• Phát trực tuyến đang làm thay đổi bản chất phim tài liệu

Bryn Mooser, người sáng lập hãng phim truyền hình và phim phi hư cấu XTR cho biết: “Nhiều người không hiểu tác động của chuyện sẽ xảy ra khi phim tài liệu được phân phối ở quy mô này.” Trong những năm gần đây, như nhiều người trong lĩnh vực làm phim phi hư cấu, Mooser đã chứng kiến ​​sự thèm ăn phim tài liệu tăng lên theo cấp số nhân ­— và, giữa cuộc chiến phát trực tuyến, giờ đây các tựa phim tự hào với thẻ giá tám chữ số.

Có nhiều lý do để mua cái danh nhà điều hành sản xuất hoặc nhà sản xuất cho các dự án tiểu sử phi hư cấu — chẳng hạn cung cấp tư liệu sử dụng trong suốt bộ phim

Như với bất kỳ sự gia tăng nào trong một loại hình từng không được chú ý, các xu hướng xuất hiện khi ngành điện ảnh khám phá một sự nhiệt tình mới được tìm thấy. Một trong những xu hướng đó là gia tăng các bộ phim tài liệu tiểu sử do chính nhân tài sản xuất. Tuy rằng bao năm các ngôi sao đã tham gia miêu tả cuộc sống của họ trên màn ảnh rồi, nhưng sự bùng nổ phim phi hư cấu đã khiến bản thân các nhân tài quan tâm đến việc sản xuất phim về chính họ hơn.

Những động thái này đã đặt ra câu hỏi trong cộng đồng phim phi hư cấu, không chỉ về việc đối tượng có quyền kiểm soát sáng tạo câu chuyện của chính họ hơn mà còn về việc những dịch vụ phát trực tuyến, vốn là người mua phim tài liệu tích cực nhất, có thể đã nhận ra nội dung phi hư cấu đang ngày càng tăng trưởng. Nhà sản xuất kiêm nhà làm phim James D. Stern, người sáng lập Endgame Entertainment, giải thích về khoảng cách giữa tài liệu tiểu sử do nghệ sĩ sản xuất và phim phi hư cấu truyền thống.

Bộ phim tài liệu xoay quanh Billie Eilish The World’s a Little Blurry, được sản xuất với sự hợp tác của hãng Interscope Records của cô

Những ví dụ gần đây về tài năng và đại diện xử lý việc làm phim phi hư cấu bao gồm ngôi sao NBA Steph Curry, sẽ sản xuất phim tài liệu về sự nổi lên của anh trong bóng rổ đại học dưới bảng hiệu Unanimous Media của anh cho A24 và bộ phim tài liệu xoay quanh Billie Eilish The World’s a Little Blurry, được sản xuất với sự hợp tác của hãng Interscope Records của cô. Tháng trước, Amazon đã công bố một phim tài liệu mới về Justin Bieber, Our World, có nam ca sĩ và người quản lý, Scooter Braun (thông qua SB Films của anh này), đóng vai trò là điều hành sản xuất; gã khổng lồ công nghệ gần đây cũng đã phát hành Val, phim tài liệu về Val Kilmer đã ghi công chính bản thân ngôi sao là nhà sản xuất.

Quyền tiếp cận là cần thiết đối với phim tài liệu lấy tài năng làm trung tâm và quyền tiếp cận đòi hỏi tài năng phải thoải mái với dự án, mà những người trong cuộc nói rằng có thể đạt được bằng cách ghi công sản xuất. Michael D. Ratner, đạo diễn phim tài liệu về Bieber, người đứng sau phim bộ tài liệu Dancing With the Devil về Demi Lovato trên YouTube Originals, nói: “Chắc chắn sẽ có một số hoài nghi khi bạn xem một ngôi sao chính làm điều hành sản xuất. Theo kinh nghiệm của tôi, việc nhân tài dự phần vào sẽ có lợi khi họ có ý định cống hiến hết mình.”.

Phim tài liệu mới về Justin Bieber, Our World, có nam ca sĩ và người quản lý, Scooter Braun (thông qua SB Films của anh này), đóng vai trò là điều hành sản xuất

Có nhiều lý do để mua cái danh nhà điều hành sản xuất hoặc nhà sản xuất cho các dự án tiểu sử phi hư cấu — chẳng hạn cung cấp tư liệu sử dụng trong suốt bộ phim hoặc chỉ là “phù phiếm” do luật sư thương lượng, như một nhà làm phim tài liệu từng đoạt giải Oscar nói thẳng thừng. Khi tài năng tích cực tham gia, việc ghi công của họ là rất quan trọng để khán giả nhận thức được “mối quan hệ giữa tác phẩm với đối tượng,” Pat Aufderheide, giáo sư tại American University và là người sáng lập Trung tâm Truyền thông & Tác động Xã hội của trường, nhận xét. “Trong cái ô lớn của phim tài liệu, có những thứ được thiết kế chỉ để giải trí. Và vậy cũng tốt thôi.”

Có ghi công hay không đi nữa, thông thường các tài năng tên tuổi sẽ tham gia vào quá trình sản xuất, từ việc chọn đạo diễn đến đàm phán phê duyệt một số tư liệu nhất định. Chẳng hạn như Tina Turner đã bật đèn xanh cho phim Tina được đề cử giải Emmy; Taylor Swift chúc phúc cho Miss Americana; và sẽ không có Becoming Led Zeppelin nếu không có chữ ký của các tay rock tượng đài đó. “Họ chưa bao giờ cho phép bất kỳ ai,” Josh Braun của Submarine, người bán bộ phim tài liệu này tại Liên hoan phim Venice, nói. “Vì vậy, nhiều nhà làm phim đã cố gắng để có được quyền làm phim. Và bộ phim này không chỉ nhận được họ chấp thuận, mà họ còn cống hiến hết mình trong đó. Sự tham gia của họ là 100 phần trăm. Một tình huống hiếm hoi.”

Cảnh trong phim tài liệu Becoming Led Zeppelin, được thực hiện với sự cho phép của các tay rock tượng đài này

Tương tự, Alanis Morrisette không đóng vai trò nhà sản xuất trên phim tài liệu tiểu sử Jagged, nhưng cô và êkíp đã phỏng vấn các đạo diễn tiềm năng trước khi rốt cuộc Alison Klayman nhận được công việc. “Điều hướng điều gì muốn nói, điều gì không nói, điều gì cần giấu tên, đó là một quá trình giữa nhà làm phim và chủ thể. Nhưng rồi đến một lúc nào đó — và [ở đó] phải có một mức độ tin cậy — đó là phim của nhà làm phim,” Klayman nói với The Hollywood Reporter trước buổi ra mắt Jagged Ở TIFF. “Điều đó luôn có lợi hơn vì khán giả có thể tin rằng đây không phải là một tác phẩm quảng cáo.”

Những người trong cuộc lưu ý rằng bất kể mức độ tác động sáng tạo của tài năng đối với bản cắt cuối cùng của bộ phim, sự tham gia của họ vẫn là một phần không thể thiếu đối với kết quả của dự án. Nếu chủ thể của bộ phim tài liệu mà còn không thích kết quả cuối cùng, chuyện đó có thể trở thành ác mộng PR trước phát hành. Hóa ra lại là trường hợp của Jagged. Morrisette đã đưa ra tuyên bố bày tỏ sự không hài lòng của cô với bộ phim, nói rằng, “Tôi đã bị ru ngủ vào một cảm giác an toàn giả tạo và ý đồ của họ ngay lập tức trở nên rõ ràng khi lần đầu tiên tôi xem bản cắt. Đây là lúc tôi biết rằng tầm nhìn của chúng tôi trên thực tế đã bất đồng một cách đau đớn. Đây không phải là câu chuyện mà tôi đã đồng ý kể.”.

Tina Turner đã bật đèn xanh cho phim Tina được đề cử giải Emmy

Những tựa phim tài liệu tiểu sử này đang được bán với số tiền lớn (Apple đã trả 25 triệu đôla cho phim tài liệu Eilish), nhưng thương hiệu là điểm bán hàng chính cho tài năng. Trong kỷ nguyên COVID-19, khi các chuyến lưu diễn, lễ hội âm nhạc và các sự kiện thể thao lớn liên tục bị hoãn, những bộ phim này là một cách để tồn tại trước khán giả. Lợi thế cho các dịch vụ phát trực tuyến? Ratner lưu ý: “Có được phim tài liệu âm nhạc của một tài năng thực sự A+, giống như có cột thu lôi ngay giữa hạ tầng phát trực tuyến của bạn.”

Tuy nhiên, có một số lo ngại rằng những dự án này có thể lấn át thể loại phim phi hư cấu, làm giảm sự quan tâm đến phim tài liệu khác. Stern nói: “Nếu những thứ này trở thành thứ mà người ta nghĩ là phim tài liệu và là thứ người ta nghĩ rằng những dịch vụ phát trực tuyến đang mua, thì điều đó có gây tác động xấu đến người làm những phim không có tài năng lớn đi kèm không?”

Nếu chủ thể của bộ phim tài liệu mà còn không thích kết quả cuối cùng, chuyện đó có thể trở thành ác mộng PR trước phát hành. Hóa ra lại là trường hợp của Jagged. Morrisette đã đưa ra tuyên bố bày tỏ sự không hài lòng của cô với bộ phim

Nhiều người trong cuộc và giới chuyên gia trong ngành phim phi hư cấu và đồng ý rằng vì nhu cầu về nội dung này tăng với tốc độ cấp số nhân như vậy, nên Hollywood nói chung vẫn chưa giải quyết được nhiều câu hỏi và mối lo ngại phát sinh trong thời kỳ hoàng kim của phim tài liệu. Mooser nói, “Những nỗi đau sẽ ngày càng tăng.”