Điều này xảy ra sau khi 2016 chứng kiến một sự sụt giảm 1,44% so với năm bùng nổ 2015 có Star Wars: The Force Awakens, Furious 7, Jurassic World và nhiều phim khác.

Disney; Universal Pictures; Sony Pictures

Có một vài yếu tố giúp thúc đẩy tăng trưởng ở năm 2017, quan trọng nhất là Trung Quốc và việc đưa khoản phí mới tính cho vé bán trực tuyến gộp vào doanh thu. Nhưng trao đổi với các nhà điều hành tầm quốc tế, có một quan điểm chung nổi lên đó là: ở bên ngoài Bắc Mỹ việc đi xem phim đã chín muồi cho mở rộng phát hành, bất chấp sự gia tăng các lựa chọn giải trí.

Rạp chiếu đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp một trải nghiệm đáng nhớ để lôi kéo người ta đi chơi tối, và chúng ta có thể mong đợi nhìn thấy lĩnh vực này được củng cố nhiều hơn nữa trong năm 2018.

Tuy nhiên, dù thị trường quốc tế là miếng bánh lớn hơn bao giờ hết, vẫn có những bộ phim mà ngay cả khán giả nước ngoài cũng không cứu được. Năm 2017 “có rất nhiều phim đáng thất vọng” xét về chất lượng, một nhà điều hành than thở. “Nếu không dành thời gian mà khắc phục đi thì chuyện đó sẽ giết chết lĩnh vực làm ăn này.” Nhà điều hành ấy cho rằng, “Tháng 2 và tháng 3 thật tuyệt vời” với những phim như Logan, Kong: Skull Island và Beauty And The Beast, “tiếp theo bằng Ghost In The Shell đáng thất vọng, chẳng hạn.”

Ghost In The Shell: một trong rất nhiều phim đáng thất vọng của 2017

Một chủ đề khác choán tâm trí của các nhà điều hành là nguy cơ khủng hoảng thừa trong mùa hè năm nay với tháng 6 và tháng 7 chật nghẹt, đồng thời World Cup sẽ diễn ra từ ngày 14/6 đến 15/7. Một nhà điều hành nói rằng việc chốt ngày phát hành toàn cầu đã trở nên giống như trò vật tay. Tháng 8 có thể hiệu quả trên trường quốc tế hơn ở Bắc Mỹ vì trẻ em ở Mỹ đi học trở lại sớm hơn mọi nơi khác. Nhưng với quá nhiều phim theo chiến lược phát hành rạp đồng thời với các phương tiện khác, cũng khó mà chờ đến tháng 8.

Vì 2019 và 2020 là những năm mà ai nấy ước tính sẽ hoành tráng — nếu sụp đổ, người ta mới nghĩ lại.

Trong khi đó, liên quan đến những vật đổi sao dời hiện tại, Giám đốc phát hành quốc tế của Sony, Steven O'Dell nói, “Tất cả các con số năm ngoái đều bị giảm xuống phần nào bởi đồng đôla mạnh và đang bắt đầu tăng trở lại. Tuy nhiên, chúng ta còn một quãng đường dài nữa cho đến khi bảng Anh so với USD là 1:2, đồng rúp là 30:1, đồng peso Mexico là 11:1 và đồng real của Brazil ở mức 1,6:1. Mới nói, vẫn còn tăng trưởng, đặc biệt là châu Mỹ Latinh, ở đó văn hóa giải trí được xây dựng quanh trải nghiệm điện ảnh. Mexico là một trong những nước có lượt người xem phim hằng năm cao nhất thế giới.”

Nguy cơ khủng hoảng thừa trong mùa hè 2018 có World Cup

Hãy xem xét một số điểm nổi bật của các hãng phim năm 2017/2018 (biểu đồ kết thúc bài phân tích):

DISNEY

Nhà Chuột lại dẫn đầu các hãng ở Bắc Mỹ, quốc tế và toàn cầu với 2017 là năm thứ hai liên tiếp Disney đã vượt qua mốc 4 tỉ đôla ở thị trường ngoài Bắc Mỹ (dù đã giảm 12% so với kỷ lục của hãng này năm 2016). Disney có năm trong Tốp 10 phim hàng đầu quốc tế (Beauty and the Beast, Pirates Of The Caribbean: Dead Men Tell No Tales, Star Wars: The Last Jedi — vẫn đang tiếp tục — Thor: Ragnarok và Guardians Of The Galaxy Vol 2) . Đáng chú ý là trong số đó Pirates chìm sâu ở Bắc Mỹ, nhưng chứng kiến lượt xem quốc tế lớn hơn các phần trước.

Lưu ý rằng năm ngoái nếu có khu vực nào mà Disney phát triển kho đạn dược của mình, thì đó là màn trình diễn của các phim Pixar ở Trung Quốc. Coco 2017 vượt lên hẳn theo chiều hướng đó với việc bộ phim đánh bại tất cả các phim trước đây của Pixar, và thậm chí còn được cấp gia hạn phát hành hiếm hoi của Trung Quốc để làm ra hơn 173 triệu đôla tính đến thấu 31/12/2017. Tiếp theo từ Pixar là The Incredibles 2. Mặc dù phim đầu không có lịch sử ở Trung Quốc, thành công của Coco sẽ giúp tạo nền cho phần tiếp theo của Incredibles.

Áp phích tiếng Trung quảng bá Coco tại một rạp chiếu Thành Đô, Trung Quốc. Phim được phát hành ở đây với tựa Tầm mộng hoàn du ký

Năm 2018, Disney có Black Panther, A Wrinkle In Time, Avengers: Infinity War, Solo: A Star Wars Story, Ant-Man and The Wasp, The Nutcracker And The Four Realms, Wreck-It-Ralph II và Mary Poppins Returns trong số những phim khác — tất cả trước khi nuốt chửng Fox.

WARNER BROS

Warner Bros đã chứng kiến doanh thu quốc tế lớn thứ ba từ trước đến nay với 3,1 tỉ đôla Mỹ (tăng 2,3% so với 2016), và doanh thu toàn cầu là 5,135 tỉ. Bên ngoài Bắc Mỹ, hãng này có chín phim vượt mốc 100 triệu đôla, gồm Wonder Woman, Justice League, Dunkirk, IT và Annabelle: Creation. Trong khi Wonder Woman của DC được giới phê bình khen ngợi với thông điệp trao quyền cho nữ giới cộng hưởng với cả thế giới, Justice League vẫn chưa hòa vốn với chỉ chưa đến 700 triệu USD toàn cầu và WB vẫn đang tìm kiếm bí quyết DCEU. Giờ đây, WB đặt Walter Hamada của New Line, một trong những nhà điều hành chủ chốt chịu trách nhiệm cho những phim kinh dị thành công của hãng, giám sát các phim DC của mình.

Lịch hẹn của Dunkirk vào tháng 7 vừa qua thoạt nhìn có vẻ khó hiểu: một bộ phim về Thế chiến II đặt vào giữa sân chơi của phim bắp rang. Tuy nhiên, đặt cược đó đã được tưởng thưởng với 526 triệu USD toàn cầu và 337 triệu từ các thị trường ngoài Bắc Mỹ. Một nhà điều hành không phải của WB gọi Dunkirk là “lý do tại sao bạn phải đến rạp chiếu phim”, nhưng cảnh báo rủi ro phát hành tháng 7. “Nếu Valerian mà hay thì sẽ là một thách thức lớn hơn cho Dunkirk trong khung phát hành đó.”

Dunkirk là “lý do tại sao bạn phải đến rạp chiếu phim”

IT là một thành công thực sự trong địa hạt kinh dị đã làm ăn tốt bất ngờ ở bên ngoài Bắc Mỹ trong năm 2017. Bản chuyển thể tác phẩm của Stephen King trị giá 35 triệu đôla Mỹ đã thu tới hơn 370 triệu đôla ở ngoài Bắc Mỹ — mà không có ăn nhờ thị trường Trung Quốc.

Trên bệ phóng của WB năm 2018 là Fantastic Beasts: The Crimes Of Grindelwald; Tomb Raider khởi động lại; Ready Player One của Steven Spielberg; Rampage với Dwayne Johnson; và phim cá mập tiền sử The Meg với Jason Statham. Cuối 2018, Aquaman của James Wan sẽ chiếm lô phát hành Giáng sinh vốn là chỗ cho Star Wars trong ba năm qua.

Hãng cũng sẽ tung Ocean's 8 toàn nữ vào tháng 6 đánh cược vào việc làm chọn lựa đối trọng với World Cup.

UNIVERSAL

Áp phích tiếng Trung của The Fate Of The Furious, phim nhập khẩu có doanh thu cao nhất từ trước tới nay ở Trung Quốc

Universal đứng thứ 3 trên bảng xếp hạng thế giới năm 2017, nhưng đứng thứ 2 về thị trường quốc tế ở mức 3,44 tỉ USD (tăng 79% so với 2016). Đây là năm sinh lợi nhất của hãng tính đến nay. Ngoài Bắc Mỹ, Universal tự hào có hai phim hàng đầu của năm 2017. Có doanh thu toàn cầu cao thứ 2, The Fate Of The Furious là phim duy nhất đã vượt mốc 1 tỉ ở thị trường ngoài Bắc Mỹ. Là phim thứ 8 trong chuỗi, Fate có doanh thu quốc tế mở màn lớn nhất mọi thời đại với 443,2 triệu đôla trong tháng 4 và là phim nhập khẩu có doanh thu cao nhất từ trước tới nay ở Trung Quốc.

Hợp tác của hãng với Illumination đã gặt hái thành quả trong năm 2017 với Despicable Me 3 vượt qua 1 tỉ USD toàn cầu (1,03 tỉ USD) và thu 769 triệu đôla quốc tế khi bộ trang phục của Chris Meledandri vẫn tiếp tục ùn ùn tạo ‘hit’ với nhãn giá tiết kiệm.

Một quan hệ hợp tác khác sinh lợi, với Blumhouse của Jason Blum, đã dẫn đến thành công của những phim kinh phí nhỏ Split, Get Out và Happy Death Day. Mỗi phim đều vượt qua những cột mốc kỷ lục, với Happy Death Day được phát hành ở Trung Quốc vào ngày 2/2/2018 — phim Blumhouse duy nhất có được một suất ở đây. Thật là một năm vui vẻ khi cho kinh doanh phim kinh dị.

Happy Death Day sẽ trở thành phim Blumhouse duy nhất được phát hành ở Trung Quốc (vào ngày 2/2/2018)

Sắp phát hành trong năm 2018 là sự trở lại của Christian Grey và Anastasia Steele trong Fifty Shades Freed, sẽ đẩy chuỗi phim này vượt mốc 1 tỉ USD toàn cầu; Pacific Rim: Uprising từ Legendary; Skyscraper với Dwayne Johnson từ cùng đối tác — phim sau kỳ vọng được hưởng ứng mạnh mẽ ở Trung Quốc — Jurassic World: Fallen Kingdom tháng 6, phần tiếp theo của bộ phim làm ra 1,67 tỉ USD năm 2015 và do JA Bayona đạo diễn; Mamma Mia! Here We Go Again tháng 7; Dr. Seuss’ The Grinch từ Illumination vào tháng 11; và Mortal Engines của Peter Jackson/biên kịch Fran Walsh tháng 12.

FOX

Fox đứng thứ 4 toàn cầu và quốc tế với doanh thu 2,45 tỉ USD ở phòng vé thị trường ngoài Bắc Mỹ năm 2017 (giảm 17,8% so với 2016). Đây là năm thứ 9 liên tiếp bộ phận điện ảnh đạt doanh thu hơn 2 tỉ USD. Đây cũng là lần thứ 11 trong lịch sử công ty; cả hai đều là những kỷ lục trong ngành.

Trong số những đột phá đáng chú ý là Logan loại R đạt 395 triệu USD quốc tế và Murder On The Orient Express đầy sao đã thu về 226,2 triệu USD từ các thị trường ngoài Bắc Mỹ đến ngày 31/12/2017. Thành công của bộ phim là một bất ngờ, nhưng đã thể hiện là một chọn lựa đối trọng tuyệt vời suốt mùa đông. Vương quốc Anh dường như dành cho phim này (và đúng vậy) nhưng Ý cũng phát cuồng.

Thành công bất ngờ của Murder On The Orient Express thể hiện là một chọn lựa đối trọng tuyệt vời suốt mùa đông

Đưa chúng ta đến War For The Planet Of The Apes. Bộ phim được giới phê bình ca ngợi tuy u tối đã làm ra 70% doanh thu ở ngoài Bắc Mỹ, khoảng 344 triệu USD — trong đó hơn 112 triệu USD là ở Trung Quốc. Trong khi đó, Fox Searchlight đã có thời gian làm ăn tưng bừng và có những ứng viên giải thưởng nặng ký trong mùa giải này.

Sẵn sàng để công phá thị trường quốc tế cho hãng trong năm 2018 là Deadpool phần tiếp theo và hai phim X-Men, New Mutants và Dark Phoenix; Maze Runner: The Death Cure; Jennifer Lawrence là gián điệp Nga trong Red Sparrow; Alita: Battle Angel do James Cameron sản xuất phát hành tháng 7; và The Predator trong tháng 8.

Sau khi sở hữu đối trọng World Cup trước với The Fault In Our Stars đình đám, Fox có một đá xoay tiềm năng khác ở Love Simon. Bộ phim do Greg Berlanti đạo diễn ra mắt Bắc Mỹ tháng 3 nhưng được giữ lại để chờ lèn vào một số thị trường bóng đá.

SONY

Sony, thứ 5 toàn cầu và ngoài Bắc Mỹ (ở thị trường sau tăng 65,3% so với 2016), đã tung mình trở lại bảng xếp hạng Top 10 doanh thu quốc tế nhờ Spider-Man: Homecoming với 546 triệu đôla đứng thứ 6. Một thành tích tuyệt vời là đứng thứ 2 ở Hàn Quốc với 51,5 triệu đôla, là phim không phải của Hàn duy nhất nằm trong Tốp 5 ở thị trường quan trọng đó. Trên toàn thế giới, đây là phim siêu anh hùng số 1 của một năm còn có những tựa đáng khoe khoang khác của Marvel là Guardians Of The Galaxy Vol 2 và Thor: Ragnarok.

Sony tiến vào 2018 khí thế với thành công của Jumanji: Welcome To The Jungle thu về 157 triệu đôla ở ngoài Bắc Mỹ qua 31/12 và 350 triệu đôla tuần đầu tiên của năm 2018. Vẫn còn nhiều thị trường để Jumani lên trực tuyến bao gồm Trung Quốc. Jumanji, Spider-Man, Trainspotting và Blade Runner đại diện cho những phim mà Sony dựa trên những tài sản trí tuệ cũ hơn trong năm 2017. Blade Runner được giới phê bình đánh giá cao nhưng chỉ lấy được 167 triệu đôla ở ngoài Bắc Mỹ, thị trường mà lẽ ra phải làm ăn được tốt hơn.

Năm 2018, Sony sẽ tạo lưới nhện Spider-Man với phim hoạt hình Into The Spider-Verse vào tháng 12. Venom cũng sẽ rồ ga tháng 10 với sự tham gia của Tom Hardy. Trước đó, Hotel Transylvania 3: Summer Vacation sẽ được phát hành vào tháng 7. Các phim Hotel Transylvania đã có sự tăng trưởng mạnh ở bên ngoài Bắc Mỹ.

Hotel Transylvania 3: Summer Vacation

PARAMOUNT

Paramount đang trải qua quá trình chuyển hóa nội bộ, hướng đến năm 2019 để cho cơ chế mới thực sự bắt đầu. Năm nay Paramount đứng thứ 6 toàn cầu và quốc tế (tăng 53,5% ở thị trường này). Doanh thu phòng vé lớn nhất của hãng là Transformers: The Last Knight, mặc dù bộ phim này thua xa tất cả những phần phim khác trong chuỗi, với 605 triệu đôla toàn cầu và làm ăn kém hiệu quả ở Trung Quốc. Bộ phim đã ăn nên làm ra ở Trung Quốc là xXx: The Return Of Xander Cage, lấy được 164 triệu đôla ở đây. Có kinh phí 85 triệu đôla và dàn diễn viên đa dạng được xây dựng cho thị trường quốc tế, 87% tổng doanh thu của bộ phim này đến từ bên ngoài Bắc Mỹ. Bất ngờ là Baywatch. Mắc cạn ở Bắc Mỹ nhưng làm ra 120 triệu đôla ở thị trường quốc tế, nhờ chất liệu nguồn có tính phổ quát, sức mạnh ngôi sao của Dwayne Johnson và David Hasselhoff, đặc biệt ở Đức.

Mission: Impossible 6 sẵn sàng cho cuối tháng 7 năm nay còn Bumblebee, phim ăn theo Transformers, phát hành vào mùa lễ cuối năm. Phim kinh dị A Quiet Place ra mắt vào tháng 4.

Mission: Impossible 6 là khầu thần công hy vọng của Paramount trong năm 2018

LIONSGATE

Đứng thứ 7 toàn cầu và quốc tế (giảm 16,7% ở thị trường này), Lionsgate, làm việc với một số đối tác nước ngoài, đã chứng kiến La La Land làm ra 295 triệu đôla toàn cầu trong năm dương lịch, thành tích đáng chú ý trong số những thị trường ngoài Bắc Mỹ là Nhật Bản (38,1 triệu đôla) và Trung Quốc (36 triệu đôla). The Hitman’s Bodyguard có thu nhập chắc tay với 101 triệu đôla toàn cầu và Wonder đã làm ăn tuyệt vời ở bên ngoài Bắc Mỹ với 78 triệu đôla tính tới cuối năm 2017, bao gồm 12,2 triệu đôla ở Brazil, cao nhất cho đến thời điểm này. Bên cạnh phim gia đình và phim kinh dị, phim đề tài tôn giáo cũng làm tốt hơn trông đợi ở châu Mỹ Latinh, The Shack của Lionsgate đạt tới 23,6 triệu đôla ở Brazil.

Bước vào 2018, hãng có phim The Spy Who Dumped Me trong thời gian diễn ra World Cup và một Robin Hood mới vào tháng 9, và nhiều phim khác.

Đơn vị tính doanh thu: triệu USD

Bất ngờ đây

Tốp 5 thị trường ngoài Bắc Mỹ năm 2017 vẫn y như năm 2016, với Trung Quốc dẫn đầu, tiếp theo là Nhật Bản, Anh, Hàn Quốc và Pháp.

Trung Quốc tăng 13,45% đạt 56 tỉ nhân dân tệ (8,6 tỉ USD) năm 2017, theo ước tính của Tổng cục Báo chí, Xuất bản, Phát thanh, Truyền hình và Điện ảnh Trung Quốc. Dẫn đầu là Chiến lang 2 của Ngô Kinh, đạt 5,68 tỉ nhân dân tệ (873 triệu đôla Mỹ - theo tỷ giá hối đoái đôla-nhân dân tệ tính trong vài tháng qua). Bộ phim hành động mang tính chủ nghĩa dân tộc đã được trợ giúp từ anh em Russo — một xu hướng chúng ta có thể thấy nhiều hơn nữa trong tương lai — và cũng nhờ (như tất cả các phim ở Trung Quốc, kể cả phim nhập khẩu) khoảng 7% lệ phí bán vé trực tuyến tính vào tổng doanh thu. Tuy nhiên, thậm chí loại phí đó ra, đây vẫn là một con số ‘khủng’.

'Fan' Trung Quốc xếp hàng để trở thành những khán giả đầu tiên thưởng thức The Fate of the Furious bản Imax ở Bắc Kinh, suất nửa đêm, ngày 14/4/2017 [Ảnh: China.org.cn]

Số lượt người xem ở Trung Quốc tăng 18% là đáng chú ý, và phản ánh sự gia tăng số lượng màn hình đã vượt 50.000 khi các thành phố cấp thấp hơn tiếp tục xây dựng.

Phần còn lại của thế giới, điều quan trọng cần lưu ý là tăng trưởng của năm 2017 còn phản ánh giá vé tăng cao hơn và sự mở rộng ở một số thị trường đang phát triển — nói thẳng là Đông Nam Á và Trung Đông (Trung Đông là một khu vực chắc chắn phải để mắt đến vì Ảrập Saudi sẽ mở các rạp chiếu phim của mình lần đầu tiên trong hơn 30 năm qua).

Indonesia được nhiều người cho là một thị trường ngày càng quan trọng vì chiếu nhiều phim hơn; tương tự với Malaysia và Việt Nam. Ở Việt Nam, Kong: Skull Island đã trở thành bộ phim có doanh thu mở màn lớn nhất từ trước tới nay (công bằng mà nói, một phần của bộ phim được quay ở đây).

O'Dell của Sony nói, “Khi xem xét cách phân tích phòng vé, hầu hết các phòng vé từ Tốp 10 (thị trường quốc tế) trước đây đến từ châu Âu. Giờ không thế nữa.” Hiện nay một số thị trường Đông Nam Á đều đặn đi lên gần đầu bảng xếp hạng.

Ra mắt ở Việt Nam với tựa Kong: Đảo Đầu Lâu, siêu phẩm huyền thoại về Kong đã trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất sau ba ngày công chiếu. Trong ảnh, một khán giả Việt Nam chụp hình trước quảng cáo cho bộ phim tại một rạp chiếu

“Cơ sở khán giả,” ông nói tiếp, “có tiềm năng rất lớn vì cơ sở dân số choáng váng ở châu Á.” Và khi những người ở tầng lớp kinh tế thấp hơn bắt đầu trở thành giai cấp trung lưu, các nhà điều hành thấy tiềm năng. “Về mặt tăng trưởng, đặt cược cho tất cả các hãng phim vẫn là khu vực này.”