Mọi điều về ba lê kinh điển hợp với sự quá khích. Loại hình nghệ thuật này là về động tác xuất sắc, về ảo tưởng với thành công vượt cả hiện thực và thậm chí vượt cả trọng lực. Nhưng nghệ thuật này đòi hỏi người biểu diễn nhiều năm ròng theo chủ nghĩa hoàn hảo nghiêm ngặt, một dạng rèn luyện thể chất và tinh thần vượt lên cuộc sống bình thường một cách tuyệt đối. Mâu thuẫn giữa lý tưởng và hiện thực ám ảnh Nina Sayers, nhân nhật của Portman.

Cuộc đời cô cống hiến cho ba lê. Liệu đây là tất cả chọn lựa của cô? Mẹ cô, Erica (Barbara Hershey đóng), từng là một vũ công, và giờ đây hiến dâng cuộc đời bà cho sự nghiệp của cô con gái. Họ sống chung trong một căn hộ nhỏ mà có đôi lúc cảm giác giống như một trại tị nạn, thỉnh thoảng lại trông giống một nhà tù. Họ ôm nhau và trò chuyện như chị em gái. Dường như có gì đó không ổn.

Nina làm diễn viên múa trong một đoàn múa tại Lincoln Center ở New York, nắm quyền ở đó là Thomas Leroy (Vincent Cassel đóng) độc đoán. Phạm vi cái tôi của anh ta theo với tâm trạng hiện tại của anh ta, mà sẽ "thể hiện khác đi" các tác phẩm kinh điển.

Vì đã loại bỏ nữ diễn viên múa chính cũng là người tình của mình, Beth MacIntyre (Winona Ryder đóng), anh tổ chức một buổi thử vai tìm kiếm người múa chính mới. Vở ba lê Hồ thiên nga đòi hỏi người đóng chính phải diễn hai vai đối nghịch nhau. Nina hiển nhiên là nữ vũ công tuyệt nhất dành cho vai Thiên nga trắng, nhưng Thomas nhận thấy cô lại quá “hoàn hảo” đối với vai Thiên nga đen. Cô múa bằng kỹ thuật, không phải bằng cảm xúc.

Phim dường như sẽ mở ra cùng với những tình huống có thể đoán trước được: Sự căng thẳng giữa Nina và Thomas, và kế đến là Lily (Mila Kunis đóng), một vũ công mới, đến từ vùng West Coast. Cô có tất cả những gì Nina không có: táo bạo, phóng túng, tự tin. Cô làm Nina mê hoặc, không chỉ với tư cách là đối thủ mà thậm chí như là một hình mẫu tiêu biểu. Trong hàng đống thứ khác nữa, Lily rõ ràng là một người có thiên hướng tình dục, và chúng ta hoài nghi Nina có lẽ chưa từng có một cuộc hẹn hò, chứ đừng nói là đã ngủ với một người đàn ông. Với cô, Lily đại diện cho một thách thức chuyên môn và một sự chê trách cá nhân.

Thomas, con quái vật, nổi tiếng vì những chuyện tình yêu đương với các vũ công của mình. Được Cassel thể hiện với vẻ ngạo mạn đáng sợ, Thomas rõ ràng có nhiều toan tính với cô gái Nina trinh trắng. Điều này gây nên sự khủng hoảng trong tâm trí cô: Làm thế nào cô có thể tự giải thoát mình khỏi sự hoàn hảo về chuyên môn và sự ức chế về tình dục do mẹ cô thúc ép, cùng lúc đó vẫn duy trì sự trung thành với mối quan hệ loạn luân về mặt tâm lý của họ?

Chẳng có bộ phim về hậu trường sân khấu ba lê nào mà khi xem trong đầu lại không xuất hiện phim The Red Shose (1948). Nếu bạn chưa bao giờ xem phim này thì dĩ nhiễn cuối cùng bạn sẽ xem. Với nhân vật Thomas, Aronofsky và Cassel gợi đến Boris Lermontov (Anton Walbrook đóng), ông bầu trong phim đó, người mà cách cư xử độc đoán của ông che giấu đi bản tính chiếm hữu sâu kín. Và với nhân vật Nina, đó là một phiên bản của cô gái ngây thơ Deborah Kerr, quá khao khát thành công để có thể hài lòng.

Black Swan sẽ nhắc khán giả nhớ về phim trước đó của Aronofsky, The Wrestler. Cả hai phim đều thể hiện sự chuyên tâm vào tài năng chuyên môn nhằm theo đuổi sự nghiệp, dẫn tới hủy hoại cuộc sống riêng tư. Tôi (Robert Elbert) cũng nhớ đến lần ra mắt đầu tiên rất nổi bật của Aronofsky với phim Pi (1998), kể về một người đàn ông hóa điên do cuộc tìm kiếm của anh về ngôn ngữ toán học vạn vật. Cũng liên quan đến vấn đề tìm kiếm, phim The Fountain (năm 2007) của ông là về một người đàn ông dường như sắp chinh phục thời gian và không gian. Những nhân vật của Aronofsky chẳng hề có kế hoạch.

Hỗ trợ cho cốt chuyện chính của Black Swan đó là truyền thống về sự ganh đua đằng sau sân khấu, sự ghen tỵ tài năng thiên phú, một tác phẩm nghệ thuật vĩ đại phản chiếu cuộc đời của những con biểu diễn nghệ thuật. Một cách kỳ quái, Aronofsky giạt từ những hướng dẫn đáng tin cậy đó vào tới suy nghĩ của Nina. Cô bắt đầu bối rối giữa những ranh giới. Phim bắt đầu với một giấc mơ, và ngày càng rõ ràng rằng giấc mơ cuộc đời cô song hành với cuộc sống khi cô thức tỉnh. Điều này đưa Aronofsky và Portman đi theo một cách táo bạo.

Natalie Portman

Diễn xuất của Portman là một khám phá thật sự đáng ngạc nhiên từ người nữ diễn viên từng đóng vai một cô gái 13 tuổi tuyệt đẹp trong Beautiful Girls (1996). Trước giờ cô chưa từng thể hiện một nhân vật đầy ám ảnh như vậy, và chưa từng đối mặt với một thách thức thể lực to lớn hơn như vậy (cô đã tập luyện suốt mười tháng trời để chuẩn bị cho vai diễn). Bằng cách nào đó cô đã vươn lên tới đỉnh cao và vẫn ở cùng nhân vật: thậm chí ở mức độ cao nhất, bạn không nắm bắt được diễn xuất của cô. Các diễn viên khác dường như giống như những bạn nhảy giữ cô ở trên cao. Barbara Hershey mang lại diễn xuất định chuẩn một cách hoàn hảo trong vai người mẹ mà tình yêu của bà rất chân thật, việc thiếu sót một chuẩn mực nào đó của bà không đáng chú ý, thuyết cầu toàn của bản thân bà đã dồn hết vào tác phẩm là cô con gái.

Bi kịch của Nina, và của nhiều nghệ sĩ và vận động viên trẻ tuổi khác, đó là sự cầu toàn tuyệt mỹ trong một lĩnh vực của cuộc sống đã dẫn tới việc hy sinh nhiều thứ khác. Ở tuổi còn trẻ trung, mọi thứ được tập trung vào việc làm vui lòng người khác (cha mẹ, huấn luyện viên, người đồng diễn), và lấy hết nỗ lực (to wire in: ráng hết sức làm việc gì) của họ như thế nào đó khiến người ta không bao giờ được mãn nguyện. Con người trở nên hoàn hảo ở mọi khía cạnh ngoại trừ cuộc sống của bản thân họ.

Black Swan có một vẻ đẹp. Tất cả chủ đề của âm nhạc và cuộc sống, tất cả sự tương đồng trong câu chuyện và ba lê, tất cả sự rối loạn của hiện thực và giấc mơ đến với nhau trong một niềm hân hoan to lớn của đam mê dữ dội. Thật sự chỉ có duy nhất một nơi điều này có thể đưa chúng ta đến, và phim đã làm được. Nếu tôi là bạn, tôi sẽ không tốn nhiều thời gian cố gắng tìm xem chính xác những gì sẽ xảy ra trong thực tế. Rất nhiều cũng người đã nghi ngờ về đoạn kết của The Red Shoes. Họ đã sai, nhưng họ vẫn làm.