Sau tất cả những hiệu ứng đó, The Lion King 2019 trông như thể một chương trình đặc biệt khác về đời sống hoang dã

Đây là hai nỗ lực đỉnh cao, sử dụng máy tính tạo ra lông thú — theo tất cả tin tức thu thập được là một hiệu ứng đặc biệt cực kỳ khó khăn và tốn thời gian — với các kết quả cực kỳ khác nhau. Một bên là phiên bản mới của một bộ phim hoạt hình gia đình kinh điển năm 1994 đã được dựng kỹ thuật số để trông giống như một cuộc phiêu lưu thực sự của những con sư tử thật ở một vùng không xác định ở châu Phi thật. Bên kia, một trailer kỳ dị cho một nhạc kịch phi thực, diễn ra vào ban đêm tại một thành phố tưởng tượng, có sự tham gia của các diễn viên, ca sĩ và vũ công người thật (Taylor Swift! James Corden! Judi Dench!) làm những người mèo đang dạo chơi trong cơ thể giống như người có bộ lông như thật.

Và mặc dù The Lion King đã trở thành một thành công siêu khủng, nhiều nhà phê bình tự hỏi cuối cùng có gì đặc biệt về một bộ phim cố gắng ráp bi kịch Hamlet-với-Bambi vào một thứ mà, sau tất cả những hiệu ứng đó, trông như thể một chương trình đặc biệt khác về đời sống hoang dã (nhưng có ngân sách cao hơn loạt phim tài liệu DisneyNature của chính công ty này). Lion King dường như bị thui chột khi bước vào thế giới thực — ngay cả khi thế giới đó hoàn toàn không có thật — có lẽ bởi vì thực sự nó đâu phải là câu chuyện về sư tử, mà là một ngụ ngôn về con người.

Trailer phát hành tháng 7 cho những hình ảnh đầu tiên về hiệu ứng trong Cats

Và — hãy liệu hồn — Cats cũng không phải là về lũ mèo đâu. Sẽ công bằng hơn để đánh giá bộ phim hoàn chỉnh của Tom Hooper khi Cats khởi chiếu vào tháng 12, và biết phim sẽ trung thành thế nào với tác phẩm sân khấu ngông cuồng xa hoa mê đắm thập niên 1980 của Andrew Lloyd Webbe. Không giống Vua sư tử, Cats không cố gắng biến các nhân vật mèo của mình theo hình ảnh thực. Tuy nhiên người ta tự hỏi, chính xác, họ đang cố đạt được cái gì. Xem clip có các diễn viên được bao phủ trong bộ lông kết xuất hình ảnh thực (photorealistic), không thể không nghĩ rằng tất cả các hiệu ứng đó dẫn đến một thứ không khác gì trang phục mèo ngớ ngẩn được các diễn viên mặc trong phiên bản ghi hình vở diễn sân khấu (và sau đó phát hành video gia đình) vào năm 1998.

Nói một cách khác: Tại sao phải cố gắng thực đến vậy khi mà, trong nhiều trường hợp, đồ giả là một phần của niềm vui? Các bộ phim luôn phải bước trên lằn ranh tinh tế giữa ma thuật và hiện thực. Điện ảnh được xây dựng xung quanh việc khán giả tạm gác sự hoài nghi, nhưng mỗi thời đại dường như có ý tưởng riêng về việc tạm gác đó đòi hỏi cái gì.

Will Smith sẽ chiến đấu với một phiên bản trẻ hơn ngược thời gian, được tạo ra bằng kỹ thuật số của chính anh trong Gemini Man

Ngày xửa ngày xưa, hiệu ứng đặc biệt chủ yếu được sử dụng để làm chúng ta kinh ngạc với những cảnh chúng ta chưa từng thấy trước đó. Nhưng trong những năm gần đây, với màn ảnh ngày càng tràn ngập sử thi kỳ ảo, khoa học giả tưởng hoành tráng và những trò hề siêu anh hùng, quan niệm về sự kinh ngạc dường như không còn tồn tại. Chúng ta có thể chỉ nhún vai trước cảnh đội quân các dị nhân chiến đấu ở rìa ngoài vũ trụ. “Tôi cảm thấy như giờ đây chúng ta ở vào lúc đánh mất sự ngạc nhiên,” đạo diễn Guillermo del Toro, người từng sở hữu một xưởng hiệu ứng đặc biệt riêng, đã nói trong phỏng vấn với The New York Times năm ngoái cho một bài báo về ngành công nghiệp VFX lâm cảnh vô cùng chật vật.

Điện ảnh đã đi từ chỗ cho chúng ta xem những điều chúng ta chưa từng thấy và thuyết phục chúng ta rằng đó là thật đến chỗ cho chúng ta xem những điều chúng ta đã từng thấy rồi và thuyết phục chúng ta rằng đó là không thật. Nói cách khác, Lion King trở nên ấn tượng hơn khi bạn biết những con sư tử và linh cẩu đó đều do máy vi tính tạo ra. Chúng ta ngưỡng mộ công sức và khoa học, và tất cả những gì họ thể hiện, trong khi bản thân tác phẩm nghệ thuật trở thành chỉ là trò giải trí trong câu chuyện rộng lớn hơn về tiến bộ công nghệ.

Trong Looper, Bruce Willis (trái) du hành thời gian gặp phiên bản trẻ hơn của anh, được một diễn viên khác, Joseph Gordon-Levitt thủ vai

Nói cho ngay, cường điệu về hiệu ứng đặc biệt và công nghệ mới mẻ lạ mắt luôn được sử dụng để bán phim, suy cho cùng là loại hình nghệ thuật tự thân bắt đầu như một công nghệ mới lạ mắt. Nhưng người rao hàng thời xưa hứa hẹn với chúng ta những điều kỳ diệu mà chúng ta chưa bao giờ chứng kiến trước đó, cho dù không phải lúc nào họ cũng thực hiện được lời hứa. Người rao hàng thời nay dụ dỗ chúng ta bằng những thứ chúng ta thấy hằng ngày. Ta đã được nhắc nhở về tất cả những “tay phá hủy” công nghệ cứ làm lại những thứ đã tồn tại.

Để đạt được điều đó, Hollywood đã nỗ lực cố gắng tạo ra các diễn viên giả bằng kết xuất hình ảnh thực, sẽ không thể phân biệt được với các diễn viên thực sự. “Con người kỹ thuật số thường được coi là phép màu,” nhà báo chuyên về hiệu ứng đặc biệt Ian Failes nói với The New York Times năm ngoái. Ngành công nghiệp đã đặt nền móng cho điều này bằng những tiến bộ trong công nghệ khử-lão hóa và các phát triển khác, mang đến cho chúng ta những phiên bản trẻ hơn của những ngôi sao hiện ở độ tuổi trung niên, già hoặc đôi khi thậm chí đã chết. Vào mùa thu này, Will Smith sẽ chiến đấu với một phiên bản trẻ hơn ngược thời gian, được tạo ra bằng kỹ thuật số của chính anh trong Gemini Man của Lý An. Kết quả không chừng thú vị đây, và ngành công nghiệp sẽ theo dõi sát sao.

Robert De Niro đóng vai một nhân vật ở nhiều thời điểm trong cuộc đời mình, với công nghệ khử-lão hóa được sử dụng để tạo ra một phiên bản trẻ hơn của anh trong The Irishman

Nhưng cho dù bộ phim thành công hơn những giấc mơ điên rồ nhất của bất kỳ ai, nó sẽ chứng minh điều gì? Và sẽ hấp dẫn hơn nhiều về mặt cảm xúc so với Looper thành công năm 2012 của Rian Johnson, trong đó Bruce Willis du hành thời gian chiến đấu với một phiên bản trẻ hơn của anh, được một diễn viên khác, Joseph Gordon-Levitt thủ vai? Dẫu sao, khán giả cũng đã làm được bước nhảy tưởng tượng để chấp nhận hai diễn viên có vẻ ngoài rất khác nhau là cùng một người ở các giai đoạn khác nhau của cuộc đời anh ta.

The Irishman của Martin Scorsese sẽ có Robert De Niro đóng vai một nhân vật ở nhiều thời điểm trong cuộc đời mình, với công nghệ khử-lão hóa được sử dụng để tạo ra một phiên bản trẻ hơn của anh. Có thể hiểu vì sao nhiều người trong chúng ta rất hào hứng việc De Niro và Scorsese tái hợp sau gần 25 năm. Nhưng cũng đáng để nhớ rằng trong Bố già, Phần II, (1974), chính De Niro đã vào vai một Vito Corleone trẻ tuổi, nhân vật trở nên nổi tiếng nhờ Marlon Brando trong Bố già chỉ hai năm trước. Không đòi có máy tính, và bằng cách nào đó, khán giả xoay xở để không bị nhầm lẫn hoặc thấy phiền bởi De Niro thay thế Brando. Thậm chí có thể nói người ta bị mê hoặc: De Niro đã thắng giải Oscar nam diễn viên phụ xuất sắc nhất cho những khó nhọc của anh ấy, và diễn xuất của anh đã đi vào huyền thoại.

Carrie Fisher trẻ tuổi trong Rogue One: A Star Wars Story

Đôi khi con người kỹ thuật số có thể dẫn đến những khoảnh khắc thực sự xúc động. Ở phần cuối phim Rogue One: A Star Wars Story, nhiều người trong chúng ta đã xúc động khi thấy một Carrie Fisher trẻ tuổi, đã qua đời vài ngày sau khi bộ phim được phát hành năm 2016. Có lẽ là vì bộ phim kết thúc lơ lửng sau khi giết chết hầu hết các diễn viên của nó. Có lẽ là vì khoảnh khắc đó gợi lên ký ức về Chiến tranh giữa các vì sao ban đầu. Hay có lẽ — chỉ có lẽ thôi nhé — là vì, bằng cách cho chúng ta hình ảnh này trong giây lát, bộ phim nhắc chúng ta nhớ thời gian đã trôi qua rồi, và chúng ta không thể quay lại được nữa. Trong một giây ngắn ngủi tỏa sáng, công nghệ cho chúng ta thấy cái gì không thể có được. Và thế thì đẹp.