• Pinocchio của Guillermo del Toro: Cái sự không vâng lời dạy bạn điều gì về bản thân?

• Cuộc chiến phát trực tuyến: Pinocchio Disney+ đối đầu Pinocchio Netflix

Trong bộ phim hoạt hình stop-motion sắp tới của nhà làm phim đoạt giải Oscar do Netflix sản xuất, ngay cả Geppetto cũng một phen thót tim khi lần đầu bắt gặp cậu bé người gỗ chạy ầm ầm khắp xưởng của ông. Từ Pan’s Labyrinth đến Hellboy cho đến The Shape of Water đoạt giải phim hay nhất, dấu ấn nổi bật trong cách kể chuyện của del Toro là những sinh vật ban đầu bị coi là kỳ dị, đáng sợ hoặc không tự nhiên, thường tỏ ra còn nhân bản và biết thông cảm hơn những con người bề ngoài có vẻ bình thường sợ hãi hoặc ghét bỏ chúng.

Nhà đạo diễn này luôn mang lại cảm giác rợn gáy trước khi làm ấm áp trái tim, vì vậy câu chuyện về cậu bé người gỗ của ông mang hơi hướng gothic. “Tôi luôn bị hấp dẫn bởi mối liên hệ giữa Pinocchio và Frankenstein,” del Toro nói với Vanity Fair khi chia sẻ những hình ảnh đầu tiên độc quyền về bộ phim. “Cả hai tác phẩm đều kể về những đứa trẻ bị ném vào thế giới. Cả hai đứa trẻ đều được tạo ra bởi một người cha, mà sau đó mong chúng tự mình nhận ra tốt, xấu, đạo đức, luân lý, tình yêu, cuộc sống và những điều cần thiết. Tôi nghĩ đó là thời thơ ấu theo cách tôi nhìn nhận. Bạn phải tìm hiểu mọi thứ với kinh nghiệm rất hạn chế của mình.”

Thật như chính cái mũi trên mặt: Geppetto (do David Bradley lồng tiếng) và Pinocchio (do Gregory Mann lồng tiếng)

Bất chấp nguồn cảm hứng quái vật đó, bộ phim của del Toro vẫn được xây dựng phù hợp với khán giả gia đình. Ông biết đó là một thách thức, nhưng hy vọng Pinocchio của mình sẽ kết nối các thế hệ và mang lại lòng trắc ẩn. “Thời đại này đòi hỏi từ trẻ con một sự phức tạp vô cùng lớn. Tôi nghĩ còn khó khăn hơn nhiều so với khi tôi còn nhỏ. Trẻ em cần câu trả lời và cần được trấn an.… Đối với tôi, phim dành cho cả trẻ em và người lớn còn nói chuyện với nhau. Nó đề cập đến những ý tưởng rất sâu sắc về điều gì khiến chúng ta là con người.”

Cách ông tiếp cận câu chuyện này khác biệt đáng kể so với những gì khán giả đã thấy trước đây trong các phim về cậu bé người gỗ khao khát trở thành người thật. Trong phiên bản này, “thật” là chuyện đương nhiên. “Đối với tôi, quan trọng là phản bác lại ý kiến phải biến thành một đứa trẻ bằng xương bằng thịt thì mới là con người thực sự,” del Toro nói. “Tất cả những gì bạn cần để trở thành con người là thực sự cư xử như một con người, bạn hiểu chứ? Tôi chưa bao giờ tin rằng [nên] có sự thay hình đổi dạng để có được tình yêu.”

Theo chu kỳ, Pinocchio băng qua một thế giới khác để đối mặt với những câu hỏi về những gì cậu đã học được khi sống

Del Toro chia sẻ công việc đạo diễn Pinocchio với Mark Gustafson, từng đạo diễn phần hoạt hình trong Fantastic Mr. Fox của Wes Anderson. Việc sử dụng các con rối thật trong stop-motion khiến bộ phim trở nên độc đáo trong số rất nhiều phim chuyển thể cuốn sách năm 1883 của Carlo Collodi. Hai vị đạo diễn đã trình chiếu những thước phim đầu tiên tại Liên hoan hoạt hình quốc tế Annecy ở Pháp vào giữa tháng 6, trước khi công chiếu toàn cầu trên Netflix vào tháng 12.

Thách thức chính của bộ phim là ra mắt cùng ít nhất hai phim Pinocchio khác trong năm nay. Bản hoạt hình của Disney từ năm 1940 vẫn là một tác phẩm kinh điển rõ ràng dù sau 82 năm phát hành. Vào tháng 9, Disney+ sẽ phát hành một phiên bản chuyển thể người đóng trung thành với phim hoạt hình gốc, do Robert Zemeckis đạo diễn với Tom Hanks đóng vai Geppetto. Đầu năm nay, Lionsgate đã phát hành phim hoạt hình kỹ thuật số Pinocchio: A True Story, bị chế nhạo dã man trên mạng vì hình ảnh sơ sài và lồng tiếng vô cảm đến mức làm dấy lên thuyết âm mưu rằng phim kinh phí thấp này được cố tình quảng bá để khiến người ta đi xem rồi chê tới tấp.

Trong khu rừng bạch dương, Geppetto chật vật tìm hiểu món quà mình đã nhận được

Guillermo del Toro's Pinocchio (tựa chính thức của phim) hướng tới sự khác biệt. Đầu tiên là chất lượng sản xuất, thể hiện rõ trong các bối cảnh trang trí công phu và kết cấu của các nhân vật. Và đạo diễn đã diễn giải lại câu chuyện của Collodi khác với những phim chuyển thể đáng gờm của Disney. “Tôi đã nói rất nhiều về sự ngưỡng mộ và tình yêu to tát, lớn lao của tôi dành cho Disney suốt cuộc đời, nhưng đó chính là thôi thúc thực sự khiến tôi đi xa phiên bản đó,” del Toro nói. “Tôi nghĩ đó là một đỉnh cao của hoạt hình Disney. Phim được thực hiện bằng kỹ thuật hoạt hình 2D vẽ tay đẹp nhất.”

Ngược lại, ông chỉ ra rằng bộ phim của mình là “câu chuyện về một con rối, thể hiện bằng những con rối —nỗ lực tìm kiếm diễn xuất từ các họa sĩ hoạt hình trong một phương tiện hoàn toàn khác. Chúng tôi khác xa nhất có thể so với bất kỳ phiên bản Pinocchio nào về mục tiêu tinh thần, triết học hay thậm chí là bối cảnh.”

Pinocchio của del Toro không diễn ra trong thế giới cổ tích mà lấy bối cảnh nước Ý giữa Thế chiến I và Thế chiến II, giữa sự lên ngôi của chủ nghĩa phát xít và thể chế cai trị độc tài ở đất nước này. Cậu bé người gỗ tình cờ sống dậy “trong một môi trường mà các công dân cư xử bằng sự trung thành ngoan ngoãn, gần như con rối,” del Toro nói.

Sebastian J. Cricket của Ewan McGregor, và cái cây một ngày sẽ được dùng để tạo ra Pinocchio

Trong câu chuyện của Disney, cũng như với hầu hết các phiên bản khác, Pinocchio gặp chuyện chẳng lành khi không cưỡng lại được những ham muốn, thói xấu của mình và có những hành vi sai trái. Del Toro cũng muốn thay đổi quan niệm về điều đó. “Nó ngược lại với cuốn sách, vì cuốn sách đang tìm cách thuần hóa tinh thần của đứa trẻ theo một cách kỳ lạ,” đạo diễn nói. “Đó là một cuốn sách chứa đầy những phát minh tuyệt vời, nhưng nó cũng thiên về việc vâng lời cha mẹ và trở thành ‘một cậu bé ngoan’ và vân vân. [Bộ phim] này nói về việc tìm ra chính mình và tìm đường đi trong đời — không chỉ tuân theo các điều răn bạn được nghe, mà còn tìm hiểu xem khi nào thì chúng là đúng và khi nào không.”

“Tôi thấy truyện ngụ ngôn nhiều lần ủng hộ sự vâng lời và thuần hóa con người,” del Toro nói thêm. “Sự vâng lời mù quáng không phải là đức tính tốt. Đức tính của Pinocchio là không vâng lời. Vào thời điểm mà mọi người khác đều cư xử như con rối — thì cậu bé không làm thế. Đó là điều thú vị với tôi. Tôi không muốn kể lại cùng một câu chuyện. Tôi muốn kể câu chuyện theo cách của tôi và theo cách tôi hiểu cuộc đời này.”

Sebastian sẽ cần nhiều hơn một bài học để hiểu không nên xen vào chuyện người khác — và anh ta có nhiều hơn một bài học

Del Toro đã muốn đưa phiên bản Pinocchio của riêng mình lên màn ảnh suốt gần 15 năm. Bề ngoài nhân vật tiêu đề được họa sĩ minh họa nổi tiếng Gris Grimly thiết kế. Đây cũng là người đã tạo ra một loạt hình ảnh cho câu chuyện của Collod iấn bản năm 2002. “Thiết kế cơ bản của Gris Grimly, mà tôi nghĩ là tuyệt vời, là làm cho cậu bé trông giống như gỗ chưa bao giờ hoàn thiện, bạn hiểu không?” del Toro nói.

Pinocchio (do cái tên mới Gregory Mann lồng tiếng) là một cậu bé ngốc nghếch, vui vẻ, thích tìm hiểu thế giới và gặp gỡ con người sống trong đó. Nhưng cậu bắt nguồn, theo đúng nghĩa đen, từ nỗi buồn. Trong câu chuyện del Toro kể lại, cậu được tạc từ một cái cây mọc trên mộ của Carlo, con trai của Geppetto, đã qua đời đau thương khi còn quá trẻ vài năm trước đó. (Trong ảnh chụp del Toro đang nhìn qua cửa sổ, bạn có thể thấy hình đứa trẻ quá cố trong khung ảnh trên bàn làm việc của thợ khắc gỗ.)

Geppetto đau lòng (do David Bradley đóng Game of Thrones và các phim Harry Potter lồng tiếng) chìm sâu trong nỗi buồn mà không biết điều ước của ông đã thành hiện thực. “Ông cầu xin cơ hội làm cha một lần nữa, nhưng ông không nhận ra bản chất của chính đứa con trai trở lại trong hình hài cậu bé ngỗ nghịch này,” nhà làm phim nói. “Xung đột chính giữa Geppetto và Pinocchio là Geppetto muốn Carlo, đứa trẻ rất ngoan và vâng lời, và ông ấy không hoàn toàn hiểu được Pinocchio, ồn ào, hoang dã và phấn khích.”

Bá tước Volpe gian tà. “Đây là khoảnh khắc có trong cuộc đời mỗi nghệ sĩ, khi bạn ký một hợp đồng không nên ký,” del Toro nói

Một sinh vật hiểu được trái tim của Pinocchio là Sebastian J. Cricket (Ewan McGregor lồng tiếng), con côn trùng màu tím có tài ăn nói đã xây tổ trong chân cậu bé, và tiếp tục ngụ ở đó khi cậu sống dậy. Trong ảnh, bạn không chỉ nhìn thấy con côn trùng thông thái mà còn thấy cái cây vẫn mọc trên nơi an nghỉ của đứa trẻ đã qua đời. “Đây là sự xuất hiện của chú dế đã đi khắp thế giới và khi nó khám phá ra ngôi nhà hoàn hảo,” del Toro nói.

Một khi cái cây trở thành con rối sống, Sebastian khao khát trở thành lương tâm cho cậu bé (giống như Jiminy Cricket là bản ngã khác của cậu trong phiên bản Disney). Nhưng trong bản chuyển thể của del Toro, anh ta ít nhiều… làm đứa trẻ khó chịu. “Ở đầu câu chuyện, chú dế ra vẻ rất ta đây,” đạo diễn nói. “Và đến cuối phim, anh ta khiêm tốn tới cảm động, và hiểu rằng không phải dạy Pinocchio cách cư xử, mà bản thân anh ta phải học cách cư xử.”

Sebastian sẽ cần nhiều hơn một bài học để hiểu không nên xen vào chuyện người khác — và anh ta có nhiều hơn một bài học. May mắn thay anh ta là một người biết sinh tồn. “Một trong những điều tôi thích trong cuốn sách khi đọc nó hồi nhỏ là con dế cứ bị giết hết lần này đến lần khác và bị nghiền nát và bị giẫm đạp,” del Toro nói. “Trong câu chuyện của chúng tôi, chú dế thường bị vùi dập, nhưng đó cũng là hành trình để chú dế tìm thấy tình yêu và sự khiêm tốn.”

Pinocchio và những bạn diễn rối trong chương trình

Con dế là một số ít sinh vật huyền ảo duy nhất trong câu chuyện. “Tôi không muốn có những sinh vật huyền ảo khác ngoài linh hồn gỗ mang lại sự sống cho cậu ấy và bản thân Pinocchio,” del Toro nói. “Tôi không muốn con cáo biết nói và con mèo biết nói và phép thuật biến cậu ấy thành một con lừa. Tôi muốn mọi thứ khác có cảm giác gần gũi với thế giới thực nhất có thể.”

Với suy nghĩ đó, một trong những nhân vật phản diện chính của câu chuyện, Bá tước Volpe (do Christoph Waltz lồng tiếng), không phải là con cáo hành xử như người, mà là một con người có những sợi tóc mai xòe ra hai bên và dựng đứng như tai cáo. Del Toro miêu tả ông ta là “một quý tộc vĩ đại rơi vào cảnh bất hạnh.”

“Ba nhân vật phản diện chính trong câu chuyện gốc là con mèo, con cáo và người múa rối, và chúng tôi muốn hợp nhất họ thành một,” đạo diễn nói. “Đây là một nghệ sĩ múa rối đã vương giả trong các triều đình ở châu Âu, và bây giờ đang chu du trong một hội chợ nhỏ tồi tàn và bẩn thỉu. Ông ta tìm thấy ở Pinocchio hy vọng trở thành vua một lần nữa, bạn hiểu không? Để tái tạo những năm tháng hoàng kim, vĩ đại của ông ta.”

Pinocchio trình diễn cùng với những con rối khác dưới tay kẻ điều khiển rối chính của Volpe — một con khỉ tên là Spazaturra, do Cate Blanchett lồng tiếng

Ông ta lập một bản hợp đồng dài và ràng buộc cứng nhắc, sau đó chiêu mộ Pinocchio trình diễn cho ông ta cùng với những con rối khác dưới tay kẻ điều khiển rối chính của Volpe — một con khỉ tên là Spazaturra, do Cate Blanchett lồng tiếng. Nhân vật này tôn thờ Volpe mặc dù y đối xử tệ bạc với cô.

Trong ảnh trên, “Pinocchio đang tận hưởng lễ hội và yêu thích từng giây từng phút. Cậu bé thích sôcôla nóng giống như Carlo. Cậu bé thích đồ ngọt giống như bất kỳ đứa trẻ nào khác. Và cảnh này là trước màn ra mắt hoành tráng của cậu trong vai trò ngôi sao của lễ hội và nhà hát múa rối. Cậu ta đang ăn căng bụng và trò chuyện với những con rối khác.”

Không có Hòn đảo Niềm Vui trong câu chuyện này. Thay vì bị biến thành lừa sau khi sống quá xa hoa, Pinocchio bị các nhân viên chính phủ nhắm đến sau khi nghe kể về cậu bé người gỗ và tin rằng cậu có thể có ích cho những việc khác. “Cậu được chiêu mộ vào trại lính của làng, vì quan chức phát xít trong thị trấn nghĩ rằng nếu con rối này không thể chết, nó sẽ trở thành một người lính hoàn hảo,” del Toro nói.

Ron Perlman lồng tiếng cho tên podesta, kẻ độc tài coi Pinocchio như một người lính tiềm năng

Người hợp tác thường xuyên của nhà làm phim Ron Perlman cung cấp giọng nói cho nhân vật kiệm lời đeo chiếc băng tay đáng sợ. “Nhân vật này là podesta, chức sĩ quan trong thị trấn, người cơ bản kiểm soát chính trị và cư dân thị trấn trong thời này,” del Toro nói. “Ông ta cũng có một tuyến truyện riêng với con trai Candlewick, nhân vật theo truyền thống thuộc týp bắt nạt gây rắc rối cho Pinocchio.”

Candlewick này (do Finn Wolfhard của Stranger Things lồng tiếng) cũng khác với câu chuyện truyền thống. “Nhân vật của chúng tôi bắt đầu là một nhân vật phản diện, và cuối cùng trở thành một người bạn rất tốt và trung thành của Pinocchio. Câu chuyện của họ khiến tôi rất cảm động.”

Xuyên suốt Pinocchio của del Toro là vô số biến thể của mối quan hệ cha con. Ban đầu, Geppetto không thể chấp nhận cậu bé người gỗ là con mình, một phần vì người dân trong thị trấn coi sinh vật này là dị hợm hoặc quái vật. “Ông nói cho Pinocchio biết cậu bé đã phá hủy hoàn toàn cuộc sống yên bình của mình như thế nào,” đạo diễn nói.

Geppetto làm việc trong nhà thờ, nhìn xuống con trai mình, Carlo, trước khi bi kịch ập đến

Cuộc sống của người cha già đã bị hủy hoại trước đó. Trong cảnh này, Carlo vẫn còn sống và đến thăm cha mình đang làm một nhiệm vụ rất quan trọng: “Geppetto là một thợ khắc gỗ, vì vậy ông chạm khắc đĩa, thìa, dĩa, giày. Nếu bạn cần một cánh cửa, một mái nhà hoặc một chiếc ghế dài, ông sẽ chạm khắc nó. Ông được giao nhiệm vụ khắc cây thánh giá cho nhà thờ, một trong những biểu tượng quan trọng nhất của thị trấn,” del Toro nói.

Sau khi mất con trai, cuộc sống của ông rơi vào hỗn loạn. Nhưng vào thời điểm Pinocchio ra đời, ông đã quen với sự hỗn loạn đó.

“Ở đầu phim, ông kể một câu chuyện nhỏ cho con trai Carlo, trong đó ông nói rằng lời nói dối rõ mồn một như mũi mình vậy, và càng nói dối, mũi càng dài ra,” del Toro nói. “Và Pinocchio đã nói lại ý đó với ông, và Geppetto nghĩ, ‘Đúng rồi, làm sao mà con lại biết được điều đó?’”

Del Toro nói, “Sự vâng lời mù quáng không phải là đức tính tốt. Đức tính của Pinocchio là không vâng lời. Vào thời điểm mà mọi người khác đều cư xử như con rối — thì cậu bé không làm thế. Đó là điều thú vị với tôi. Tôi không muốn kể lại cùng một câu chuyện. Tôi muốn kể câu chuyện theo cách của tôi và theo cách tôi hiểu cuộc đời này”

Tuy nhiên, có nhiều kiểu nói dối. Trong Pinocchio của del Toro, một trong những lời nói dối tồi tệ nhất là không thành thật với bản thân mình.