Có hai phim mà người viết đoán sẽ lọt vào danh sách trên, nhưng rốt cuộc không có suất: Miss Sharon Jones!, bộ phim của đài Starz về nữ ca sĩ mới qua đời, do đạo diễn từng hai lần đoạt giải Oscar đạo diễn xuất sắc Barbara Kopple chỉ đạo; và Off the Rails, bộ phim của hãng Film Collaborative về một người đàn ông bị ám ảnh với giao thông công cộng, tác phẩm đạo diễn đầu tay của nhà làm phim Adam Irving. Cả hai ghi nhận doanh thu phòng vé cao hơn tất cả các phim khác, thôi thì đó cũng là niềm an ủi.

Life, Animated

Với 145 phim về lý thuyết sẽ, cần những yếu tố gì để đến tận tay các thành viên bầu chọn và có cơ hội thực sự lọt vào danh sách chọn lọc? Bryan Glick, giám đốc thu mua và phân phối phim của hãng Film Collaborative, nói rằng một bộ phim tài liệu cần tạo được tên tuổi lớn bằng việc ra mắt ở liên hoan phim Sundance, Tribeca, Cannes, Toronto hay New York; và/hoặc được HBO hay Netflix phân phối; và/hoặc được chiếu ở ít nhất 10 thành phố cùng lúc. Nếu không, ông nói tiếp, nó sẽ mất hút trong đám đông. Năm nay, cũng như mọi năm khác kể từ khi hệ thống bầu chọn thay đổi từ năm 2012, tất cả những phim lọt vào danh sách tuyển thực sự đều thỏa mãn tiêu chuẩn đó. (Liên hệ lại mới thấy Miss Sharon Jone! thỏa mãn tiêu chí đó; Off the Rails thì không.)

Cũng chẳng thiệt thòi gì khi xuất hiện trong hội thảo "Phim tài liệu cần xem" do The Hollywood Reporter chủ trì trong khuôn khổ Liên hoan phim Savannah, trong đó giới thiệu 10 phim mỗi năm. Năm ngoái, bốn trong năm đề cử cuối cùng, bao gồm cả phim thắng giải, đều từng được giới thiệu tại đây; cũng như sáu trong 15 phim vào danh sách tuyển năm nay. (Bốn phim còn lại là: Miss Sharon Jones!, Off the Rails, Norman Lear: Just Another Version of You của Rachel Grady cùng với First Monday in May của Andrew Rossi.)

Gleason

Một vài đặc trưng của các phim trong danh sách tuyển năm nay là gì?

Thứ nhất, không có phim nào của Hãng phim tài liệu HBO, hãng phim từ lâu đã là người khổng lồ trong hạng mục này. Công bằng mà nói, giám đốc lâu năm của hãng, huyền thoại Sheila Nevins đã dự đoán điều này từ trước khi người viết nói chuyện với bà, cho dù một số cái tên trong các phim năm 2016, bao gồm Marathon: The Patriots Day Bombing và Mapplethorpe: Look at the Pictures, đều được phản hồi tốt. (Trong khi đó, Netflix chiếm hai suất, cho 13th và Ivory Game, còn Amazon có một với Gleason.)

Thêm vào đó, ít nhất ba phim về chủng tộc ở Mỹ lọt vào: 13th, I Am Not Your Negro và O.J.: Made in America, O.J đã thắng nhiều giải phim tài liệu lớn đã được trao đến hiện tại - Giải Gotham, Hiệp hội Phê bình Quốc gia, Hiệp hội Phê bình New York và nhiều nữa - ngoại trừ Hiệp hội Phê bình Los Angeles lại chọn I Am not Your Negro. Kể cả thế, Nevins và nhiều người mến mộ O.J đã bày tỏ sự lo ngại với người viết về việc liệu nó có vào được top 5 đề cử, vì các thành viên đang chia rẽ trong quan điểm một bộ phim tài liệu năm phần, bảy tiếng rưỡi do ESPN thực hiện liệu có được coi là phim điện ảnh.

O.J.: Made in America

Không có nhiều dấu hiệu manh nha nào về việc các thành viên cảm thấy ra sao, nhưng sở thích của họ thường thường đi gần với phần còn lại của cộng đồng phim tài liệu. Bốn năm qua, ba nhóm chuyên về phim tài liệu thường xuyên phải bầu chọn để quyết định danh sách riêng của mình (DOC NYC) hay các đề cử (Cinema Eye Honors và Giải IDA) trước khi đề cử Viện Hàn lâm được công bố. Trong khoảng thời gian đó cả ba nhóm này chỉ đồng thuận sáu cái tên. (Searching for Sugar Man (2012), The Act of Kiling (2013), Stories We Tell (2013), Citizenfour (2014) và Amy (2015) cùng The Look of Silence (2015).) Tất cả chúng trừ một - bộ phim gây chút tranh cãi Stories We Tell - đều nhận được đề cử Oscar. Năm nay, cả ba nhóm - cũng như Hạng mục Phim tài liệu mới của giải Critics' Choice - đều đồng ý bốn cái tên: Cameraperson, Fire at Sea, O.J.: Made in America và Weiner.

Giây phút cụ thể lúc này, trong khi người viết cảm thấy O.J hơi yếu thế và Weiner có lẽ cũng vậy (một số thành viên đã nói với người viết rằng họ đang khó chấp nhận những phẩm chất xấu liên tục của chủ thể phim và khả năng đóng góp do thất bại mới đây của Hillary Clinton), thì người viết vẫn đoán cả hai phim này sẽ được đề cử, và cả Cameraperson (Kirsten Johnson đã làm việc cùng nhiều thành viên Viện Hàn lâm và bộ phim của bà ca ngợi công việc của họ,) Gleason (Clay Tweel làm được một việc cừ khôi là thu thập hơn một ngàn giờ phim thành một bức tranh cảm động sâu sắc về việc sống chung với căn bệnh Xơ cứng teo cơ một bên) và Life, Animated (bức chân dung ấm áp về một gia đình gắn bó bên nhau trải qua những thời điểm khó khăn của đạo diễn từng thắng giải phim tài liệu ngắn và hiện là giám đốc nhánh phim tài liệu Roger Ross Wiliam.)

Cameraperson

Tất cả những câu hỏi đó của chúng ta sẽ được trả lời khi đề cử Oscar được công bố ngày 24/1.