Cùng với phần lớn ngành công nghiệp Nhật Bản khi bong bóng kinh tế vỡ ở những năm đầu thập niên 1990, không nhiều lạc quan khi nhìn vào triển vọng của ngành công nghiệp điện ảnh Nhật — hoặc, thực ra là, toàn bộ khu vực giải trí. Hàng thập kỷ thu nhập và kinh tế đình trệ đi cùng một lực lượng lao động ngày càng lớn tuổi và thu hẹp lại có vẻ chỉ dẫn đến một kết cục. Nhưng những năm gần đây đã chứng kiến kinh doanh điện ảnh ghi nhiều con số kỷ lục, và nhiều nhà phân tích tin rằng mặc dù cơ cấu dân số dưới chuẩn, nhưng kỷ lục tốt nhất vẫn sẽ xác lập.

Your Name, 2016 ghi kỷ lục vé bán được tổng cộng cao nhất ở Nhật Bản

Nhờ sự trợ giúp không nhỏ của phim hoạt hình thành công hiện tượng Your Name, 2016 ghi kỷ lục vé bán được tổng cộng cao nhất ở Nhật Bản — vẫn là thị trường điện ảnh lớn thứ ba trên thế giới, sau Mỹ và Trung Quốc - là 180 triệu, lần đầu tiên kể từ năm 1974, vươn lên từ điểm thấp nhất năm 1996 là dưới 120 triệu. Doanh thu phòng vé ghi nhận con số 2,1 tỉ đôla Mỹ năm 2016, giảm chỉ 3,2% so với năm trước đó, mặc dù thiếu vắng phim bom tấn. Nửa trong tốp năm phim nội địa và Hollywood năm 2017 hàng đầu là phim hoạt hình - bao gồm cả phim nội địa có doanh thu cao nhất, Detective Conan: The Crimson Love Letter của Toho (65 triệu đôla Mỹ) — mặc dù cơ cấu dân số lão hóa bất lợi với một thành công như thế.

Thống kê dân số Nhật Bản dù được giải thích cách nào cũng đều u ám. Tổng dân số Nhật Bản được dự đoán sẽ giảm 27 triệu, xuống còn dưới 100 triệu người năm 2050. Trong khi đó, dân số ở độ tuổi lao động đạt đỉnh năm 1995 và đã thu hẹp mất 10 triệu. Nhưng có hy vọng đối với sự thiếu hụt lao động kinh niên này. Tỷ lệ thất nghiệp đạt mức thấp trong vòng 25 năm ở mức 2,4% vào tháng 1, và hiện có 1,5 vị trí cho mỗi người tìm việc. Điều này cuối cùng đã dẫn đến lương tăng cao hơn, đặc biệt với người lao động trẻ và không có kinh nghiệm.

Phim hoạt hình Detective Conan: The Crimson Love Letter là phim có doanh thu nội địa cao nhất năm 2017

“Không có tin tốt nào đến từ khu vực giải trí của Nhật Bản trong nhiều năm, chỉ có những lo lắng về việc giảm sút dân số và thu nhập thấp. Ngay cả khi Abenomics [chính sách kinh tế của Thủ tướng Shinzo Abe] bắt đầu vào cuối năm 2012, nó chỉ làm lợi cho người giàu có tiền đầu tư vào chứng khoán hoặc các tài sản khác,” Shinnosuke Takeuchi, phụ trách lĩnh vực giải trí của Nhật bản tại ngân hàng đầu tư Jefferies ở Tokyo. “Nhưng nay thu nhập đang bắt đầu lên cho người lao động trẻ. Xét xu hướng lịch sử, khi thu nhập tăng, chi cho giải trí sẽ tăng nhanh hơn cả tăng trưởng chung.”

Takeuchi trích dẫn một số các yếu tố khác khiến anh đặt hy vọng vào lĩnh vực giải trí Nhật Bản, bao gồm cả các công viên chủ đề Tokyo Disney Resort và Universal Studios Japan — và tương lai của ngành công nghiệp điện ảnh từng khó khăn.

Lướt qua bề mặt của nỗi lo người trẻ tuổi sẽ bỏ bê màn ảnh rộng vì những thiết bị nhỏ bé hơn trong túi họ, xu hướng người xem rạp ở độ tuổi từ 10 đến 19 tăng lên từ năm 2012, với phim hoat hình đóng vai trò to lớn. Sự phát triển của mạng xã hội — đặc biệt là Twitter, đã tăng lượng người sử dụng tại Nhật từ năm triệu lên 45 triệu năm ngoái — đang ngày càng tác động đến khán giả trẻ.

Gia đình trẻ Nhật Bản đưa cả em bé đi xem phim rạp

“Có một truyền thống quảng bá phim ngoại nhập tại Nhật Bản với một dòng thông tin ‘Thành công số 1 tại Mỹ’, nhưng điều này đang dần dần thay đổi khi nhiều người trẻ tìm những giới thiệu phim trên mạng xã hội,” Takeuchi nhấn mạnh.

Ngành công nghiệp điện ảnh Nhật cũng được lợi nhờ tuổi thọ tăng. Thị trường lao động khó khăn khiến cho người lao động phải trì hoãn việc nghỉ hưu và người già quay lại lực lượng lao động. Nửa số người già trong độ tuổi từ 65 đến 69 hiện đang làm việc, có nghĩa họ sẽ có nhiều tiền để dành khi họ nghỉ hưu. Người Nhật dẫn đầu về việc sống khỏe và sống thọ trên thế giới, theo số liệu của chính phủ, hộ gia đình của người ở độ tuổi 70 chi 26% cho phim ảnh và vé xem rạp hơn những hộ gia đình ở độ tuổi 60.

“Hiện nay có khoảng 10 triệu người trong độ tuổi từ 65 đến 69, thế hệ Baby Boomer, những người sẽ sớm nghỉ hưu, và đây cũng là một yếu tố tích cực đối với ngành công nghiệp điện ảnh,” Takeuchi gọi ý.

Người Nhật dẫn đầu về việc sống khỏe và sống thọ trên thế giới, hộ gia đình của người ở độ tuổi 70 chi 26% cho phim ảnh

Kinh doanh điện ảnh cũng hưởng lợi từ một sự thay đổi khác trong dân số Nhật Bản. Mặc dù dân số đang giảm xuống, số lượng hộ gia đình lại tăng lên do nhiều người sống đơn thân hơn. Tuy nhiên, nhóm dân số này chọn việc ở nhà và xem Netflix, Amazon và Hulu.

“Mặc dù thuê bao hạ tầng trực tuyến tăng mạnh trong vài năm trở lại đây, lượng vé xem rạp tăng 4% từ năm 2015 đến 2017,” Takeuchi nói. “Những người sống đơn thân tìm cơ hội ra ngoài và dành thời gian với gia đình và bạn bè trong những trải nghiệm chung như đi xem phim ở rạp.”