Lấy cảm hứng từ tranh thủy mặc truyền thống, Sơn thủy tình mang đến một cảm nhận Trung Hoa khác biệt

Trở lại những năm 1980, Shanghai Animation Film Studio lấy cảm hứng từ tranh thủy mặc truyền thống để mang đến cho các phim như Sơn thủy tình một cảm nhận Trung Hoa khác biệt. Tuy nhiên, do sự tàn lụi của hãng phim này, cả nghệ nhân lẫn khán giả lo ngại cho việc nắm bắt lại thời kỳ hoàng kim của những năm 80. Khi làm vậy, nhiều nhà làm phim hoạt hình trong nước đã phản bội những mối quan ngại về điều gì thực sự đặc trưng cho Trung Quốc, những nỗi lo lắng ngày càng tăng do sự thành công dễ dàng của các phim hoạt hình Nhật Bản và Mỹ với phong cách nhận diện được ngay lập tức.

Quy tắc của ngành công nghiệp điện ảnh trong nước về tính Trung Hoa nghĩa là bất cứ khi nào một phim mới được trình chiếu với một số yếu tố văn hóa nhất định, truyền thông trong nước lại ca ngợi nó có “lương tâm của phim hoạt hình Trung Quốc.” Thuật ngữ khó sử dụng này được các nhà làm phim hoạt hình Trung Quốc tạo ra và đề cập đến những tác phẩm trong nước chất lượng cao với tính mỹ học được cho là độc đáo.

Các nhà sản xuất Big Fish & Begonia tập trung vào việc thỏa mãn niềm mong đợi của công chúng về tính Trung Hoa đến mức không còn nỗ lực trong việc kể chuyện

Tuy nhiên, oái oăm là, các nhà sản xuất phim hoạt hình Trung Quốc đang bẩy lên khái niệm “lương tâm” để khuyến khích các phim sắp ra mắt. Phim kỳ ảo năm 2016 Big Fish & Begonia đã cho thấy các nhà sản xuất thỏa mãn niềm mong đợi của công chúng về tính Trung Hoa như thế nào và vì vậy không còn nỗ lực trong việc kể chuyện. Sau một đoạn giới thiệu ngắn được ra mắt năm 2004, sự chú ý của truyền thông tập trung vào phong cách hình ảnh độc đáo của bộ phim, khắc họa một thần thoại Đạo giáo bằng nghệ thuật thủy mặc hòa quyện với đại cảnh về vùng thôn quê Trung Quốc. Nhưng khi phim ra mắt năm 2016, cách dẫn dắt câu chuyện nhạt nhẽo đã làm người xem trong nước thất vọng. Big Fish & Begonia hiện chỉ được 6.6/10 điểm trên trang bình phim Douban của Trung Quốc.

Sau cùng, Big Fish & Begonia thất bại bởi người xem từ chối sự thể hiện một cách không chuẩn mực về truyền thống văn hóa phong phú của Trung Quốc, một điều đóng vai trò trung tâm trong việc đình hình hệ tư tưởng dân tộc. Tuy nhiên, gần đây các phim khác đã thoát khỏi định nghĩa chật hẹp về chủ nghĩa dân tộc bằng cách trở nên khôi hài, có sự đa dạng hóa, và gắn với những yếu tố văn hóa không bắt nguồn từ tiêu chuẩn truyền thống hoặc được định nghĩa một cách cứng nhắc mang tính quốc gia. The King's Avatar là một trong những phim như vậy.

Thoạt nhìn, The King’s Avatar không có nét Trung Quốc đặc trưng

Được phát hành vào tháng 4 năm ngoái, phim được chuyển thể từ một tác phẩm do người hâm mộ viết nổi tiếng trên trang Qidian.com. Câu chuyện xoay quanh Xiu Ye, một game thủ trực tuyến chuyên nghiệp, bị đuổi khỏi nhóm của mình. Sau đó Xiu Ye bắt đầu lập đội riêng, trở lại thế giới game và đánh bại đội cũ của mình để giành chiến thắng trong một cuộc thi danh giá.

Thoạt nhìn, The King’s Avatar không có nét Trung Quốc đặc trưng. Thật vậy, hình ảnh rất giống phim hoạt hình Nhật Bản. Tuy nhiên, quan trọng là đối tượng mục tiêu là những người hâm mộ không quan tâm đến tính “Trung Quốc” của bộ phim; họ là những thanh thiếu niên có hiểu biết về internet và những người trẻ tuổi dành nhiều thời gian chơi trò chơi trực tuyến. Thành công của The King's Avatar đặt ra hai câu hỏi cơ bản: Thứ nhất, có bất kỳ loại thẩm mỹ điện ảnh nào là độc nhất vô nhị cho Trung Quốc không? Và thứ hai, liệu có thể gắn liền phong cách thẩm mỹ của bất kỳ phim nào với các giá trị dân tộc không?

Hình ảnh của The King’s Avatar rất giống phim hoạt hình Nhật Bản

Nhu cầu thể hiện quan niệm về tính Trung Hoa tước đi niềm vui đơn giản trong việc kể những câu chuyện hay qua các bộ phim của những người làm phim hoạt hình trong nước. Trên trang Douban của phim này, một số cư dân mạng thậm chí còn cho rằng The King's Avatar đại diện cho lương tâm thực sự của giới hoạt hình Trung Quốc. Tuyên bố này là đáng ngạc nhiên, vì đã khẳng định rằng phim sở hữu những đặc tính dân tộc rõ ràng mặc dù thực tế phim bỏ qua các yếu tố lịch sử, truyền thống và nghệ thuật của đất nước này. Nhận định đó cũng rất có vấn đề, vì đã cho thấy cả nhà làm phim lẫn khán giả đã nói quá lên tầm quan trọng của các phép ẩn dụ về tính dân tộc khi đánh giá chất lượng những phim họ xem. Đối với những người đưa ra tuyên bố như vậy, The King's Avatar rất xuất sắc vì đã bộc lộ đặc trưng Trung Quốc; nhưng tại sao lại không thể chỉ xem The King's Avatar là một phim xuất sắc được sản xuất tại Trung Quốc thôi?

Một phần thành công của The King's Avatar là ở việc nó không dành cho người xem không biết về truyện trực tuyến do người hâm mộ sáng tác mà phim dựa vào; một chiến lược mà, về mặt hiệu quả, cho phép các nhà làm phim tập trung vào việc làm cho phim hấp dẫn với cộng đồng người hâm mộ nhỏ hẹp thay vì phải tích hợp các yếu tố văn hóa vào câu chuyện. Ví dụ, các nhân vật thường sử dụng biệt ngữ không thể hiểu được đối với những người ngoài thế giới game; khi ai đó hét lên “Tôi chuẩn bị OT đây”, một dòng phụ đề nhỏ sẽ xuất hiện trên màn hình để giải thích ngắn gọn rằng OT là chữ viết tắt của “over threat”, một thuật ngữ được sử dụng trong cộng đồng game trực tuyến để chỉ một thành viên nhóm có điểm số cao hơn những người còn lại sẽ trở thành mục tiêu chính cho đối thủ của đội. Tuy nhiên, phim không đưa thêm bối cảnh vì sao nhân vật chính thay đổi chiến lược chiến đấu của mình sau khi nghe cụm từ “OT”, vì các game thủ trực tuyến không cần giải thích. Do đó, đối với người xem bình thường, sự khó hiểu của The King's Avatar gửi một thông điệp rõ ràng: Bạn không được chào đón. Nếu bạn muốn hiểu, hãy chơi một số trò chơi trước đi.

The King's Avatar chỉ nhắm vào cộng đồng chơi game

Trong giới trẻ Trung Quốc, nhiều người dành phần lớn thời gian để lên mạng, không quan tâm đến xu hướng trong ngành hoạt hình của đất nước tạo ra tác phẩm có đặc tính dân tộc. Họ xem The King Avatar chỉ để mở rộng kinh nghiệm chơi game của mình. Khi làm vậy, họ đã trở thành một cộng đồng phá vỡ các rào cản văn hóa và hòa nhập với game thủ khắp nơi trên thế giới. Bằng cách này, The King's Avatar cho phép các game thủ, người hâm mộ, những con mọt khoa học giả tưởng, và những người theo chủ nghĩa hậu hiện đại từ chối quan niệm về tính thẩm mỹ dân tộc thoát khỏi cách kể chuyện và trở lại với việc thưởng thức phim.