“Bây giờ có rất nhiều người đang làm thế, chẳng lẽ tất cả họ đều sai lầm hay sao,” Pietro Ventani, đối tác kinh doanh người Mỹ hoạt động tại Bắc Kinh của Rob Minkoff, đạo diễn phim Công phu chi vương (Forbidden Kingdom) (2008), tác phẩm do Trung Quốc và Mỹ đồng sản xuất thành công nhất từ trước tới nay. “Một trong những điều cấp thiết đối với các công ty Trung Quốc là tạo ra nội dung có thể xuất khẩu. Tiếng Anh được xem như phương tiện cho việc đó.”

Các tập đoàn truyền thông Mỹ và Hiệp hội Điện ảnh Mỹ đã nỗ lực nhiều năm để đạt được điều họ muốn từ chính phủ Trung Quốc (nhiều phim hơn được nhập khẩu vào Trung Quốc, bảo vệ sở hữu trí tuệ tốt hơn, các công viên theo chủ đề và quyền phát sóng các kênh truyền hình Mỹ tại Trung Quốc), thế nên ở Hollywood tư tưởng mới được chào đón với vòng tay rộng mở. Điều này có thể lý giải là do tiền bạc và việc thấy rõ rằng hợp tác thì kiếm chác được nhiều hơn đối đầu thù địch giữa hai bờ Thái Bình Dương.

Về triển vọng của Mỹ, Hollywood biết rằng thị trường phim nội địa Bắc Mỹ không còn phát triển nữa, tuy nhiên các thị trường xuất khẩu quốc tế có thể thay thế động lực bị thiếu hụt. Với một số dạng phim như Transformers hay 2012, doanh thu phòng vé Trung Quốc có thể vượt xa cả những thị trường chín muồi vững chắc như Đức, Nhật và Anh. Bộ phim phát hành lại mới đây Titanic (1997) phá vỡ con số doanh thu phòng vé trước đó của chính mình, 126 triệu USD doanh thu ở Trung Quốc chiếm 48% tổng doanh thu ngoài Bắc Mỹ của tác phẩm.

Trong khi đó, các công ty Trung Quốc và các nhà quản lý ngành điện ảnh ngừng giả bộ rằng các bộ phim Hoa ngữ của họ đang gặt hái nhiều thành công hơn ở các thị trường nước ngoài. (Doanh thu nước ngoài năm 2010 của các phim Hoa ngữ được đội lên nhiều nhờ The Karate Kid, bộ phim lớn hợp tác sản xuất về mặt tài chính giữa Columbia Pictures và tập đoàn điện ảnh Trung Quốc, chỉ gây ấn tượng chấp nhận được tại phòng vé Trung Quốc). Tất cả các bộ phim nội địa “kinh điển” như Nhượng tử đạn phi (2010) hay Địch Nhân Kiệt (2010) có thể gắng đạt được doanh thu phòng vé khó tin ở Trung Quốc nhưng không được bán hoặc ế ẩm ở nước ngoài. Hơn nữa, kinh phí tăng lên đang trở thành vấn đề đối với các nhà đầu tư vào ngành điện ảnh Trung Quốc.

Cảnh trong phim Công phu chi vương

Quan điểm và chiến lược thay đổi nhanh chóng.

Chỉ 3-4 năm trước, đã có cuộc thảo luận vắn tắt về bắt đầu đồng sản xuất, việc này sẽ cho phép phim Mỹ đi cửa sau vào Trung Quốc vòng qua hàng rào hạn ngạch nhập khẩu hà khắc, nhưng thực ra có nhiều lỗ hổng của nước này. Paramount Pictures thành công đưa Mission: Impossible III (2006) vào Trung Quốc theo cách mà, hai năm sau, Universal lặp lại với The Mummy: Tomb of the Dragon Emperor (2008).

Sau nhiều năm rầy rà với kiểm duyệt và đòi hỏi của diễn viên, êkíp địa phương; năm ngoái vài cuộc thảo luận về đồng sản xuất trở thành cơ cấu liên hiệp. Bao gồm Relativity Media kết hợp với hai nhà tài chính và công ty phát hành phim Hoa Hạ do nhà nước sở hữu; Legendary East có trụ sở tại Hồng Kông là công ty liên doanh giữa Legendary Pictures, tập đoàn truyền thông Hoa Nghị Huynh Đệ và một đại gia ngành xây dựng; cũng như nguồn quỹ 300 triệu USD của DMG Entertainment nhằm đưa các đối tác Mỹ vào thị trường Trung Quốc. Với thị phần khá khiêm tốn, tập đoàn giải trí châu Á Village Roadshow cũng nhập cuộc, do cựu giám đốc Warner ở Trung Quốc Ellen Eliasoph đứng đầu.

Cuối năm ngoái, Bona Film Group và Hoa Nghị Huynh Đệ, hai nhà sản xuất phim tư nhân lớn nhất, đều nói rằng phim tiếng Anh sẽ là ưu tiên mới.

“Hollywood đã làm một việc tuyệt vời, ấy là quảng bá nền điện ảnh của họ đến với thế giới và giới thiệu các giá trị chung của họ,” tổng giám đốc Bona Vu Đông nói. “Chúng ta nên lấy sức mạnh của Hollywood làm đòn bẩy và thêm vào các yếu tố Trung Quốc.” Như thể nhấn mạnh quan điểm của mình, Vu Đông đã mời Catherine Zeta-Jones, người cho đến nay chưa từng tham gia bộ phim nào do Bona sản xuất, rung chuông ở NASDAQ với ông.

Và vào tháng 2 năm nay, sau khi cuộc tranh luận lâu dài được đưa lên Tổ chức Thương mại Thế giới phân xử, chính phủ Trung Quốc và Mỹ đồng ý thay đổi đột ngột hạn ngạch và cơ chế phân phối của Trung Quốc. Phim Mỹ sẽ được phép xuất khẩu sang Trung Quốc nhiều hơn và sẽ kiếm được nhiều lợi tức cho thuê hơn. Đột nhiên, các nhà quản lý công khai thắc mắc liệu việc vất vả thực hiện các bộ phim đồng sản xuất có bị dẹp đi, nhường chỗ cho việc phân phối nhiều phim bom tấn Hollywood hơn ở Trung Quốc hay không.

Câu trả lời có lẽ là không, hoặc sẽ có nhiều phim nhập khẩu và phim đồng sản xuất hơn, cũng như những hoán vị khác.

Doanh nhân giàu có Ngô Trưng, người kiêu hãnh gọi sáng kiến mới nhất xuyên Thái Bình Dương là Chinawood, nói đơn giản rằng các công ty Trung Quốc đã mở rộng tầm mắt và tiến ra thế giới. “Chúng tôi đang bước vào thị trường quốc tế, nơi sử dụng những tài năng xuất sắc nhất. Hiển nhiên là chúng tôi muốn dựa vào nền tảng các nhà làm phim và diễn viên Trung Quốc tài năng hiện có, song nếu xét tới các yếu tố của phần lớn những bộ phim thành công, các nhà làm phim và diễn viên không phải là người bản địa tham gia bất kể quốc tịch.”

Trong vài năm qua những người không phải là dân bản địa làm việc ở Trung Quốc chủ yếu là người Hồng Kông và Đài Loan. Trong tương lai có vẻ sẽ có nhiều người từ hai bờ Đại Tây Dương.

Keanu Reeves trên phim trường Man of Tai Chi

Hiện giờ, các nhà làm phim Mỹ như Rob Cohen, Bill Paxton, Doug Liman và Minkoff đã khởi động các dự án Trung Quốc của họ, còn Keanu Reeves đang đạo diễn phim truyện đầu tay (bằng tiếng Trung Quốc chứ không phải tiếng Anh!) cho Village Roadshow. Universal Pictures và nhạc sĩ chuyển sang làm nhà làm phim RZA đã thực hiện The Man with the Iron Fists, mặc dù bộ phim này không hẳn được cho là phim đồng sản xuất chính thức trọn vẹn.

Cho đến nay, trên thực tế việc bật đèn xanh vẫn còn chậm. DMG, do Dan Mintz, một người Mỹ đã làm việc trong ngành quảng cáo và điện ảnh Trung Quốc gần hai thập kỷ, quản lý, đang điều hành sản xuất phim khoa học giả tưởng của Endgame và FilmDistrict mang tựa đề Looper. Tuy nhiên hãng này tạo ra bước tiến lớn với Iron Man III, sẽ là tác phẩm cùng góp vốn, đồng sản xuất và đồng phát hành tiếp theo với Disney.

Khoản tiền lớn xem ra đã sẵn sàng, chờ để đổ vào các bộ phim bom tấn “Trung-Mỹ” mới. Ngoài nguồn của chính các xưởng phim Hollywood, Chinawood của Ngô Trưng đã dành 450 triệu USD để đầu tư sản xuất, China Mainstream thông báo nguồn quỹ sẽ trở thành phần kinh phí lớn cho các phim bom tấn, còn Relativity của Ryan Kavanaugh có thể hỏi xin nguồn quỹ của SAIF Partners, công ty quản lý quỹ đầu tư hàng đầu châu Á, và IDG China Media. Được biết, Bona, Hoa Nghị Huynh Đệ và các công ty khác cũng đang chuẩn bị các nguồn quỹ được cơ cấu.

Thách thức, với mọi bộ phim kể từ Công phu chi vương, là quyền văn hóa. Chinese Odyssey, do Minkoff và Ventani ngầm dự định, là ví dụ minh họa cho vấn đề này. “Chúng tôi đang làm việc với tập đoàn điện ảnh Trung Quốc, Bejing Galloping Horse Film và Jim Hart về dự án được bắt nguồn và phát triển ở Trung Quốc. Đây không phải là phim siêu anh hùng, nhưng cần làm việc tại Bắc Kinh, Chicago và Munich,” Ventani nói.

“Yếu tố mâu thuẫn rất quan trọng trong lối kể chuyện kiểu phương Tây, nhưng không được xem là giá trị của Nho giáo. Trạng thái của nhân vật, hay hành trình của người hùng, không phổ biến trong văn học truyền thống Trung Quốc. Rốt cuộc kiếm khách vẫn là kiếm khách.”

Một trong những hồi chuông thức tỉnh lớn nhất đối với các nhà làm phim Trung Quốc trong những năm gần đây là thành công toàn cầu của phim hoạt hình Kung Fu Panda (2008). Bộ phim lấy biểu tượng văn hóa của Trung Quốc, phản hồi tới khán giả Trung Quốc và khán giả quốc tế với sức hấp dẫn “mất mặt” mà các nhà làm phim Trung Quốc phải vật lộn. Cho dù đồng tác giả kịch bản bộ phim Glenn Berger nói rằng ông không thấy như vậy.

“Đây là câu chuyện kinh điển về người yếu thế. Tôi chưa bao giờ nghĩ điều đó là của riêng người Trung Quốc,” ông nói. “Câu chuyện về một người có ước mơ, được trang bị nghèo nàn để thực hiện giấc mơ đó, nhưng dù sao vẫn kiên quyết dấn bước. Cách sắp xếp câu chuyện gần như hoàn toàn độc lập.” Chỉ sau khi thực hiện phần đầu, Berger (từng học chuyên ngành Đông phương học) mới làm một chuyến nghiên cứu tới Trung Quốc để cố ý thấm nhuần nhiều yếu tố Trung Quốc hơn cho phần tiếp theo của Panda. “Tương tự, Ngọa hổ tàng long (2000) không phải là phim về đề tài Trung Quốc. Đối với tôi đó là một câu chuyện tình,” Berger nói.

Gấu trúc Po – nhân vật chính trong Kung Fu Panda

Panda cho DreamWorks Animation tấm thẻ danh xưng không gì sánh được ở Trung Quốc, nơi giàu có về những câu chuyện và ngành hoạt hình nội địa ngốn thỏa thuê công quỹ từ nhà chức trách địa phương và quốc gia. DreamWorks Oriential, công ty liên doanh mới của DreamWorks với tập đoàn truyền thông Thượng Hải, có thể chọn làm việc với nhiều cộng sự địa phương được trang bị tốt, tất cả hy vọng rằng một số phép màu phát triển câu chuyện và kịch bản của DreamWorks sẽ đưa ngành hoạt hình nơi đây sang trang mới.

Tuy nhiên, còn đó vô vàn chông gai trên con đường đạt được sự hài hòa êm dịu mang tên “China-wood” – có lẽ điều này xảy ra với khu vực sản xuất phim do người đóng nhiều hơn là phim hoạt hình. Bất chấp nguồn quỹ lạc quan được khởi động và hiệp ước chính trị vừa đạt được, những năm qua đã chứng kiến một số thời điểm khó khăn trên cuộc hành trình.

Bao gồm việc bác bỏ khoản tài chính kếch xù đã hứa với Legendary East của các nhà đầu tư Hồng Kông vào tháng 12 năm ngoái và sự thất bại đáng hổ thẹn ở nước ngoài của Kim Lăng thập tam thoa, tác phẩm đầy chất phương Tây kể về cuộc bao vây Nam Kinh của Trương Nghệ Mưu mà các nhà sản xuất bộ phim cho rằng nhất định đoạt giải Oscar. Năm ngoái Disney đóng cửa nhóm phát triển kịch bản ở Thượng Hải còn nhà cung cấp truyền hình theo yêu cầu chuyển thành nhà sản xuất phim Le Vision Pictures nhận thấy không thể tạo ra The Expendables II với tư cách phim đồng sản xuất mang bản sắc Trung Quốc.

Gần đây, nhà quản lý tài chính Mỹ, Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái đã tiết lộ về việc cơ quan này đang tiến hành điều tra sơ bộ về giao dịch với Trung Quốc của các xưởng phim Hollywood. Có quan ngại rằng để làm ăn được ở Trung Quốc, đã có những khoản đút lót, điều này vi phạm luật chống hối lộ ở nước ngoài của Mỹ. Điều đó khiến cho ít nhất một công ty Trung Quốc, có thể chỉ là tạm thời, đình chỉ những dự án đồng sản xuất khác.

Nhưng những người khác có vẻ quyết tâm tiếp tục. Vào tháng 5 vừa qua, Legendary Pictures, đang phát triển một số bộ phim được khán giả Trung Quốc quan tâm, đã thực hiện cú khởi động mới cho Legendary East với việc thuê cựu giám đốc công ty quản lý nghệ sĩ Creative Artist Agency tại Trung Quốc Peter Loehr làm giám đốc kỳ vọng của hãng ở Trung Quốc.



Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên Facebook của chúng tôi