Theo hồ sơ, Bay 52 tuổi trẻ trung, nhưng đây là một công nhận thành tựu sự nghiệp mà anh đạt được hơn 20 năm qua đã đưa anh vào hàng ngũ của những nhà cố vấn cho anh là đạo diễn Steven Spielberg và nhà sản xuất siêu việt Jerry Bruckheimer, cả hay đều đã đặt dấu vết của mình ở sảnh trước Nhà hát Trung Hoa này. Và vòng tròn khép kín với Bay, một người Los Angleles đã phát hiện mình muốn trở thành đạo diễn chính tại đây.

Đạo diễn Michael Bay tại buổi lễ đặt dấu bàn tay và chân bên ngoài Nhà hát Trung Hoa TCL ngày 23/5/2017

Ở tuổi 15, Bay làm việc cho Lucasfilm, hoàn tất kịch bản phác họa (storyboards) cho Raiders of the Lost Ark. Anh công khai thừa nhận mình thấy điện ảnh thật dễ sợ. “Điều tôi biết là, tôi nhìn vào kịch bản phác họa,” Bay nhớ lại. “Lần đầu tiên tôi gặp Steven Spielberg, tôi cứ nói với ông là tôi cho rằng điện ảnh sẽ trở nên tệ đi.”

Nhưng khi cha mẹ Bay dẫn anh đi xem bộ phim hoàn chỉnh đó tại Nhà hát Trung Hoa, thì một nhà làm phim đã ra đời. “Tôi xem phim và thấy mình sai quá đi rồi. Và ngay lúc đó ngay ở đó, tôi đã biết mình muốn làm phim,” anh nói. “Nhà hát đó chính là Ground Zero theo nghĩa đen, nơi tôi quyết định trở thành đạo diễn.”

Không chỉ là một đạo diễn, mà là siêu sao toàn cầu. Steve Jablonsky, nhà soạn nhạc nền cho nhiều bộ phim của Bay gồm tất cả loạt Transformers, lưu ý, “Bayhem* là một hiện tượng → toàn cầu, và tôi tự hào phát điên được là thành viên trong đó.” Mặc dù cái nhìn của công chúng về Bay là một nhà làm phim tự tin, cuồng nhiệt không hối tiếc, Jablonsky nói sự thật khác xa. “Tôi hình dung người ta nhìn nhận anh ấy lớn hơn con người thật, mà đúng là vậy. Khi Michael Bay bước vào phòng, bạn nhận ra ngay. Nhưng anh thực sự yêu thích những gì anh làm. Anh biết chính xác ‘fan’ của anh muốn gì.” Thực ra, Jablonsky ghi nhận công lao “táo bạo cùng cực” của Bay cho sự thành công của mình. “Anh ấy sẽ làm theo cách của anh bất chấp ai nói gì và tôi hết sức khâm phục tinh thần đó.”

Phim đạo diễn đầu tay của Bay, Bad Boys năm 1995 đưa Will Smith lên hàng sao

Sự nổi lên hàng đỉnh của Bay có vẻ vừa nhanh vừa hào hứng, đúng vậy, như một phim của Michael Bay. Sau khi tạo tên tuổi với phim quảng cáo và video ca nhạc, anh được Bruckheimer và đối tác quá cố của anh là Don Simpson khuyến khích thực hiện bộ phim điện ảnh đầu tay Bad Boys năm 1995. Bruckheimer nói đó là một yêu cầu dễ dàng. “Michael là một nhà làm phim thiên tài thực sự. bạn có thể thấy điều đó ngay từ đầu, bạn có thể thấy anh có phong cách và hóm hỉnh, dù là những đoạn phim quảng cáo 60 giây. Thật không may, chúng tôi đã đúng còn anh ấy ra đi làm nên một sự nghiệp kỳ diệu,” ông trêu chọc.

Bad Boys là phim đầu tiên trong dòng phim bom tấn gồm Armageddon, The Rock, và năm phim Transformers — những phim này đã làm ra 7,8 tỉ đôla toàn cầu. Số liệu đó chắc chắn sẽ vọt lên còn cao hơn nữa với Transformers: The Last Knight ra rạp ngày 21/6. Rồi còn có sự nghiệp sản xuất của Bay ở Platinum Dunes, công ty của anh với Brad Fuller và Andrew Form, đã sản xuất nhiều phim đình đám với kinh phí thấp và những phim truyền hình như The Last Ship và Jack Ryan sắp tới cho Amazon.

Thế nhưng, khi lần đầu được hỏi về vinh dự đặt dấu bàn tay và chân, Bay thú nhận thoáng có cảm giác hội chứng mạo danh. “Tôi nói, ‘Không đâu, không đâu. Họ chọn lầm người rồi!’” anh cười lớn. Rốt cuộc anh đã thay đổi quyết định. “Tôi nhớ mình đã đến đây lúc nhỏ nhìn những dấu bàn tay ấn tượng và ướm bàn tay mình vào đó — quả là một niềm vinh hạnh phi thường.”

Bay và Jerry Bruckheimer trên trường quay Armageddon, một trong số nhiều cộng tác sinh lời của hai người

Trò chuyện với những người biết Bay rõ nhất, không ai bất ngờ trước sự vọt lên hàng sao nhanh chóng của anh. Sử gia điện ảnh Jeanine Basinger đã gặp Bay lúc anh 18 tuổi và mới năm đầu ở Đại học Wesleyan, bà là tư vấn cho anh ở đó. Bay đến gặp bà với mối quan tâm hứng thú dành cho khoa điện ảnh và cho bà xem một vài tác phẩm nhiếp ảnh của anh. “Tôi thực sự bất ngờ khi đó là tác phẩm của một cậu học sinh trung học vì hình ảnh năng động, có bố cục và góc chụp tuyệt vời, thể hiện một sự thành thạo và kiểm soát thực sự, mà tác phẩm có cuộc sống và sinh lực trong đó,” bà kể lại.

Fuller biết Bay từ nhỏ, tuy nhiên cả hai bắt đầu cộng tác thực sự khi vào đại học. Fuller tự thấy mình may mắn bắt cặp với Bay lúc đó, tuy họ ở cùng lớp với những người như Joss Whedon. “Tôi chỉ có thể nói là mình đã ngồi kế bên đúng người trong lớp điện ảnh,” anh nói. “Tôi biết anh ta sẽ thành công; anh luôn nhìn sự vật theo cách mà không ai khác thấy.”

Nếu có ai không tin tưởng vào sự thành công không tránh khỏi của Bay, thì đó chính Bay. “Tôi nghĩ mình sẽ không bao giờ trở thành nhà làm phim được,” anh nói. “Khi tới lúc làm luận án năm cuối tôi đã đem kịch bản của mình đến trưởng khoa sản xuất và ông ấy kiểu gãi đầu gãi tai nói gì đó như là: ‘Không được rồi, cậu sẽ không bao giờ thành công trong nghề này đâu, nên tôi sẽ không để cậu làm luận án năm cuối.’ và tôi nghĩ, ‘OK, ông ấy biết rõ hơn mình. Mình sẽ không làm nghề này, mình không đủ tài giỏi.’”

Michael Bay, Brad Fuller và Andrew Form nói về sự thành công của công ty Platinum Dunes của ba người trên The Hollywood Reporter

May thay, đi xuống tới sảnh dưới, anh gặp Basinger và kể bà nghe chuyện vừa nãy. “Cô ấy đứng bật dậy, gỡ kính, và nói, ‘Cậu trở lại đó ngay và nói với ông ấy rằng cậu sẽ làm bộ phim chết tiệt của cậu!’”

Anh đã làm, và kết quả, My Brother Benjamin, thắng giải Frank Capra dành cho phim hay nhất của trường đại học. Sau đó Bay tiếp tục theo học tại Pasadena’s Art Center College of Design dành cho sinh viên đã tốt nghiệp, và tiếp tục cộng tác với Fuller ở đó. “Tôi cả đời quanh quẩn bên việc làm phim của anh ấy,” Fuller nói. “Tài năng của anh là không thể phủ nhận, mà anh lại còn bổ sung cho điều đó bằng đam mê và lao động hết mình nữa. Phong cách của anh đã được sao chép nhiều đến mức trở nên phổ biến, và tôi không nghĩ anh được ghi nhận công lao xứng với tác động mà anh đã tạo ra.”

Phong cách mang dấu ấn của Bay nói chung gắn với những cảnh hành động năng động được biên tập nhịp nhanh, và phong cách đó thể hiện ngay từ phim đầu tay của Bay, nhưng không phải vì lý do như người ta nghĩ. “Tôi bị phỉ báng vì cắt cảnh nhanh đến như thế trong Bad Boys,” anh nói.

“Mọi người bảo tôi, anh không thể cắt cảnh nhanh như thế! Nhưng lý do cắt cảnh nhanh là vì chúng tôi có rất ít tiền để làm bộ phim đó, không đủ giá trị cho xuất phẩm thế nên đó là cách để đưa thêm sinh lực vào những cảnh hành động.”

Michael Bay chỉ đạo Mark Wahlberg trên trường quay bộ phim Pain and Gain năm 2013

Tất nhiên, kiểu biên tập như thế không chỉ phổ biến trong phim hành động ngày nay, mà còn được trông đợi. Hầu hết phim bom tấn hè này đều nợ Bay chút mã di truyền ADN. Thế nên vì phong cách ban đầu của anh đã trở thành chuẩn mực, anh sẽ miêu tả một phim Michael Bay thế nào? “Tôi cố gắng cho khán giả một trải nghiệm và cho họ thấy một thế giới theo một phương pháp thị giác mới,” anh nói. “Tôi nghĩ đó là thế mạnh của mình, sử dụng hiệu ứng thị giác để sáng tạo sinh lực và sự hào hứng và làm theo một cách mà bạn thực sự chưa thấy trước giờ.” Nhưng về sau, anh bị cuốn hút bởi những câu chuyện có thật với kinh phí nhỏ hơn: hãy xem 13 Hours của năm ngoái và Pain and Gain.

Tuy có Mark Wahlberg và Dwayne Johnson, Pain and Gain được làm với khoảng 26 triệu đôla, có lẽ là bằng với kinh phí dịch vụ thủ công cho các phim Transformers. “Tôi được trả trước và nói tôi không biết loại phim này là thế nào cả,” anh thú nhận. “Một nghiên cứu quái đản, khôi hài về những con người thất bại. Nhưng tôi có dàn diễn viên tuyệt vời và chúng tôi làm nhanh như phim không chính quy.” Tình cờ đây là phim của Bay mà sử gia điện ảnh Basinger yêu thích. “Nếu Preston Sturges bây giờ còn sống, ông ấy sẽ làm Pain and Gain,” bà tấm tắc khen.

Bay cũng thích làm 13 Hours, về sáu người lính chiến đấu bảo vệ căn cứ ngoại giao Mỹ ở Benghazi. “Sử dụng những cơ bắp khác thật là tuyệt. Một phim hoành tráng là một thế giới thú vị để làm việc, nhưng trở qua trở lại cũng vui,” anh nói. Anh nhớ cảnh quay cuối cùng của bộ phim, nhân vật của John Krasinski nói lời tạm biệt người bạn thân thiết nằm trong túi chứa xác lúc hoàng hôn xuống. “Tôi nhìn quanh có chừng sau bảy người, một cậu giữ bảng đánh sáng nhỏ xíu, ba người vận hành máy quay, kể cả tôi. Đó là một khoảnh khắc đẹp về việc làm phim với một nhóm nhỏ thực hiện một cảnh xúc động trong một môi trường khắc nghiệt. Một nỗ lực đồng đội tuyệt đẹp, mọi người đều đắm mình vào đó, và tôi đã phải dành ra một khoảnh khắc để ca ngợi.”

Trên trường quay 13 Hours

Nhóm làm phim Transformers: The Last Knight, phần năm của chuỗi phim bom tấn này, thì lớn hơn nhiều. Nhà sản xuất Lorenzo di Bonaventura lần đầu gặp Bay khi là giám đốc sản xuất ở Warner Bros. và hy vọng mời nhà đạo diễn này làm I Am Legend. di Bonaventura nói, “Chúng tôi cứ trao đổi suốt nhiều năm và rồi Transformers xuất hiện và chúng tôi đã điên rồ thế này đây.”

Sự điên rồ đó bao gồm chỉnh sửa phim đến phút cuối, công việc mà Bay nói luôn là một phần trong đạo đức làm việc của anh. “Khi tôi làm bộ phim đầu tiên, chúng tôi đã chỉnh sửa vào cái ngày trước khi bấm nút chiếu,” anh tiết lộ. “Bạn luôn có thể thay đổi, bạn luôn có thể tìm thấy góc độ mới. Phim ảnh là rất dễ uốn nắn, luôn có những cách khác nhau để kết nối chúng.”

Thế nên dù The Last Knight sẽ ra rạp trong vòng sáu tuần nữa (tính từ ngày sự kiện đặt dấu bàn tay và chân của Bay đề cập ở đầu bài viết này – ND), Bay vẫn dành mấy ngày trước đó quay những cảnh chèn vào và làm việc không ngừng nghỉ trong phòng biên tập. Được hỏi liệu chuyện này có gây stress cho người khác không, di Bonaventura cười phá lên: “Dứt khoát đây là việc không có gì thư giãn rồi!” Ông nói thêm, “Nghe này, làm phim rất gian khổ, chúng là những bài sát hạch thể chất. Nhưng cũng có ma túy trong việc nỗ lực hết mình để đạt được nhiều hơn nữa. Làm một phim của Bay là ví dụ tột bật cho điều đó. Bạn làm lụng cật lực và rất nhanh rồi sẽ thấy mãn nguyện ghê gớm.”

Michael Bay trên trường quay Transformers: The Last Knight

Nữ diễn viên Gabrielle Union, đã đóng Bad Boys II của Bay, còn so sánh trải nghiệm đó với ma túy. “Bạn biết người ta nói gì về lần đầu chơi ma túy không? Đóng một phim của Michael Bay là ma túy với tôi,” cô nói trong một phỏng vấn năm 2011. “Như thể tôi đuổi theo một con rồng, kể từ đấy tôi đã luôn đuổi bắt trải nghiệm đó.”

Còn di Bonaventura nói Bay đã chứng minh rõ phương pháp này với thời gian điên cuồng của anh. Được hỏi điều gì khiến anh trở thành nhà làm phim đúng để tung ra loạt phim xoay quanh những đồ chơi Hasbro, trước đó vốn chỉ thấy trên màn ảnh dưới dạng hoạt hình, nhà sản xuất Ian Bryce nói, “Mike có tầm nhìn rất độc đáo về cách làm những phim này. Chúng tôi quay theo kiểu người đóng và anh thích những điểm quay thực tế, và rồi bạn đưa lũ rôbô vào môi trường thực tế đó sao cho mọi thứ thực hết mức có thể. Khi không có rôbô, đòi hỏi trí tưởng tượng thực sự mới biết cách di chuyển máy quay.”

di Bonaventura đồng ý. “Anh là sự kết hợp của một nhà làm phim cực kỳ tinh tế, một đứa trẻ con về cốt lõi, và thấm đẫm sự khôi hài vào phim của mình,” ông nói. “Nếu bạn xem phim của Bay, thì khác với những phim bản chất rất nghiêm túc, phim của Bay đều vui nhộn và có những biên kịch cùng ngôi sao khác nhau. Và sự hài hước đó, cụ thể trong chuỗi phim này, là cách tuyệt hay để tạo tính cách cho những gã người máy cao 32 bộ.”

Michael Bay (áo trắng, trên trường quay 13 Hours), đã chọn John Krasinski vào vai chính là một đặc nhiệm Navy Seal trong bộ phim dựa theo cuốn sách của Mitchell Zuckoff

Krasinski, nổi tiếng với chín mùa phim trong vai Jim Halpert đáng yêu của loạt phim truyền hình The Office, thể hiện một khía cạnh khác nổi bật trên phim của Bay: chọn diễn viên dựa theo thể loại và định vị tài năng mới. “Rõ ràng tôi không là lựa chọn đầu tiên cho vai diễn,” Krasinski nói về nhân vật Navy SEAL anh thể hiện. Nhưng xuất thân từ một gia đình quân đội, nam diễn viên tự làm một đoạn phim và Bay bị thuyết phục. Krasinski tiếp tục sự cộng tác giữa họ bằng việc dẫn dắt loạt phim truyền hình Jack Ryan. Bảo Bay rằng anh làm nên người hùng từ Krasinski thì anh phản đối, “Đâu nào, anh ấy làm nên người hùng từ chính mình thôi.”

Nhưng Bay cũng chính là đạo diễn đưa Nicolas Cage vào bộ phim hành động thành công đình đám đầu tiên của anh (The Rock), biến Will Smith thành sao (Bad Boys), và cho cơ hội đột phá với những Owen Wilson và Ben Affleck (cả hai đã đóng Armageddon sau khi Bay xem họ trong Bottle Rocket và Good Will Hunting, theo thứ tự lần lượt). Fuller nói thêm rằng ở Platinum Dunes, họ là người đầu tiên giao một vai chính cho Rooney Mara (A Nightmare on Elm Street) và chọn Chloe Moretz (The Amityville Horror).

Denise Chamian, đạo diễn thường xuyên được Bay chọn, lần đầu làm việc với Bay trên bộ phim The Island, nói nhà làm phim này có gu xuất sắc. “Michael không bao giờ ngần ngại cho nhân tài mới cơ hội,” cô lưu ý. “Anh có khả năng phát hiện phẩm chất ngôi sao ở ai đó. Anh thích diễn viên và quá trình chọn diễn viên, khiến cho những buổi chọn vai của chúng tôi thú vị và đầy tinh thần hợp tác.”

Bay cũng chính là đạo diễn đưa Nicolas Cage vào bộ phim hành động thành công đình đám đầu tiên của anh The Rock

Bay còn thích tạo cơ hội cho những người đằng sau máy quay. Fuller chỉ ra, “10 phim đầu tiên của chúng tôi hầu hết là những đạo diễn đầu tay hoặc đạo diễn trở lại làm việc với chúng tôi. Tôi nghĩ bay cảm kích Don và Jerry đã cho mình cơ hội, và anh muốn cho các đạo diễn khác cơ hội.”

Nhà soạn nhạc Jablonsky ghi nhận công lao của Bay đã cho anh cơ hội lớn trong The Texas Chainsaw Massacre bản làm lại. “Đó là phim lớn đầu tiên của tôi,” anh tiết lộ. “Tất nhiên, tôi hết sức kinh hoàng nhưng đã vượt qua được. Tôi nhớ như in sau khi chiếu bản phim cuối cùng Bay bảo tôi, ‘Trời ạ, cậu đã làm nên việc lớn vậy mà chúng tôi chẳng trả cho cậu gì cả!’ Anh ấy nói câu đó với cái cười toét miệng, quyến rũ của Michael Bay.”

“Bạn phải cho người ta thử sức,” Bay nói giản dị. “Ngay cả khi chọn êkíp, tôi sẽ phối hợp người cũ với người mới vì điều đó đem đến sức sống mới còn tôi thì có thể cho người ta cơ hội.”

Và mặc dù khẩu hiệu của Bay có thể là về niềm vui cả trong lẫn ngoài màn ảnh, không có nghĩa anh không xem công việc là nghiêm túc. Trong trường hợp của 13 Hours, Krasinksi nói, “Làm đúng câu chuyện là ưu tiên cao nhất của mọi người. Và tất cả bắt đầu từ Michael. Anh hiểu kể câu chuyện này có ý nghĩa thế nào và điều đó có ý nghĩa gì với các gia đình và cộng đồng quân nhân liên quan.”

Michael Bay trên trường quay Transformers với lính không quân tại Căn cứ Không quân Holloman, bang New Mexico

Điều đó mở rộng ra với cả những phim nhẹ nhàng, Philip M. Strub từng phục vụ ở bộ phận quan hệ với ngành giải trí của Bộ Quốc phòng Mỹ từ năm 1989, và lần đầu làm việc với Bay cho bộ phim Armageddon. Strub nói rằng ngay từ đầu, Bay đã rất khâm phục quân đội và thường chọn quân nhân đóng phim. Kể cả trong các phim Transformers, “anh quan tâm tiểu tiết một cách không chê vào đâu được,” Strub nói. “Anh sẽ luôn nhờ giúp đỡ bằng việc nói cách chính xác nhất để kể chuyện gì như thế nào. Anh không can thiệp hay phàn nàn; anh nghe lời tư vấn.”

Strub nói Bay có rất nhiều ‘fan’ trong quân đội, thậm chí đã viếng thăm Walter Reed Army Medical Center. “Anh ấy đến chỉ để chúc mừng các quân nhân và gia đình họ và chuyển quà mà Hasbro quyên tặng cho con của họ,” Strub nói. “Đó không phải là làm quan hệ công chúng; anh không cho phép chụp ảnh. Và để tôi nói bạn nghe nhé, chúng tôi không nói cho ai ở đó biết anh là ai, họ đã là ‘fan gộc’ rồi. Điều lạ lùng là, nhiều tháng sau đó, anh mới cám ơn tôi đã cho phép anh tới Walter Reed.”

Thực ra, những ai biết về anh vẽ nên bức tranh về một vị đạo diễn hào phóng, yêu chó và chung thủy. Fuller nói, “Nếu bạn xem văn phòng của chúng tôi, người ta làm việc ở đó 10 đến 15 năm đấy. Bay là một người chung thủy.”

Đưa cả chó cưng theo cùng trong ngày nhận vinh dự tại Nhà hát Trung Hoa

Và mặc dù Bay bị giới phê bình coi khinh là một nhà làm phim bắp rang, sử gia điện ảnh Basinger tin thời gian sẽ kể một câu chuyện khác.

“Michael Bay đánh giá sự kính trọng bằng phản hồi của khán giả, không phải giới phê bình, không phải những người bài kích, không phải những blogger,” bà nói. “Nếu bạn ở trong giới làm phim thương mại, bạn và tác phẩm của bạn sẽ trở thành mục tiêu. Nhưng qua một thời kỳ dài, Michael đã chứng minh nhất quán mình là một nhà làm phim có thể làm phim và có những phim hấp dẫn đến nỗi làm ra cả đống tiền.”

Quan trọng hơn hết, Bay vẫn còn đam mê công việc. “Đây là một ngành nghề tuyệt vời, nhưng cũng rất nghiệt ngã,” Bay thừa nhận. “Thế nên người ta cần nhớ rằng đây là một công việc rất, rất, rất, rất thú vị. Và tôi thích, rất thích, làm công việc đó.”

Chi tiết để tìm hiểu thêm về bài viết
Sự kiện: Lễ đặt dấu bàn tay và chân của Michael Bay
Thời gian: 23/5/2017
Địa điểm: Nhà hát Trung Hoa TCL
Website: tclchinesetheatres.com



* Bayhem là thuật ngữ của dân trong nghề chỉ phong cách làm phim của Michael Bay.