Diva kinh kịch Quảng Đông Tăng Tiểu Mẫn (trái) trong vai Bạch Xà Bạch Tố Trinh, nữ diễn viên kinh kịch Chu Hồng Tinh trong vai Thanh Xà Tiểu Thanh

Truyền thuyết Bạch Xà là một trong những câu chuyện dân gian lâu đời nhất của Trung Quốc, có thể có từ thời nhà Đường (618-907). Câu chuyện phát triển và được Phùng Mộng Long, nhà văn và nhà thơ cuối thời nhà Minh (1368-1644), viết thành văn xuôi trong tác phẩm Cảnh thế thông ngôn, đặt câu chuyện Bạch Xà vào thời Nam Tống (1127-1279).

Kể từ đó, câu chuyện về một xà tinh yêu một nam nhân đã được chuyển thể dưới nhiều hình thức nghệ thuật khác nhau gồm tiểu thuyết, ballad, thơ, kịch sân khấu, kinh kịch, phim truyền hình và điện ảnh. Ngay cả hãng phim Hollywood Warner Bros. Pictures cũng đã đầu tư cho bộ phim hoạt hình thành công White Snake năm 2019.

Giờ đây, bộ phim mới thuộc hạng mục phụ của phim nhạc kịch — phim kinh kịch nói tiếng Quảng Đông Bạch Xà của Trương Hiểm Phong, tạo nên một trong những phim kinh kịch tốn kém nhất lịch sử điện ảnh Trung Quốc.

Khung cảnh như tranh thủy mặc Trung Hoa

Hai mỹ nhân vận trang phục xanh trắng đi qua cây cầu đá hình vòm bắc qua hồ, cá chép nhiều màu sắc bơi lội dưới những tán lá sen. Khung cảnh như tranh thủy mặc Trung Hoa, mở ra câu chuyện Bạch Xà, bộ phim kinh kịch Quảng Đông đầu tiên của Đại lục được quay bằng kỹ thuật 4K, âm thanh vòm và độ nét cao.

Kết hợp tuyệt vời sân khấu kinh kịch Quảng Đông truyền thống, màn trình diễn tinh tế của các nghệ sĩ kinh kịch chuyên nghiệp, kỳ ảo dân gian Trung Hoa, phương ngữ Quảng Đông, võ thuật Trung Quốc, tranh thủy mặc Trung Hoa, âm nhạc hoành tráng và hiệu ứng hình ảnh lộng lẫy và tất cả đều ở độ phân giải cao 4K.

Nhờ bình luận truyền miệng, được minh chứng bằng số điểm lên đến 8,2/10 trên trang đánh giá nổi tiếng Douban, Bạch Xà đã trở thành một trong những bộ phim được giới phê bình đánh giá cao nhất năm 2021 đến nay, thu hút đông đảo khán giả trẻ tuổi từ khi phát hành vào ngày 20 tháng 5.

Với cách làm đầy sáng tạo, đôi khi bộ phim trông như một vở nhạc kịch Broadway

Với cách làm đầy sáng tạo, đôi khi bộ phim trông như một vở nhạc kịch Broadway hoặc Disney không chừng sẽvthu hút khán giả phương Tây.

Đạo diễn Trương nói với China.org.cn: “Nhiều giám khảo giải thưởng và các nhà phê bình phim đã nói với tôi rằng họ rất thích bộ phim này sau những buổi chiếu trước tại các liên hoan phim trên toàn thế giới, và họ đã rất xúc động vì chưa bao giờ được xem một phim như thế, hoàn toàn khác phim của họ về mặt thẩm mỹ.

“Tôi cảm thấy nghệ thuật truyền thống Trung Hoa có sức hấp dẫn mạnh mẽ và đặc trưng đối với những người bên ngoài đất nước và nên được thể hiện với thế giới khi bạn có thể đưa chúng vào một loại hình nghệ thuật có thể tạo ra đột phá.”

Nam diễn viên kinh kịch Văn Nhữ Thanh trong vai Hứa Tiên, nam nhân mà Bạch Xà đem lòng yêu thương

Ví dụ, một trong những cảnh kinh điển nhất trong phim là cảnh hai xà tinh gây ra trận lụt phá hủy Kim Sơn Tự của sư Pháp Hải, buộc nhà sư phải thả chàng trai.

Trương Hiểm Phong cho biết khoảng 20 nữ diễn viên đồng loạt phất ống tay áo dài, tượng trưng gió mạnh và sóng lớn để khuấy động trí tưởng tượng của khán giả về trận lụt thảm họa.

Trong nỗ lực mang đến cho khán giả cảm giác chân thực, cũng như cảnh quay mang hương vị thẩm mỹ phương Đông, đạo diễn Trương kể anh đã tìm cảm hứng từ kiệt tác của nghệ sĩ Nhật Bản Katsushika Hokusai, The Great Wave off Kanagawa, để hướng dẫn các nghệ nhân hiệu ứng hình ảnh nước ngoài.

Ý nghĩa biểu tượng, một yếu tố chính của các loại hình nghệ thuật truyền thống Trung Quốc, cũng được lưu giữ trong phim.

Cảnh đêm tân hôn của hai nhân vật chính, họ nâng ly trong căn phòng có cửa sổ hình tròn, với trăng tròn chiếu sáng

Trương giải thích: “Cảnh đêm tân hôn của hai nhân vật chính, họ nâng ly trong căn phòng có cửa sổ hình tròn, với trăng tròn chiếu sáng.”

Đạo diễn Trương Hiểm Phong thừa nhận rằng, trước khi làm phim này, anh là người xa lạ với kinh kịch Quảng Đông. “Tuy nhiên, tôi yêu câu chuyện dân gian Bạch Xà. Khi Pearl River Film Group mời tôi tham gia, và tôi đã tìm hiểu thêm trong quá trình quay phim, tôi cảm thấy kinh kịch Quảng Đông khá đổi mới so với các vở kinh kịch dân gian khác ở Trung Quốc.”

Bạch Xà đã giành được một số giải thưởng trong giới liên hoan, chẳng hạn giải Đóng góp nghệ thuật xuất sắc nhất tại Liên hoan phim quốc tế đảo Hải Nam năm 2019, cũng như Nhạc kịch/Opera hay nhất tại Liên hoan quốc tế Golden Maple và Giải Khán giả bình chọn tại Liên hoan phim quốc tế Pingyao năm 2019. Nhưng do đại dịch COVID-19, việc phát hành đã bị hoãn sang năm nay.

Tăng Tiểu Mẫn và các nghệ sĩ đồng nghiệp của cô là những người kỳ cựu trên sân khấu kinh kịch, họ dễ dàng biểu diễn kinh kịch và thể hiện chiều sâu của vai diễn

Nữ diễn viên chính, Tăng Tiểu Mẫn, người đóng vai Bạch Xà Bạch Tố Trinh, là một diva huyền thoại của kinh kịch Quảng Đông, đồng thời là chủ tịch Học viện Kinh kịch Quảng Đông, cũng là người thắng Giải Hí kịch Mai hoa, giải thưởng sân khấu hàng đầu của Trung Quốc.

Đạo diễn cho biết: “Tăng Tiểu Mẫn và các nghệ sĩ đồng nghiệp của cô là những người kỳ cựu trên sân khấu kinh kịch, họ dễ dàng biểu diễn kinh kịch và thể hiện chiều sâu của vai diễn. Nhưng lần này, họ còn phải tự thích nghi với loại hình nghệ thuật điện ảnh, về mặt ca hát, vũ đạo và nhiều khía cạnh khác.”

Đó cũng là tầm nhìn của đạo diễn Trương, và Mạc Phi, tác giả kịch bản. Hai người quyết định làm cho tác phẩm giống một bộ phim điện ảnh hơn là một vở kinh kịch, và do đó hấp dẫn công chúng hơn, thay vì chỉ hấp dẫn những người hâm mộ kinh kịch.

Cảnh trận lụt phá hủy Kim Sơn Tự của nhà sư Pháp Hải

“Ví dụ, biên kịch đã thay đổi, cắt, điều chỉnh và hiện đại hóa ca từ và phần hát kinh kịch, để làm cho bộ phim này gần gũi hơn với khán giả điện ảnh, đặc biệt là những người trẻ tuổi,” đạo diễn Trương nói và tiết lộ rằng thậm chí họ còn thêm dàn nhạc giao hưởng và nhạc điện tử vào phim, phù hợp với thị hiếu của khán giả xem phim đương đại.

Tuyến nhân vật — thường là phần nhỏ trong các loại hình nghệ thuật truyền thống như vậy — được phát triển trong phim để làm cho câu chuyện lâu đời hàng thế kỷ gây được tiếng vang lớn với khán giả hiện đại.

“Trong truyền thuyết cổ xưa hay các vở kinh kịch truyền thống, tính cách của nhân vật tương đối đơn giản và phiến diện. Nhân vật phản diện luôn xấu xa trong khi người hùng luôn cao quý. Vậy thì không đủ hấp dẫn giới trẻ ngày nay,” đạo diễn nói.

Vẻ đẹp thủy mặc Trung Hoa pha trộn với thế giới hiện thực

Thế nên, trong phim, các góc độ quan tâm của con người được sử dụng cho các nhân vật, chẳng hạn sư Pháp Hải và hai vệ thần của một cây cổ thụ ma thuật có phép khiến người chết sống lại. Theo truyền thống, họ đều được miêu tả là những nhân vật phản diện tàn nhẫn.

Thông điệp cốt lõi mà bộ phim truyền tải là tình yêu bền vững thông qua sự tha thứ và thấu hiểu, vượt thời gian, không gian và không quan tâm bạn là ai — một điều rất phổ quát và vẫn cộng hưỡng với tâm tình con người cho đến ngày nay.

Để tạo hiệu ứng thị giác, họ giới thiệu các thiết kế trang phục và tạo mẫu tóc, trang điểm bắt mắt và ấn tượng, cũng như vẻ đẹp thủy mặc Trung Hoa pha trộn với thế giới hiện thực, nhờ sự hỗ trợ của các công ty và nghệ sĩ hiệu ứng đặc biệt ở Trung Quốc, Australia và New Zealand, gồm cả những người đứng sau bộ ba The Lord of the Rings.

Bộ phim đánh dấu lần đầu thử nghiệm pha trộn hai loại hình nghệ thuật khác nhau là điện ảnh và kinh kịch Quảng Đông

Trương Hiểm Phong kết luận: “Thể loại phim kinh kịch ở Trung Quốc không phát triển tốt, và thực sự không kết nối được khán giả, bởi vì hầu hết các nhà làm phim kinh kịch chỉ chăm chăm làm sao ghi lại màn trình diễn tuyệt vời của các nghệ sĩ. Mà không xem xét khán giả cần gì. Vì vậy, tôi muốn bộ phim của mình là cầu nối giao tiếp giữa nghệ thuật kinh kịch truyền thống và khán giả điện ảnh.”

Trương Hiểm Phong cho biết bộ phim đánh dấu lần đầu thử nghiệm pha trộn hai loại hình nghệ thuật khác nhau là điện ảnh và kinh kịch Quảng Đông. Anh nói chính anh cũng rất ngạc nhiên trước những bình phim khen ngợi nhiệt liệt.

Tuy nhiên, kể cả được khen ngợi trên mạng, nhiều người phàn nàn rằng rất khó tìm được suất chiếu ở rạp.

Đạo diễn Trương Hiểm Phong

Bộ phim đã phải chật vật kiếm thêm suất chiếu tại các rạp toàn những phim bom tấn thương mại thống trị. Tuy nhiên, Bạch Xà vẫn thu về khoảng 13,6 triệu nhân dân tệ (2,13 triệu USD) ở phòng vé tính đến ngày 9/6.