Phim Trung Quốc đang ngày càng trở nên hay hơn khi các nhà làm phim quảng bá các giá trị chủ đạo bằng những cách tiếp cận sáng tạo, theo Báo cáo về Nghệ thuật điện ảnh Trung Quốc 2018, được phát hành tại Liên hoan phim quốc tế Bắc Kinh.

Một khán giả Trung Quốc đi qua hàng áp phích quảng cáo Chiến lang 2 tại một rạp chiếu ở thành phố Nghi Xương tỉnh Hồ Bắc hồi tháng 8 năm ngoái

Được biên soạn bởi Hội đồng các nhà phê bình của Hiệp hội điện ảnh Trung Quốc từ năm 2006, báo cáo hàng năm xem xét các bộ phim của nước này từ nhiều góc độ khác nhau.

Báo cáo nói: “Mặc dù thành công vang dội ở phòng vé, tầm quan trọng đã chuyển từ lợi ích kinh doanh sang sự chấp thuận của công chúng. Các nhà làm phim Trung Quốc năm 2017 có xu hướng chủ ý kết hợp các giá trị chủ đạo, thấu hiểu xã hội và tính giải trí.”

Năm ngoái, hơn 50 xuất phẩm trong nước kiếm được hơn 100 tỉ nhân dân tệ (15,9 triệu USD) từ phòng vé, và bộ phim chiến tranh Chiến lang 2 kiếm được 5,8 tỉ nhân dân tệ, trở thành phim trình chiếu ở Trung Quốc có doanh thu cao nhất.

Tuy nhiên, hơn 50 phim đó không phải đều là bom tấn theo nghĩa truyền thống. Ví dụ, có Paths of the Soul, dựa trên cuộc hành hương đến một ngọn núi thiêng của dân làng Tây Tạng. Phim đã đặt kỷ lục cho phim nghệ thuật ở phòng vé.

Paths of the Soul dựa trên cuộc hành hương đến một ngọn núi thiêng của dân làng Tây Tạng

Twenty Two, bộ phim tài liệu về sự tàn ác của quân đội Nhật Bản từ năm 1937-1938, cũng được thị trường chào đón nồng nhiệt.

Youth, phim của đạo diễn Phùng Tiểu Cương, dựa trên một đoàn nghệ thuật quân đội những năm 1970, ban đầu dự kiến sẽ thu hút chỉ một giới nhỏ những người ở độ tuổi 60, những người không được xem là đóng góp lớn cho doanh thu phòng vé. Nhưng phim kiếm được 1,4 tỉ nhân dân tệ.

Báo cáo cho biết: “Nhiều phim về một phong cách nghệ thuật đặc thù thường được các người xem công nhận, vì sự sáng tạo của cả nhà làm phim lẫn vì sự lựa chọn của mọi người hiện nay rất đa dạng.” Báo cáo nói, đó là vì sau nhiều năm đổ tiền vào chỉ một loại phim, các thể loại khác nhau giờ đã tìm ra cách để phát triển cùng nhau.

“Sự đa dạng như vậy trước đây là không thể tưởng tượng,” Yin Hong, giáo sư truyền thông của Đại học Thanh Hoa, cũng là một trong những tác giả chính của báo cáo, nói. “Chúng ta giờ cũng có cơ cấu phim thể loại, khác với Hollywood.”

Phim tài liệu Twenty Two nói về 22 người phụ nữ Trung Quốc bị quân đội Nhật cưỡng ép làm lao động tình dục trong thời gian Thế chiến 2 còn sống sót

Ông tiếp tục chỉ ra rằng phim hành động quân sự và lãng mạn đô thị là hai thể loại thống trị ở Trung Quốc, áp đảo các xuất phẩm kỳ ảo.

Yin nói rằng các bộ phim Trung Quốc được căn chỉnh sát hơn với các xu thế ở nước ngoài. “Và mặc dù chúng ta vẫn thiếu một bộ phim thực sự chạm được đến thị trường toàn cầu, nhiều câu chuyện và xuất phẩm đồng sản xuất có tầm nhìn toàn cầu là những phương cách để đạt được điều đó,” ông nói.

Ông nói rằng các bộ phim lớn của Trung Quốc giờ đây đã đặt bối cảnh câu chuyện ở nước ngoài, bao gồm Chiến lang 2, Operation Mekong nổi tiếng cùng khắp năm 2016, cũng như Operation Red Sea và Detective Chinatown Vol 2, hai phim có doanh thu cao nhất năm 2017 tính đến nay.

Yin cho biết năm 2017 đánh dấu sự khởi đầu của “một thể loại xuất phẩm chủ đạo mới”.

Youth, phim của đạo diễn Phùng Tiểu Cương, dựa trên một đoàn nghệ thuật quân đội những năm 1970

Ở Trung Quốc, phim chủ đạo là những xuất phẩm được sử dụng để giáo dục công chúng và thúc đẩy các giá trị chính thống, thường thông qua khắc họa các anh hùng dân tộc và cơ sở hạ tầng chính của đất nước. Tuy nhiên, trong quá khứ những xuất phẩm này thường khó đạt được thành công thương mại.

“Vì vậy, các nhà làm phim không còn sử dụng các tiêu chuẩn đạo đức cao để làm nên người hùng,” Yin nói. “Những câu chuyện cũng thể hiện sự yếu đuối. Các chủ đề chính không được diễn đạt thẳng thừng, mà được thể hiện theo những cách hấp dẫn, thường được phần còn lại của thế giới chấp nhận.”

Tuy nhiên, ông cho biết vẫn còn nhiều hạn chế. Ví dụ, khi Trung Quốc kỷ niệm 40 cải cách và mở cửa trong năm nay, ông nghĩ rằng màn ảnh rộng không có những cuộc đấu tranh cá nhân của những con người Trung Quốc bình thường.

Nhưng ông nói rằng American Dreams in China năm 2013 là một ngoại lệ. Bộ phim dựa theo Du Mẫn Hồng, nhà sáng lập của tập đoàn giáo dục New Oriental Group, và các đối tác kinh doanh của ông cho thấy họ tiến lên như thế nào sau chính sách mở cửa của Trung Quốc và theo đuổi công lý khi đối mặt với cáo buộc từ Hoa Kỳ.

Người ta chụp ảnh trước bảng quảng cáo phim American Dreams in China ở Thạch Gia Trang, tỉnh Hồ Bắc tháng 5/2013

Nhưng Yin nói xu hướng này đã chết trong vài năm qua. “Tuy nhiên, chúng ta có nhiều câu chuyện tuyệt vời từ bốn thập kỷ về cách những cá nhân theo đuổi công bằng và hạnh phúc cá nhân, và cũng mang lại những thay đổi lớn lao cho đất nước của chúng ta,” ông nói.

“Những câu chuyện xứng đáng được kể qua các bộ phim. Nhưng nhiều xuất phẩm hiện thực hiện nay dựa trên trí tưởng tượng chứ thay vì câu chuyện có thật. Đó là lý do tại sao rất nhiều khán giả bất mãn.”

Bây giờ Yin hy vọng Trung Quốc sẽ có lời đáp cho xuất phẩm Hollywood The Pursuit of Happiness và The Attorney của Hàn Quốc.

Lu Shaoyang, giáo sư truyền thông tại Đại học Bắc Kinh, cũng muốn “đưa mọi người vào trung tâm” của các bộ phim. “Chúng ta thường coi từ ‘con người’ là tập thể. Nhưng mỗi cá nhân đều bằng xương bằng thịt. Ai cũng có những đấu tranh nội tâm. Việc làm phim cần phải giải quyết tốt hơn thế giới nội tâm của con người.”

Angels Wear White

Và, khi Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 vào tháng 10 nói rằng mâu thuẫn giữa phát triển không cân đối và không cân xứng với nhu cầu muốn có cuộc sống tốt hơn ngày càng tăng của người dân giờ đây là một yếu tố chính mà Trung Quốc phải đối mặt trong kỷ nguyên mới, Nhiêu Thự Quang, tổng thư ký Hiệp hội phê bình điện ảnh Trung Quốc, nói. “Đây là điều mà ngành công nghiệp điện ảnh nên giải quyết,” ông Nhiêu nói.

“Có một khoảng cách giữa nhu cầu của người dân đối với các bộ phim trong nước và xuất phẩm của chúng ta tốt hơn,” Nhiêu Thự Quang nói. “Và thị trường phim Trung Quốc không thể chỉ dựa vào dân số Trung Quốc để tăng trưởng được nữa. Một thị trường lớn hơn có thể được tạo ra chỉ bằng chất lượng cao hơn. Phải kêu gọi sáng tạo nhiều hơn.”

Tốp 10 phim Trung Quốc năm 2017 Hội đồng các nhà phê bình thuộc Hiệp hội điện ảnh Trung Quốc bình chọn 10 phim Trung Quốc hay nhất năm 2017 (theo thứ tự abc) ・ Angels Wear White (tâm lý chính kịch) ・ Brotherhood of Blades II: The Infernal Battlefield (võ thuật/lịch sử) ・ Legend of the Demon Cat (kỳ ảo/lịch sử) ・ Mr No Problem (lịch sử/chính kịch) ・ Our Time Will Come (chiến tranh/lịch sử) ・ Paths of the Soul (nghệ thuật) ・ The Summer is Gone (nghệ thuật) ・ Twenty Two (tài liệu) ・ Wolf Warriors 2 (chiến tranh) ・ Youth (lãng mạn/chính kịch)