• Mary and the Witch's Flower có những yếu tố của Miyazaki - nhưng không phải phim của Miyazaki

Thực tế phức tạp hơn. Ghibli vẫn tồn tại, nhưng không sản xuất phim nào từ sau When Marnie Was There năm 2014. Vai trò của hãng phim này trong các dự án gần đây cũng khác nhau: tư vấn và hỗ trợ phim The Red Turtle của Michaël Dudok de Wit, đồng sản xuất nhưng không tham gia vẽ phim truyền hình Ronia, The Robber’s Daughter. Gần đây, Miyazaki xác nhận ông dừng nghỉ ngơi lần nữa để làm một phim khác, nhưng phim này đến tận 2019 mới ra.


Vậy đối với những người hâm mộ kỳ cựu của Ghibli, việc Mary and the Witch's Flower ra rạp vừa như một sự giải tỏa quá tốt đồng thời cũng là một ngạc nhiên to lớn. Công ty sản xuất phim, Studio Ponoc, do một cựu binh Ghibli Yoshiaki Nishimura (nhà sản xuất của When Marnie Was There và The Tale of the Princess Kaguya) sáng lập, và phim có sự tham gia của nhiều nhân viên Ghibli kỳ cựu. Không có gì ngạc nhiên khi hình ảnh và cảm giác phim mang lại rất giống một phim Ghibli, từ thiết kế nhân vật đến triển khai câu chuyện và chất liệu nguồn. Nhưng xét đến sự độc nhất vô nhị của Ghibli trên thế giới, thật kinh ngạc khi thấy một hãng phim khác tái sản xuất một cách hoàn hảo những điều đã khiến Ghibli trở nên thần kỳ.

Thể loại gì?

Phiêu lưu giả tưởng dành cho trẻ em. Phim dựa theo The Little Broomstick, một truyện phiêu lưu thiếu nhi năm 1971 của tác giả Mary Stewart, nhà văn được nhiều người biết đến với bộ ba tác phẩm thời kỳ vua Arthur, mở đầu là The Crystal Cave. Điều này cũng đồng nhất với thói quen của Ghibli trong việc chuyển thể các tác phẩm giả tưởng, chỉ của các nhà văn nữ - Kiki’s Delivery Service của Eiko Kadono năm 1989, Howl’s Moving Castle của Diana Wynne Jones năm 2004, A Wizard of Earthsea của Ursula K. Le Guin năm 2006 (thành Tales From Earthsea), The Borrowers của Mary Norton năm 2010 (thành The Secret World of Arrietty), When Marnie Was There của Joan G. Robinson năm 2014. Hãng phim này đã chuyển thể một truyện ngắn (Grave of the Fireflies), một chuỗi truyện tranh (My Neighbors the Yamadas), và nhiều manga của các tác giả nam (và một số manga của tác giả nữ), nhưng với tiểu thuyết, hãng phim này nghiêm ngặt chỉ chọn tác giả truyện viễn tưởng nữ. Trong tác phẩm ra mắt đầu tiên của mình, Studio Ponoc cũng lựa chọn tương tự.

Nội dung

Mary Smith sống cùng với bà bác Charlotte khi bố mẹ làm việc xa. Đó là tuần cuối hè, trước khi khai giảng, và Mary buồn chán bởi thực sự tất cả trẻ con trong thị trấn cổ nước Anh Redmanor đều đi nghỉ. Vì vậy khi cô thấy một chú mèo đen biến thành mèo xám, cô sẵn sàng theo nó vào rừng, ở đó cô thấy một bông hoa xanh rực rỡ kỳ lạ. Hóa ra hoa này là Fly-by-night, tức Hoa Phù Thủy. Nó chỉ nở mỗi bảy năm một lần, rất hiếm, và phù thủy thèm muốn hoa này. Mary không để tâm những chuyện ấy, cho đến khi bông hoa này biểu thị sức mạnh to lớn trong cô, dẫn dắt cô vào một cuộc phiêu lưu ngông cuồng.

Giống một số phim Ghibli mở rộng hơn (Nausicaä of the Valley of Wind, hay Howl’s Moving Castle), Mary and the Witch’s Flower bắt đầu ở một địa phương nhỏ và mở rộng ra một nơi đáng sợ và rộng lớn hơn. Phim vẫn dễ đoán - khi Mary khám phá ra một chiếc chổi có khắc dấu ma thuật, rõ ràng cô sẽ cưỡi nó đến đâu đó - nhưng khó có thể đoán gì thêm, vì vậy khán giả càng khó đoán, phim càng hay.

Thực sự nói về chuyện gì?

Hiểu mình, chiến đấu vì chính mình, tự tin vào bản thân, không ghét bỏ hay đánh giá bản thân mình bởi những thứ vớ vẩn hời hợt như màu tóc. Và nếu bạn cảm nhận kỹ, chắn chắn ở đây có thông điệp về không áp đặt lựa chọn của mình lên người khác.

Phim có hay không?

Những 'fan' kỳ cựu nào của Ghibli lo lắng về việc không còn những cuộc phiêu lưu mới, đặc biệt theo kiểu của Miyazaki, ý nghĩa là rất lớn. Đối với những người chưa từng quen với Ghibli, nhưng mong đợi một phim giả tưởng phiêu lưu nhịp điệu nhanh, vẽ tay đẹp, phim cũng rất dữ dội. Mary là một nhân vật nữ mang tính giải trí cao, dễ tiếp cận, đã mở màn phim với chút nghi ngờ bản thân: cô ghét mái tóc rối màu đỏ của mình, và cô có nỗi lo lắng thường trực của trẻ con khi chuyển trường. Phần sau của phim, cô chuyển sang giai đoạn hơi kiêu ngạo và tự phụ khi sức mạnh ma thuật tạm thời của cô được hoan nghênh. Nhưng hầu hết, cô là những gì mà một câu chuyện phiêu lưu dành cho trẻ em cần có: một người hùng dũng cảm, kiên quyết đối mặt với mọi thử thách chờ đợi mình.

Và thế giới mà cô tiếp cận. Về mặt hình ảnh, Mary and the Witch’s Flower khá giống một phim của Ghibli. Đạo diễn Hiromasa Yonebayashi cũng đạo diễn When Marnie Was There và The Secret World of Arrietty của Ghibli, và ông là người vẽ các dự án của Ghibli từ Spirited Away đến Howl’s Moving Castle và Ponyo. Ông đã mang lại cho Mary and the Witch’s Flower màu sắc nhẹ nhàng tươi đẹp và diện mạo siêu chi tiết. (Giống trong phim Ghibli, người xem có thể dễ dàng phân biệt bóng nước trên một lát bánh mì, vân mỡ trên một khoanh thịt, ngay cả đường vân bé tí trên lá bắp cải. Môi trường tinh khiết và rực rỡ, nhưng đặc biệt thức ăn tựa như loạt tranh vẽ tĩnh vật sẵn sàng vào bảo tàng.) Đồng biên kịch của ông, Riko Sakaguchi, cũng là bậc lão thành của Ghibli (với Tale of the Princess Kaguya), và ông đã đem lại cho phim cốt truyện tự khám phá tương tự, khi Mary chuyển từ nghi ngờ bản thân sang nghi ngờ thế giới bên ngoài để hiểu và chấp nhận những trách nhiệm mà hành động của mình gây ra.

Một nhược điểm lớn của Mary and the Witch’s Flower có lẽ là các chi tiết của phim quá quen thuộc với 'fan gộc' Ghibli. Thiết kế nhân vật quen thuộc là chắc chắn, nhưng vẫn đem lại cảm giác được tái tạo, như một trong những nhân vật phản diện có gương mặt đại khái giống Kamaji, bác trông lò hơi nhiều tay trong Spirited Away. Đối với vấn đề này, hình ảnh Mary leo lên cầu thang mép vực đáng sợ và chuyến viếng thăm căn nhà giữa màn nước lặng lẽ của cô bé ở phần cuối phim đều gợi nhớ tới Spirited Away. Cũng như những quái vật tham ăn, trong suốt xuất hiện tại phần giải quyết cao trào của phim, giống Vô Diện trong Spirited Away. Trong Mary có nhiều hình ảnh quen thuộc của Ghibli, từ ngọn lửa nhảy múa biết nói gợi nhớ đến Calcifer trong Howl’s Moving Castle đến chuyến phiêu lưu bằng chổi bay của Mary và chú mèo đen quen thuộc, hết sức gợi nhớ Kiki’s Delivery Service. Những người xem với tinh thần cởi mở sẽ coi đây là sự trân trọng, khi xem xét xuất thân của những nhà sáng chế của Studio Ponoc, và hiểu sự hóm hỉnh trong câu chuyện của họ. Những khán giả ít rộng lượng hơn thì có thế, một cách dễ hiểu, coi đây là một sự đánh cắp, hoặc dấu hiệu của sự thiếu sáng tạo.

Nhưng một điều giúp phân biệt Mary and the Witch’s Flower với hầu hết các phim của Ghibli là phim có nhân vật phản diện rõ ràng. Động cơ của những nhân vật này có lẽ có chút nhẹ nhàng hơn những nhân vật phản diện hoạt hình phương Tây tiêu chuẩn. Nhân vật đối đầu với Mary không đến để phá hủy hoặc thống trị thế giới, và những điều họ làm là thỏa đáng. Nhưng họ không chỉ bị hiểu lầm, và họ không nhanh chóng bị làm yếu đi thành những nhận vật thân thiện, giống rất nhiều nhân vật phản diện của Ghibli. Họ lạ lùng và tàn nhẫn và nguy hiểm, và điều này đã mang lại cho Mary and the Witch’s Flower cảm giác sắc sảo cứng rắn.

Nhưng sự sắc sảo này không đưa bộ phim xa rời xa rời lãnh địa vui vẻ đã tồn tại lâu dài trong phim của Ghibli, nơi về cơ bản, câu chuyện là về sự hứng khởi, tò mò, và khám phá thế giới. Về mặt này, Studio Ponoc đã nắm bắt những yếu tố khác luôn ám ảnh Miyazaki, đặc biệt là cảm xúc với độ cao, và sức mạnh biến đổi ma thuật khó lường và đầy hấp dẫn. Mary and the Witch’s Flower không đơn thuần vay mượn các yếu tố của Ghibli, phim mang đến cảm giác như sự tiếp nối các tác phẩm của hãng phim này. Đây là một sự yên lòng đối với người yêu thích phim hoạt hình đã từng nghĩ kỷ nguyên đặc biệt của phim hoạt hình Nhật Bản đã, sau 30 năm, lặng lẽ đi đến hồi kết.

Nên xếp vào loại nào?

Giống các phim của Studio Ghibli, đây là một phim hoàn toàn thân thiện với trẻ nhỏ. Những khán giả nhỏ tuổi nhất có thể sợ các quái vật trong phim, nhưng nếu không có vấn đề gì với Ponyo hay Howl’s Moving Castle, thì lần này cũng vậy. Xếp loại G.