• Killers Of The Flower Moon: Martin Scorsese khám phá sự đồng lõa trong tội ác diệt chủng

• Đằng sau thỏa thuận Killers of the Flower Moon của Scorsese với Apple

Lưu hành ở dạng bản in thử, đây là tác phẩm phi hư cấu mới nhất của tác giả David Grann, từng có cuốn The Lost City of Z: A Tale of Deadly Obsession in the Amazon năm 2009 đã được James Gray đạo diễn và Plan B sản xuất gần đây. Cuốn sách đó có cái tựa đọc mỏi mồm khác — Killers of the Flower Moon: The Osage Murders and the Birth of the FBI — nhưng tuyệt vời không kém.

Martin Scorsese và cuốn sách nổi nhất Hollywood

Giá bỏ thầu chốt bảy con số, với các nhân tài đính kèm bao gồm Leonardo DiCaprio, George Clooney, Brad Pitt và J.J. Abrams. Thương vụ kết thúc với tuyên bố mua từ Dan Friedkin và Bradley Thomas của Imperative Entertainment, nẫng tay trên với 5 triệu USD vượt xa các giá thầu khác. Với Martin Scorsese trên ghế đạo diễn, họ sẽ xây dựng nó tại Paramount, chọn DiCaprio cùng với Robert De Niro tạo thành cặp đôi biểu tượng nhất kể từ Heat của Michael Mann với De Niro và Al Pacino, nhưng ở hai phe đối lập của luật pháp.

Killers of the Flower Moon có tất cả tố chất của một phim Viễn Tây kinh điển. DiCaprio vào vai Tom White (theo kế hoạch ban đầu), một biệt động Texas liêm khiết trở thành đặc vụ FBI. Anh được J. Edgar Hoover cử đến Oklahoma vào đầu những năm 1920 để đáp lại lời kêu gọi tuyệt vọng từ Bộ tộc Người bản địa Osage. Lúc ấy Bộ tộc Osage đã trở thành những người giàu có nhất trên thế giới trên đầu người do nguồn cung cấp dầu khổng lồ được khai thác từ vùng đất của họ. Đồng thời, họ bắt đầu bị sát hại với số lượng đáng báo động — và trong những hoàn cảnh hết sức đáng ngờ.

Killers of the Flower Moon có tất cả tố chất của một phim Viễn Tây kinh điển

Đó là kết cấu hoàn hảo của một án mạng bí ẩn, nhưng cảm giác có gì đó không ổn. Scorsese, DiCaprio và De Niro bắt đầu nhận ra rằng tình hình còn phức tạp hơn thế. Rõ ràng hơn, đưa ra một vị cứu tinh Viễn Tây da trắng sẽ không phù hợp vì người da trắng cũng là kẻ xấu: những người bên ngoài nói hươu nói vượn tìm đường vào xứ Osage và lợi dụng sự ngây thơ của những người dân bản địa nơi đây. Bọn da trắng được trao quyền lực nhờ sự thờ ơ của cơ quan thực thi pháp luật địa phương tham nhũng và người dân thị trấn háo hức moi tiền từ túi những người bạn Osage cả tin.

Vậy nên Scorsese bắt đầu lại từ đầu, nắm bắt cơ hội này để kể một câu chuyện sẽ cộng hưởng trong thời kỳ hiện đại, buộc khán giả phải đối mặt với bản năng đen tối nhất của chính mình: vì tiền họ sẵn sàng làm tới mức nào? Khoảnh khắc “eureka” đến khi DiCaprio tự hỏi liệu có phải sự chú ý không nên hướng vào người chấp pháp mà là một trong những kẻ anh tình nghi: Ernest Burkhart (do đó DiCaprio đảm nhận vai này, không vào vai Tom White như kế hoạch ban đầu — QVĐA). Burkhart bề ngoài là một người chồng yêu thương, kết hôn với Mollie, thành viên bộ tộc Osage, và có với nhau ba người con. Mollie đang cận kề cái chết thì Tom White — bây giờ do Jesse Plemons thủ vai — xuất hiện. Có phải Ernest làm việc này chỉ vì tiền?

Scorsese nắm bắt cơ hội để kể một câu chuyện sẽ cộng hưởng trong thời kỳ hiện đại, buộc khán giả phải đối mặt với bản năng đen tối nhất của chính mình: vì tiền họ sẵn sàng làm tới mức nào? Khoảnh khắc “eureka” đến khi DiCaprio tự hỏi liệu có phải sự chú ý không nên hướng vào người chấp pháp mà là một trong những kẻ anh tình nghi: Ernest Burkhart

Cốt truyện đen tối hơn nhiều và tốn kém hơn nhiều này được cho là đã khiến Paramount rút khỏi tư cách nhà bỏ vốn. Nhưng với Zack Van Amburg và Jamie Erlicht đứng đầu bộ phận Video Toàn cầu của Apple, bộ phim có tiềm năng trở thành một thiên truyện lịch sử quan trọng, một dự án tiên phong cho chương trình phim điện ảnh non trẻ của họ. Họ đến mua lại bộ phim, giống như đã làm ở Sundance với CODA, về sau đoạt giải Oscar phim hay nhất đầu tiên cho một nền tảng phát trực tuyến. Thương vụ được dàn xếp qua đại diện của Scorsese và DiCaprio, Rick Yorn, vẫn nhường chỗ cho Paramount có một số quyền nhất định. Thỏa thuận ấn định việc phát hành rạp toàn cầu thông qua Paramount, trước khi phim cập bến nền tảng phát trực tuyến Apple TV+ vào giữa mùa giải thưởng.

Bất chấp góc kể chuyện thay đổi hoàn toàn, De Niro, đánh dấu lần hợp tác thứ 10 với Scorsese, vẫn đảm nhận vai Bill Hale. Ông là bác của Ernest, thể hiện mình như người bác ái đứng đầu gia tộc và là đồng minh của các thành viên bộ tộc Osage, nhưng lại lôi kéo cháu trai vào một kế hoạch bất chính nhằm thỏa mãn những động cơ đen tối của ông ta.

Bill Hale là bác của Ernest, thể hiện mình như người bác ái đứng đầu gia tộc và là đồng minh của các thành viên bộ tộc Osage, nhưng lại lôi kéo cháu trai vào một kế hoạch bất chính nhằm thỏa mãn những động cơ đen tối của ông ta

“Tôi đã đọc cuốn sách vài năm trước và nhân vật Tom White nổi bật hơn,” ông nói, “Điều đó đúng cho cuốn sách, nhưng ý tưởng của Marty và Leo tập trung vào mối quan hệ giữa Bill và Ernest là hợp lý với tôi. Họ muốn tập trung vào mối quan hệ đó nhiều hơn thay vì chuyện Tom White đến và cứu tất cả.”

De Niro giải thích sự thay đổi đó làm cho bộ phim trở thành một câu chuyện cá nhân hơn nhiều. Sự thay đổi làm dày câu chuyện để tạo nền tảng cho việc khám phá bản chất con người, sự yếu đuối và lòng tham. “Điều hợp lý nhất là thể hiện những gì đang diễn ra trong thế giới đó, quan hệ giữa người cháu và người bác,” De Niro nói. “Tôi không biết bạn sẽ gọi đó là sự tầm thường của cái ác hay chính là cái ác, tham nhũng quyền lợi, nhưng chúng ta đã thấy nó ở các xã hội khác, bao gồm Đức Quốc xã trước Thế chiến hai. Một nhận thức đáng buồn về bản chất con người, để cho con người có khả năng làm những điều khủng khiếp. [Hale] tin rằng ông ta yêu thương họ và cảm thấy họ yêu mến ông ta. Nhưng bên trong tình yêu đó, ông ta cảm thấy mình có quyền hành xử như đã làm.”

Bill Hale và Tom White (Jesse Plemons, phải) trong một cảnh phim

Ông nói tiếp: “Tom White và FBI đã thiết lập luật pháp và trật tự ở miền Tây hoang dã, vùng đất mà những con người ở đó tạo ra luật pháp và cảm thấy họ có thể làm bất cứ gì. Họ có chỗ đứng vững chắc trong cộng đồng và không ai chịu trách nhiệm. Thực sự là phân biệt chủng tộc.”

Nhìn lại, chọn De Niro vào vai bác của DiCaprio là một nước bài tinh tường, khai thác ý tưởng về gia đình và đảo ngược quan niệm quan hệ cha con đã phát triển bên ngoài màn ảnh. Suy cho cùng, DiCaprio nói, “Sự nghiệp của tôi bắt đầu bằng việc tham gia This Boy’s Life, thử vai với Bob (De Niro) và sau đó nhận vai. Làm việc với ông ấy, chứng kiến tính chuyên nghiệp của ông và cách ông tạo ra nhân vật của mình là một trong những trải nghiệm có ảnh hưởng nhất trong cuộc đời và sự nghiệp của tôi. Nó khiến tôi tham gia tất cả những bộ phim này với Marty và bây giờ, 30 năm sau, ba chúng tôi làm việc cùng nhau và hợp tác, đó là một trải nghiệm đặc biệt và tuyệt vời cho tôi. Đây là những người hùng điện ảnh của tôi. Thật sự đặc biệt với tôi.”

Đáng ngạc nhiên, giữa tất cả sự đen tối này là một câu chuyện tình yêu, Ernest và Mollie (Lily Gladstone)

Đối với DiCaprio, kịch bản gốc không đáp ứng được tiềm năng sử thi của câu chuyện. “Nó không đi đến được trái tim của bộ tộc Osage,” anh nói. “Nó giống như một cuộc điều tra về công việc thanh tra hơn là hiểu từ góc độ pháp chứng về văn hóa và động lực của thời kỳ rất nguy hiểm, hỗn loạn này ở Oklahoma.”

DiCaprio rất muốn khai thác tính tâm linh hiện hữu trong tác phẩm cũng như nơi chốn ấy, một cảm giác đã theo anh đến điểm quay. “Chúng tôi quay phim đúng dịp kỷ niệm 100 năm vụ thảm sát Tulsa,” anh nói, “cách nửa giờ ô tô nơi diễn ra thời kinh hoàng ở Osage và xảy ra cùng năm vụ án mạng Osage đầu tiên, 1921. Chúng tôi đã ở đó trong dịp kỷ niệm thảm sát Tulsa và sự trở lại của trăng hoa. Đó là sự trùng hợp điên rồ của vũ trụ khi chúng tôi kể câu chuyện này, 100 năm sau.”

Việc kể lại tinh tế tư liệu này, với sự nhấn mạnh mới vào thay đổi giá trị đạo đức, cũng giúp bộ phim trở thành một phim Scorsese truyền thống hơn. “Chúng tôi đã rất nỗ lực giúp Marty làm điều ông ấy giỏi nhất, đó là kể một câu chuyện rất nhân văn,” DiCaprio nói.

Rất nhiều phụ nữ Osage kết hôn với đàn ông da trắng, những người thực sự đến để săn lùng họ, tước quyền sở hữu đất đai và chiếm đoạt tiền dầu mỏ của họ

“Để chạm vào mặt tối của phận người nhưng cũng hiểu được những sự phức tạp. Ở đây có bộ tộc giàu có nhất, giàu nhất thế giới trên bình quân đầu người. Ở Oklahoma là một vạc nung chảy, những người nô lệ được trả tự do đã tạo ra nền kinh tế của riêng họ, và Osage nổi lên như một nền văn hóa giàu có. Nhưng trong thời kỳ đó KKK và chủ nghĩa da trắng tối cao trỗi dậy cùng những xung đột giữa các nền văn hóa. Thời điểm đó với một số người định cư da trắng như một cơn sốt vàng lợi dụng người da màu.”

Đáng ngạc nhiên, giữa tất cả sự đen tối này là một câu chuyện tình yêu, Ernest và Mollie. “Ernest và Mollie thực sự đại diện cho mức độ xoắn xuýt và phức tạp về văn hóa của loại chuyện này,” DiCaprio nói. “Rất nhiều phụ nữ Osage kết hôn với đàn ông da trắng, những người thực sự đến để săn lùng họ, tước quyền sở hữu đất đai và chiếm đoạt tiền dầu mỏ của họ. Tuy nhiên, đồng thời, điều gây ấn tượng với tôi là một cảnh trong bản nháp đầu tiên chúng tôi có, lời khai thực sự của Ernest và Mollie, khi anh ta giải thích vai trò của mình trong kế hoạch khủng khiếp này. Họ vẫn yêu nhau. Đó chính là sự phức tạp xoắn xuýt đã khiến đây trở thành một câu chuyện thực sự đen tối của nước Mỹ.”

“Ernest và Mollie thực sự đại diện cho mức độ xoắn xuýt và phức tạp về văn hóa của loại chuyện này,” DiCaprio nói

Đây thực chất là điểm rẽ đưa bộ phim theo hướng khác con đường cuốn sách đã vạch ra. “Thách thức lớn nhất là làm sao để không biến chuyện này thành một bí ẩn, mà vạch trần sớm con người Ernest và sau đó quan sát mối quan hệ phức tạp này dần được bóc tách. Không chỉ với Mollie mà còn với nhân vật của De Niro. Thật không dễ dàng và phải mất nhiều năm để tìm hiểu.”

Rất nhiều năm là đằng khác, đủ để Scorsese có thời gian thực hiện The Irishman. “Ngày càng có nhiều phát triển,” DiCaprio nhớ lại. “Kịch bản dựa trên một cuốn sách tuyệt vời, nhưng sau khi có ý tưởng này, tôi đã nói chuyện với David Grann, anh ấy hoàn toàn đồng ý. Anh ấy nói rằng tìm hiểu pháp chứng văn hóa của thời điểm đó, xung đột giữa người Mỹ da trắng và người bản địa, sẽ là cách hoàn hảo để kể câu chuyện, nếu có thể thực hiện được. Tôi thực sự nghĩ chúng tôi đã hoàn thành điều đó. Sau cùng, nó đã thành công.”

Từ trái qua: Robert De Niro, Martin Scorsese và Leonardo DiCaprio khi ra mắt phim ở Cannes năm nay

Anh nói một cách tiếp cận khác sẽ có cảm giác như học vẹt rồi trả bài. “Khi bạn nhìn thấy các nhân vật của chúng tôi, bạn sẽ biết có gì đó không ổn. Bạn nhìn ra chân tướng trong vòng 20 phút đầu tiên, và bạn còn đi đâu tiếp ngoại trừ khám phá sâu mối quan hệ gia đình điên rồ đó? Quyết định ấy cho phép chúng tôi thực sự tạo ra thứ mà tôi cảm thấy như quay ngược trở lại thời kỳ hoàng kim của phim sử thi chính kịch những năm 1940 hoặc 1950, thể loại ngày nay chúng ta không thường thấy.”