Đánh bạc không phải lúc nào cũng thắng, tất nhiên rồi, như kết quả phòng vé kỳ cuối tuần vừa rồi cho thấy.

Mission: Impossible: Rogue Nation, phim thứ năm trong loạt phim hành động đã bắt đầu cách đây 19 năm của Tom Cruise, doanh thu mở màn đạt 56 triệu đôla, tốt hơn dự kiến. Ngược lại, Vacation ra mắt kém hơn lượng định nhiều. Nỗ lực làm sống lại loạt phim 32 năm tuổi này thu hoạch một con số đáng thất vọng là 14,9 triệu đôla – và nếu tính luôn từ buổi chiếu ra mắt thứ tư thì được 21,2 triệu.

Tại sao hai phim làm ăn quá cách biệt? Sau đây là sáu lý do giúp giải thích khi nào sự hoài niệm thắng ở phòng vé và khi nào thì không.

1. Nhất quán

Cả năm phim Mission: Impossible không chỉ thành công dựa trên một công thức kể chuyện và một lực lượng diễn viên thu hút gồm Ving Rhames, Jeremy Renner, và Simon Pegg. Bản thân họ cũng nhất quán về mức độ lành nghề. Mỗi phần phim có một đạo diễn khác nhau nhưng tất thảy đều là những tay kể chuyện ly kỳ căng thẳng hàng đỉnh. Thế nên về toàn cục loạt phim đã hai thập niên có giá trị tín nhiệm để đi tới.

Vacation

Trái ngược, năm phim Vacation vốn dĩ đã không đồng đều về chất lượng và có lúc thậm chí là đáng quên. Thế nên độ tín nhiệm không mạnh, mà cả về lực lượng khán giả tiềm năng là những người đã xem loạt phim trước cũng không có giá trị phòng vé.

2. Đừng chờ quá lâu

Cũng khó nói bao lâu là quá lâu. Sau khi ngủ đông suốt 30 năm, loạt phim Mad Max trở lại gầm rú trong hè này với Fury Road. Nhưng Magic Mike và Ted cho ra phần tiếp theo sau ba năm, và cả hai đều không gây được ấn tượng. Còn nữa, Mad Max: Fury Road được khen ngợi cùng khắp, nhưng Magic Mike XXL và Ted 2 thì không. Thế nên việc thực hiện là quan trọng lắm. Chưa kể, phần Mission: Impossible gần đây nhất là bốn năm trước, còn Vacation phần mới nhất đã gần hai thập niên trước, cho nên câu chuyện hành động thắng thế hơn câu chuyện hài trên đường đi rồi.

3. Sức mạnh ngôi sao

Bạn muốn nói gì về Tom Cruise thì tùy, nhưng ngay cả dân Mỹ cũng kéo nhau đi xem anh, nhất là trong một Mission mới. Ngôi sao của Vacation là Ed Helms có thể nổi tiếng từ loạt phim Hangover, nhưng chỉ là một thành viên trong dàn đồng diễn. Anh không phải là sức hút chính, và giờ đây các hãng phim biết họ không thể trông cậy nơi anh kiếm tiền cho những phim phát hành đại trà thế này trong vai kép chính rồi.

Tom Cruise trong Rogue Nation

4. IMAX

Những pha mạo hiểm há hốc của Rogue Nation, nhất là màn đu bám bên hông máy báy của Cruise, dường như có sức hấp dẫn tự nhiên với khán giả xem IMAX. Chắc chắn giá vé IMAX đạ giúp đẩy doanh thu của bộ phim.

5. Phim hành động thì “ăn” hơn phim hài

Có thể vì tiếng cười phụ thuộc vào yếu tố bất ngờ nhiều hơn là phim hành động. Hay nói cách khác, phim hài phụ thuộc vào ngôn ngữ hơn là cảnh hoành tráng. Hay cũng có thể nói là gây sốc và làm khán giả giật bắn người thì dễ hơn làm họ bật cười. Phim hài còn có khuynh hướng mang tính đặc thù văn hóa hơn là phim hành động, và điều này còn rõ ràng hơn với khán giả bên ngoài nước Mỹ.

6. Hấp dẫn cả trẻ em

Với nhãn phân loại PG-13, như Rogue Nation, thì dễ làm ăn hơn nhiều so với phân loại R, như Vacation. Trong nhiều trường hợp, có vẻ là phản thông thường, nhưng đúng: để thành công, một phim hoài niệm cần thu hút được khán giả càng trẻ càng tốt có nhiều hoài niệm với cái tựa. Chỉ khán giả có tuổi thôi thì chưa đủ.

Ed Helms trong Vacation

Đó là một lý do khiến Jurassic World thành công. Tất cả những gì Jurassic cần có để hấp dẫn khán giả trẻ là sự hoành tráng của đám khủng long đói khát. Phần tiếp theo này cung cấp đúng lượng cần thiết đó cho những ai đã yêu mến phim đầu tiên, trong khi hầu như phớt lờ các phần tiếp theo khác mà dẫu sao thì người ta cũng chẳng mấy quan tâm. Terminator Genisys cũng tỉa tót huyền thoại riêng của mình, nhưng lại tỉa sạch những phần người ta thích. Tất cả những gì còn lại chỉ là sức hấp dẫn của việc Arnold Schwarzenegger quay lại với loạt phim sau 12 năm, và mặc dù điều này hấp dẫn ‘fan’ có tuổi, nó không đủ khiến khán giả trẻ quan tâm.

Tháng 8 sẽ cung cấp một sát hạch thú vị những bài học về việc sử dụng hợp lý yếu tố hoài niệm nói trên. Tuần tới, chúng ta sẽ có Fantastic Four, phim khởi động lại loạt phim của Marvel chỉ mới cách đây có 10 năm kể từ lần đầu ra mắt, mà gần cả năm nay đã hứng chịu biết bao bàn tán chê bai. Rồi đến 14/8, The Man From UNCLE ra rạp, chuyển thể loạt phim truyền hình đề tài Chiến tranh lạnh của thập niên 1960 mà không ai dưới 50 tuổi nhớ được mảy may gì.

Tom Cruise và Rebecca Ferguson trên chóp nhà hát opera Vienna trong phim Rogue Nation

Thế nên một lần nữa, Mission: Impossible bắt đầu với tư cách là bản chuyển thể của một loạt phim truyền hình đề tài gián điệp khác cũng của thập niên 1960 – hy vọng khán giả nào đã đi xem phim của Cruise cũng sẽ làm vậy với UNCLE và dàn phim hoài niệm còn lại của hè 2015.