (Thekla Reuten đóng) với một vũ khí theo yêu cầu đặt hàng.

Do Anton Corbijn đạo diễn, Rowan Joffe viết kịch bản (được chuyển thể từ tiểu thuyết A Very Private Gentleman của Martin Booth), đa phần phim The American dành cho việc kiểm tra sự kiên nhẫn của Butterfly trong công việc. Anh thật khéo léo bằng sự thận trọng tỉ mỉ, cân đong, đo lường, tháo lắp và tinh chỉnh khẩu súng đặc biệt của mình với lòng tận tụy thủ công. Và ưu điểm của chính bộ phim là những thứ thuộc về thủ công hơn là thuộc về nghệ thuật. Tính chính xác của phim gây ấn tượng mạnh và kiểu cách hơn là tạo sinh lực. Đó là các áp dụng hợp lý đầy kỹ năng trong thể loại và phong cách, một cái bình được làm cân đối không chứa đựng gì cụ thể, mặc dù vài trong số cảnh mô tả – khung cảnh châu Âu, nhịp độ tiến triển chậm rãi, cảnh khỏa thân của người phụ nữ hoàn toàn nhìn từ phía trước – gợi đến nhiều về phim nghệ thuật hơn là về phim hỗn hợp.

George Clooney trong The American [Ảnh: Giles Keyte/Focus Features]

Từ một thợ chụp ảnh chuyển sang làm đạo diễn với phim Control, một phim buồn kể về tiểu sử của Ian Curtis, ca sĩ chính của ban nhạc Joy Division ở Manchester theo dòng nhạc post-punk (dòng nhạc thời kỳ sau loại nhạc rock mạnh và dữ dội), đạo diễn Corbijn có một con mắt khá tinh tế đối với vẻ đẹp thiên nhiên và phán đoán đầy kinh nghiệm về mặt bố cục. Từng khung hình – quang cảnh rộng lớn trên những mái ngói đỏ và cái nhìn lướt qua xuống tảng đá hẹp lang thang; những cảnh ân ái và những cảnh quay Clooney uống cà phê một cách rầu rĩ – phim The American không hề kém phần tráng lệ. Và sự tiếp cận gián tiếp mà phim thực nhiện với những gì là một cảnh quay thật sự tiêu chuẩn tạo nên tâm trạng hồi hộp tăng mạnh hơn bởi nhịp hối hả do phần âm nhạc khiêm tốn của Hearbert Grönemeyer.

Một tâm trang kín đáo, ủ dột của kẻ quấy nhiễu ngự trị ngay tại đoạn mở đầu, từ đó nhận thấy Clooney, mái màu bạc của anh được bù thêm vào một bộ ria màu trắng như tuyết, đang lui về sống ở vùng nông thôn đầy tuyết ở Thụy Điển. Khung cảnh điền viên thơ mộng của anh bị phá vỡ bởi một kẻ giết người, và với sự giúp đỡ của một quý ông nham hiểm tên Pavel (Johan Leysen đóng), anh chàng người Mỹ mới toanh được cạo râu sạch sẽ của chúng ta lên đường đến định cư ở Ý.

Cộng thêm vào vị mục sư, anh kết bạn với Clara, một ả gái điểm – do nữ diễn viên có cái tên khó phát âm hiếm thấy Violante Placido – cô nàng bị quá kích động bởi kỹ năng giường chiếu của anh đến nổi cô thôi không đòi tiền anh nữa mà thay vào đó là mời anh đi ăn tối. (Nhiều anh chàng luôn thuận lợi). Trong khi đó việc thỏa thuận làm ăn của anh với đối tác dẫn đến một tình cảm yêu đương ngấm ngầm đầy nhục dục mà chàng người Mỹ có lẽ có hoặc không hề để ý.

Nói chung, thật khó để hiểu anh đang thấy hoặc nghĩ gì, là cả hai quan điểm và một chút rắc rối. Jack, hay Edward, hay Butterfly (anh được gọi thế bởi vì một hình xăm giữa xương vai và cũng bởi vì một vật tổ bí ẩn liên quan đến loài côn trùng) là một thể loại phim ảnh khá quen thuộc. Anh là một gã sát thủ đơn độc, một chàng võ sĩ đạo vô chủ, kẻ giết người câm lặng, nghề nghiệp cuộc đời của anh cần đến một sự mất mát trong tâm hồn anh. Anh muốn bỏ lại đằng sau cuộc cuộc sống đầy bạo lực và đi lang bạt – trong trường hợp chúng ta vẫn đang ngạc nhiên thì có lúc anh nói “Tôi bỏ cuộc,”– và để tìm kiếm phần nào mối liên kết con người mà tính khí và công việc của anh đã chối bỏ anh cho đến nay.

Poster phim The American

Kiểu nhân vật này có xu hướng trở thành một anh chàng kiệm lời: Clint Eastwood, Steve McQueen, Robert Redford trong những năm 1970, Alan Ladd trong Shane. Giọng nói thì thầm khàn đục đầy vẻ cộc cằn và vẻ ngoài nhút nhát một cách trái ngược của Clooney khiến cho anh trở thành một người thừa kế tự nhiên với truyền thống, và nhiều vai diễn của anh – trong Syriana, trong Michael Claton và thậm chí năm ngoái trong phim Up in the Air – là những sự biến đổi trong nguyên mẫu mạnh mẽ, thầm lặng. The American lọc bỏ bất kỳ đề cập nào về lịch sử nhân vật và giữ kín tất tả ngoại trừ những biểu lộ cảm xúc nhỏ nhặt nhất, cố gắng lột trần bản chất thật của con người anh.

Nhưng vẫn chưa đủ lắm: những dòng nước phẳng lặng chảy rất lãnh đạm nhưng không hề sâu kinh khiếp và The American rút lui trở vào trong quan niệm của nhân vật chính điều đó cuối cùng lại đa cảm nhiều hơn là lo lắng hay hấp dẫn. Clooney đã làm biến dạng sự nguy hại và vẻ quyến rũ của anh, không chiếm hữu sự khuây khỏa ám chỉ đến tình trạng đau khổ hiện sinh rất tàn nhẫn đối với lý luận của nhân vật anh đảm nhận. Thay vào đó anh trông có vẻ chán chường, mệt mỏi, thỉnh thoảng lo lắng và thỉnh thoảng lại rất kích động. Chí ít anh dường như thưởng thức vẻ đẹp của phong cảnh, con người và mặc khác. Thật khó để không như thế khi rất ít sự việc khác đang diễn ra.

The American xếp loại R (dưới 17 tuổi cần phải có bố mẹ hoặc người trưởng thành giám hộ theo cùng). Tình dục và bạo lực, mánh khóe và mưu mẹo.

Công chiếu ngày 1/9 trên toàn nước Mỹ.

Đạo diễn: Anton Corbijn
Kịch bản: Rowan Joffe, dựa trên tiểu thuyết A Very Private Gentleman của Martin Booth
Đạo diễn hình ảnh: Martin Ruhe
Biên tập: Andrew Hulme
Âm nhạc: Herbert Grönemeyer
Thiết kế sản xuất: Mark Digby
Phục trang: Suttirat Anne Lar- larb
Sản xuất: Anne Carey, Jill Green, Ann Wingate, Grant Heslov và George Clooney
Phát hành: Focus Features
Thời lượng: 1 giờ 45 phút

Với sự tham gia: George Clooney (vai Jack/Edward), Thekla Reuten (vai Mathilde), Paolo Bona- celli (vai Cha Benedetto), Violante Placido (vai Clara) and Johan Leysen (vai Pavel).