Danh sách các phim mãi mãi mang theo bê bối hành vi trên trường quay (như Last Tango in Paris và Kill Bill) vừa có thêm một cái tên bất ngờ.

Mad Max: Fury Road đã là ứng cử viên cho phim hành động hay nhất và điên rồ nhất thế kỷ tính tới thời điểm này. Không may, giờ phim bộc lộ sự điên rồ không giới hạn ở những chiếc xe thô sơ tua tủa giáo như nhím, những cây đàn guitar hai cần phun lửa và những dấu ấn khác thừa mứa hình ảnh điên loạn.

Charlize Theron và Tom Hardy trong Mad Max: Fury Road

Cuốn sách Blood, Sweat and Chrome: The Wild and True Story of Mad Max Fury Road của Kyle Buchanan mới phát hành đã đưa ra ánh sáng vụ việc Charlize Theron cảm thấy bị bạn diễn Tom Hardy đe dọa và uy hiếp đến nỗi cô kêu gọi được bảo vệ trước anh ta — và không ai ngăn chặn các hành vi này của nam diễn viên cả.

Tóm tắt cuộc đấu dài này, có vẻ là — sau nhiều tuần căng thẳng và hung hăng nhen nhóm — Theron phê phán Hardy vì thói chậm trễ liên miên dẫn đến nhiều giờ trì hoãn trên trường quay ở sa mạc Namibia. Một buổi sáng, sau khi anh khiến cô và cả đoàn đợi chờ hơn ba tiếng, cô đề nghị các nhà sản xuất nên “phạt thằng khốn này 100.000 USD cho mỗi phút anh ta khiến cả đoàn chờ đợi.” Phản ứng của nam diễn viên gồm “xông đến chỗ cô” và nói, “Cô nói gì tôi?” Theron, có con gái bé đi theo tới Namibia, yêu cầu một nhà sản xuất nữ, Denise Di Novi, phải có mặt để bảo vệ cô — “Tôi thực sự đã sợ chết khiếp,” Theron nói — nhưng việc này bị một nhà sản xuất khác, Doug Mitchell, bác bỏ và ngăn Di Novi có mặt. Đạo diễn George Miller nói rằng nếu ông đối mặt với tình huống đó lần nữa, “có lẽ tôi sẽ để ý hơn”. Thật an tâm biết mấy cho diễn viên khi biết rằng đạo diễn “có thể” sẽ ủng hộ cô.

Nam tính độc hại bị phê phán gay gắt ngày nay trừ phi nó được khai thác để có một bộ phim hay. Max có còn là Max nếu anh ta không điên (Mad) không?

Điều đáng buồn không hẳn là một ngôi sao đã xử sự như côn đồ — suy cho cùng là tham nhũng quyền lực — mà là hệ thống chẳng làm gì để phản đối hành vi như thế. Ngành phim đã phản ứng với chiến dịch #MeToo bằng việc đưa vào các biện pháp như điều phối viên thân mật cho các cảnh tình dục, cũng như tăng sự hiện diện của phòng nhân sự trên trường quay để thành viên đoàn phim có thể khiếu nại một cách bảo mật. Có ý thức ngày càng tăng về nhu cầu trả lương bình đẳng nam-nữ, kể cả khi chưa thể với tới lý tưởng đó. Và những ngôi sao như Frances McDormand và Michael B Jordan đã cam kết đưa vào “các điều khoản dung hợp” trong hợp đồng để đảm bảo đa sắc tộc trên trường quay phim của họ.

Nếu không có hành động gì đáng nói được đưa ra trước tinh thần hung bạo kéo dài trong những trường hợp như Mad Max: Fury Road năm 2015, có thể là vì không tách bạch được ngộ nhận xung quanh nghệ thuật diễn xuất, và không ai sẵn lòng can thiệp. Quấy rối tình dục, bất bình đẳng lương bổng, thiếu đa dạng sắc tộc: không vấn đề nào có tí gì gợi cảm cả. Nhưng tin về một nam diễn viên nổi cơn tam bành, đến nỗi khiến bạn diễn và thành viên đoàn phim chạy tìm chỗ trốn, tiếp tục cái phong vị quái đản và cứng đầu về Hollywood vô pháp vô thiên. Nam tính độc hại bị phê phán gay gắt ngày nay trừ phi nó được khai thác để có một bộ phim hay. Max có còn là Max nếu anh ta không điên (Mad) không?

Christian Bale trong Terminator: Salvation

Đâu là một phần trong tinh thần miền Tây hoang dã ngụ ngôn về việc làm phim: chuyện gì xảy ra ở Namibia thì sẽ ở lại Namibia, như người ta hay nói. Đôi khi, điều đó có thể dẫn đến bi kịch, như cái chết năm ngoái của nhà quay phim Halyna Hutchins, bị diễn viên Alec Baldwin bắn chết trong tai nạn với khẩu súng lẽ ra chỉ được nạp đạn giả; trường quay bộ phim Rust đó đã được miêu tả là “hỗn loạn”. Thông thường, chuyện sẽ không đi xa hơn những hành vi xấu hay đáng trách. Và sẽ luôn được biện hộ. Một trường quay hơi giống Phố Downing; các quy tắc thông thường không được áp dụng vì những người này đang làm việc vất vả theo cách mà người thường chúng ta không thể nào hiểu nổi.

Khi người thường xem đoạn phim David O Russell thao thao bất tuyệt với Lily Tomlin trong quá trình làm phim I Heart Huckabees, chúng ta có thể tự hỏi sao “những người sáng tạo” không bị buộc phải tỏ ra văn minh với nhau. (George Clooney tuyên bố đã bị Russell húc đầu trong khi quay Three Kings. “Nếu ông ta còn lại gần tôi, tôi sẽ cho ông ta ăn đấm,” nam diễn viên nói sau này.)

Hardy và Theron trong Mad Max: Fury Road

Tương tự, khi nghe đoạn ghi âm Christian Bale hung dữ quát tháo nhà quay phim Shane Hurlbut trên trường quay Terminator: Salvation năm 2008, chúng ta chỉ nghe thấy một tay ái kỷ tàn nhẫn nạt nộ. Chúng ta ở quá xa quá trình sáng tạo để trân trọng Bale đang làm việc ở một chiều cao hơn; anh ta không được trông đợi phải đối mặt với sự căng thẳng chốn công sở bằng cách đi than thở với nhân sự như người thường chúng ta. Có lẽ chúng ta sẽ tiêu khiển với những câu hỏi ngớ ngẩn đó như: “Tất cả những chuyện này là để có phim Terminator ư? Thật ư?”

Chừng nào chưa có những nhà điều hành hay nhà làm phim sẵn lòng đặt sự an toàn lên trên nghệ thuật và người nổi tiếng, hay ít nhất đặt ngang hàng, thì ngành phim khó mà sản sinh ra được những con người đủ can đảm khuyên can Hardy bình tĩnh lại, nói gì bảo anh ta im đi. Cũng phổ biến cái nỗi ngờ vực là hành vi của anh ta được toan tính cho giống với xung đột giữa nhân vật của anh và Theron trên phim — rằng anh đang theo phong cách diễn nhập vai hoàn toàn.

Vận hành máy quay Mark Goellnicht cũng có ý như thế khi chỉ ra sự hòa thuận có chủ ý giữa hai người họ khi việc quay phim tiếp diễn. Hardy, ông nói, “là một nam diễn viên nhập vai hoàn toàn đến nỗi tôi nghĩ anh ấy đã sống trong tuyến truyện đó cả ngoài đời.” Đối mặt với lời biện hộ đáng ngờ ấy, khó mà không nhớ tới nhận xét của Robert Pattinson về vấn đề này. “Bạn chỉ thấy người ta diễn nhập vai khi vào vai mấy thằng khốn nạn thôi,” anh nói. “Bạn có bao giờ thấy ai tử tế với mọi người mà nói: ‘Tôi đang nhập tâm nhân vật lắm.’ không?”

Hardy với Riley Keough, Courtney Eaton, Zoë Kravitz, Rosie Huntington-Whiteley và Abbey Lee trong Mad Mad: Fury Road

Còn đáng thất vọng hơn khi những câu chuyện kinh dị này nổi lên từ một phim thể hiện những dấu ấn nữ quyền mạnh mẽ. Suy cho cùng, chính những người phụ nữ đã dẫn dắt Mad Max: Fury Road — đúng nghĩa đen với nhân vật của Theron, Thống soái Furiosa, dành phần lớn thời lượng bộ phim sau bánh lái một chiếc xe tăng, mặc Max làm một kẻ bên lề phần lớn bộ phim mang tên anh. Miller còn có vẻ muốn trêu tức bất cứ kẻ trọng nam khinh nữ nào trong khán giả. Đầu tiên ông trêu họ với cảnh những người phụ nữ phun nước vào người nhau trên sa mạc — một cảnh tượng nhại lại phong cách lịch Pirelli nếu có thứ gì định làm thế — và rồi đặt phần lớn quyền lực bộ phim trong bàn tay phụ nữ. Website phản đối phụ nữ Return of Kings, giờ đã không còn hoạt động, gọi bộ phim là Mad Max: Feminist Road (tạm dịch: Mad Max: Con đường Nữ quyền) và kêu gọi độc giả bịt đôi mắt mong manh của họ lại trước những người phụ nữ uy quyền này.

Là một diễn viên đoạt Oscar được kính trọng với thương hiệu ngầu, Theron có thâm niên hơn Hardy. Cô cũng tỏ ra xuất chúng trong Mad Max: Fury Road, và giờ hóa ra diễn xuất của cô không chỉ giới hạn trong phim: tại buổi ra mắt ở Cannes, bức ảnh chụp cô quàng vai Hardy, hẳn xứng nhận giải diễn xuất cho một diễn viên đang giả vờ không thù ghét bạn diễn.

Diễn xuất của Theron không chỉ giới hạn trong phim: tại buổi ra mắt ở Cannes, bức ảnh chụp cô quàng vai Hardy, hẳn xứng nhận giải diễn xuất cho một diễn viên đang giả vờ không thù ghét bạn diễn

Về mặt nổi tiếng, cô cũng hơn anh. Có lẽ đây là điều khiến anh ta không chịu đựng nổi. Hardy chắc chắn không phải là người đàn ông đầu tiên cảm thấy bị ức chế và yếu kém trước viễn cảnh một người phụ nữ có quyền lực, cũng không phải là người duy nhất dùng thói hung hăng để lập lại thế cân bằng. Nhưng cho đến khi ngành phim bắt đầu trừng phạt hành vi này, và giết đi huyền thoại là cái gì cũng được chấp nhận miễn là đem lại diễn xuất tốt, thì các trường quay phim sẽ còn mãi kẹt giữa gành vực và những người như Hardy sau lưng.