Chàng
trai trẻ Sam Flynn đã lớn lên không cha vì cha cậu bị một trò chơi điện
tử dụ dỗ và bắt giữ. Giờ đến người hùng trẻ tuổi đáp lại tiếng gọi
chung sức với người cha đã già của mình ném đĩa Frisbee ảo vào chương
trình ác độc đe dọa thế giới ảo đó.
Đây là bộ phim vượt xa khả năng lý giải logic. Vì thế giới của Tron
hoàn toàn tồn tại trong những con chip, nên đừng tự hỏi cơ thể thực của
Kevin Flynn (Jeff Bridges thủ vai) đã ở đâu trong suốt hai thập kỷ; hẳn
là phải ở đâu đó, vì ta có thể thấy ông già đi. Tôi cho rằng giải pháp
là đây là thế giới ảo và nó có thể làm bất cứ thứ gì nó muốn, nhưng
chính xác là làm sao một cậu trai 20 tuổi bằng xương bằng thịt vào trong
đó được? Rồi anh ấy ăn gì?
Tron: Legacy của Joseph
Kosinki bước nhanh qua những trở ngại đó và tăng tốc lập tức, trong một
màn trình diễn âm thanh và ánh sáng 3-D nhắm đến thị giác và thính giác
hơn là đầu óc. Giữa công nghệ thực tiễn là phần diễn xuất của Jeff
Bridges trong vai Kevin Flynn ở hai độ tuổi khác nhau – hiện nay, và 20
năm trước. Phiên bản Tron đầu tiên được làm 28 năm về trước,
nhưng điều đó có nghĩa là cậu trai trẻ Sam Flynn, con trai ông, cũng gần
30, quá già với vai người hùng trong truyện dạng này. Độ tuổi hoàn hảo
là khoảng 12.
Trong khoảnh khắc hồi tưởng, ta thấy Kevin, chủ
tịch một đế chế phần mềm hùng mạnh, bỏ đứa con trai còn nhỏ ra đi. Lúc
đầu, bạn nghĩ Jeff Bridges trông có vẻ trẻ hơn trong cảnh này vì trang
điểm hoặc Botox (một loại thuốc chữa nếp nhăn), rồi nhận ra tướng tá và
giọng nói của Bridges nhưng khuôn mặt đã được hiệu ứng đặc biệt chỉnh
nhìn trẻ hơn. Trông có vẻ hơi siêu thực. Việc sử dụng đường nét khuôn
mặt nhìn nghiêng và ánh sáng từ phía sau làm cho ảo giác tương ứng với
mục đích này. Bridges thật xuất hiện sau này trong chương trình máy
tính, râu tóc lùm xùm và dạn dày sương gió, nhưng phiên bản đồ họa vi
tính của Jeff lúc trẻ vẫn bám trụ với vai Clu, một bóng ma số ông tạo
ra, giờ đam mê (đoạn này thật dễ đoán trước) kiểm soát thế giới đó.
Cảnh trong Tron: Legacy (2010)
Kevin
và Sam nối lại tình thân gắn bó. Họ tham gia cùng các chiến hữu khác
trong thế giới ảo, đáng nhắc đến có Quorra hấp dẫn (Olivia Wilde thủ
vai), người mà Kevin ảo rõ ràng nhận làm con thay cho Sam mồ côi tội
nghiệp. Liệu điều này có biểu trưng cho cách trò chơi điện tử phá hoại
các mối quan hệ trong đời thực? Chỉ là thắc mắc mà thôi. Có thể nghĩ đến
Quorra và Sam như một cặp đôi lãng mạn, nhưng có vấn đề khó chịu là cô
ta thì ảo, còn anh này là thật, da cắt là chảy máu, dù trong chương
trình có lẽ không thế. Điều này nhắc ta nhớ lại câu hỏi trung tâm về Avatar: Chính xác là Neytiri yêu ai, hay yêu cái gì?
Tôi
quan tâm đến điều này nhiều hơn bộ phim quan tâm, cũng tự nhiên thôi.
Isaac Asimov có lẽ đã cố gắng tính toán một cách khoa học xem làm sao
điều này khả thi, nhưng Tron có xu hướng thiên về hành động. (Riêng cho người hâm mộ thể loại khoa học viễn tưởng: Nếu 2001 là tạp chí Analog thì Tron: Legacy là Thrilling Wonder Stories)
Phim Tron
đầu tiên (năm 1982) tạo cảm giác cách mạng vào thời đó. Tôi chưa từng
xem phim gì như thế. Phim được chiếu lại tại Ebertfest vài năm trước. Đó
là phim đầu tiên tạo nên một thế giới ảo và mang diễn viên người thực
vào đó; trước đây luôn được làm bằng hiệu ứng đặc biệt, cảnh quay phông
nền lớn, thiết bị máy chiếu liên kết máy quay, màn hình xanh và các
thiết bị khác. Tron tìm thấy tự do trong chuyển động trong thế giới ảo
tươi tắn. Kịch bản không lý giải nổi, nhưng cũng đã sao?
Tron: Legacy,
phần sau được làm 28 năm sau bản gốc nhưng cùng dàn diễn viên, cũng y
như phim đầu: không thể hiểu được, nhưng trông tuyệt vời. Cả hai phim,
làm khá xa nhau, có thể tạm tự khẳng định mình là nghệ thuật của thời
đại. Lần này có thêm kỹ thuật 3-D được sử dụng. Vì rất nhiều màn hành
động có chuyển động tới lui thoăn thoắt, hiệu ứng 3-D tỏ ra hữu dụng, và
không chỉ là việc sử dụng không có chọn lọc hiệu ứng bóng bàn qua lại.
Hiệu ứng này cũng được lặp lại tốt. (Có lời nhắc nhở đầu phim cho ta
biết một số phần trong phim được cố tình quay 2-D nên dĩ nhiên tôi bỏ
kiếng ra để xem sáng hơn đến mức nào. Trạng thái mờ mờ là vấn đề 3-D
chưa khuất phục được.)
Jeff Bridges
Khá lâu về trước
vào năm 1984, Jeff Bridges xuất hiện trong vai sinh vật ngoài hành tinh
cư trú trong cơ thể con người trong phim Starman của John Carpenter. Một bài báo trên tạp chí New York Times
đã gọi ông là nam diễn viên điện ảnh hoàn hảo. Ông không hào nhoáng mà
giỏi ổn định. Hiện nay khi ông đã đoạt một giải Oscar với phim Crazy Heart và sắp xuất hiện trong True Grit,
điều này vẫn đúng. Đây là nam diễn viên được mong đợi sẽ (1) nhập vai
mình lúc trẻ, (2) nhập vai mình hiện nay, và (3) vào vai một chương
trình (hay ảnh đại diện?) vi tính, và ông làm được cả ba điều đó với
phong cách thẳng thắn hiệu quả và thuyết phục (dựa trên bản chất siêu
thực của kịch bản).
Sam (Garrett Hedlund thủ vai), khoảng 20
tuổi, khá hợp vai, có nét gợi nhớ đến Bridges. Olivia Wilde làm nên một
Quorra dễ chịu. Bằng một cách khó giải thích nào đó, các diễn viên này
và Bruce Boxleitner (vai Tron) và Michael Sheen (vai Zuse) thể hiện chân
thật cảm xúc của con người trong một môi trường thiếu vắng hoàn toàn
đời sống sinh học, gồm cả của chính họ.
Thế giới nhân tạo này
được dựng tuyệt vời, dựa trên năng lực của phim trước mang sự hưng phấn
thị giác vào thứ mà trong thực tại rốt cục là cơm thừa canh cặn: những
con người vô hình và chìm lỉm. Tôi nhanh chóng phấn chấn tột đỉnh khi
xem những đĩa Frisbee ánh sáng xoay vòng, nhưng vài cảnh truy đuổi và
chi tiết kiến trúc có hiệu quả chỉ vì họ dùng các cảnh và không gian
chưa từng thấy trước đây. Và nhạc nền của Daft Punk có động lực điện tử
thôi thúc đến mức hình ảnh đôi khi đóng vai trò đồng hành. Nghe nhạc này
trong xe hơi có thể không an toàn. Kịch bản lại là vấn đề khác. Đó là
một thảm họa, chưa thỏa đáng với nhân vật và làm khán giả rối rắm. Không
ngờ vực gì khi một bậc thầy trên mạng sẽ cho ra đời một miêu tả chi
tiết sự kiện xảy ra, nhưng đây không phải là một vở opera để bạn liếc
mắt ngó qua tờ ghi chú chương trình.
Dự đoán Tron: Legacy
sẽ trở thành hiện tượng phòng vé trong vòng một tuần hay cỡ đó. Phim có
thể không có thành công kéo dài, vì ấn tượng tạo nên quá một chiều với
khán giả đã hơn nhiều mức người phản hồi lập tức. Khi 2001 ra
rạp, có những người hâm mộ đã say mê và lẻn vào trong giữa chuyến du
hành âm thanh và ánh sáng. Tôi ngần ngừ khi đề đạt điều đó cũng xảy ra
với Tron: Legacy, nhưng kịch bản sẽ không chịu đựng nổi.
Dịch: © Mai Khanh @Quaivatdienanh.com
Nguồn: ROBERT EBERT on Chicago-Sun Times