• Pinocchio của Guillermo del Toro mang lại cảm giác rợn gáy trước khi làm ấm áp trái tim

Nếu bạn hỏi Guillermo del Toro, liệu Pinocchio của ông có phù hợp cho trẻ em không, ông sẽ nói với bạn rằng “không nhất thiết phải dành cho trẻ em, nhưng trẻ em có thể xem.”

Chú bé người gỗ ở trung tâm của câu chuyện này là tác phẩm sáng tạo say xỉn của người cha chìm đắm trong đau buồn làm sống dậy một búp bê bằng gỗ

Được miêu tả là “ngụ ngôn về cái nết không vâng lời,” Pinocchio của Guillermo del Toro hiện đã có trên Netflix, hất tung kịch bản theo chủ đề trong phim kinh điển của Walt Disney chuyển thể câu chuyện thiếu nhi thế kỷ 19 của Carlo Collodi, và lấy bối cảnh ở nước Ý phát xít thời Benito Mussolini lên cầm quyền.

Do Del Toro và Mark Gustafson đạo diễn, chú bé người gỗ ở trung tâm của câu chuyện này là tác phẩm sáng tạo say xỉn của người cha chìm đắm trong đau buồn làm sống dậy một búp bê bằng gỗ. Cậu bé Pinocchio (do Gregory Mann lồng tiếng) này không nhất thiết sống ngoan ngoãn để được trở thành con người thực thụ, mà là sẵn sàng cố gắng cư xử phải phép để Geppetto (David Bradley) được tự hào.

Tuy nhiên, những gì được thể hiện trong suốt bộ phim là Pinocchio không phải là người cần thay đổi bản thân mình để được yêu thương — chính Geppetto nhận ra và đánh giá cao điều kỳ diệu ông được ban cho.

Del Toro (phải) và Mark Gustafson trên phim trường

“Pinocchio có mặt trên đời để thay đổi cuộc sống của những người khác,” Del Toro nói trong một cuộc gọi video gần đây. “Bộ phim này gần như là cuộc phiêu lưu của Geppetto. Geppetto, ngay từ đầu đã bị ám ảnh bởi sự hoàn hảo… cuối cùng lại nói, ‘Con có là ai, con có là gì, ta vẫn yêu con vì chính con người con.’ Đây là sức đẩy đằng sau [bộ phim] này.”

Chính thắt nút đó đã thu hút Gustafson, nhà hoạt hình stop-motion kỳ cựu lần đầu làm đạo diễn phim truyện với Pinocchio.

“Nó mở [câu chuyện] ra theo cách rất khác,” Gustafson nói. “Cái sự không vâng lời dạy bạn điều gì về bản thân? Bạn có thể học được gì từ thế giới bằng cách lùi lại một chút khi ai nấy bước đều bước về một hướng?”

Cậu bé Pinocchio (do Gregory Mann lồng tiếng) này không nhất thiết sống ngoan ngoãn để được trở thành con người thực thụ, mà là sẵn sàng cố gắng cư xử phải phép để Geppetto (David Bradley) được tự hào

Đối với Del Toro, đã viết kịch bản cùng Patrick McHale, Pinocchio được ấp ủ từ lâu này là dự án rất khí chất cá nhân. Nhà làm phim người Mexico từng đoạt giải Oscar liệt kê Pinocchio và Frankenstein là hai nhân vật mà ông xác định “rất gắn bó” trong quá trình lớn lên.

Del Toro nói: “Cả hai đều đại diện cho kiểu con trai bị tước quyền công dân, với một người cha cứ ném họ vào thế giới này, hy vọng họ sẽ hiểu ra. Tôi cảm thấy rất phù hợp với kinh nghiệm nuôi dạy con cái của tôi.”

Lấy cảm hứng từ các hình minh họa của Gris Grimly cho ấn bản Pinocchio của Collodi năm 2002, Del Toro biết rằng hoạt hình, và cụ thể là stop-motion, là khả năng duy nhất cho phiên bản câu chuyện của ông. Để kể câu chuyện một con rối trong một thế giới mọi người cư xử như những con rối thì còn cách nào hay hơn là bằng những con rối thực? Đặc biệt để cho thấy ngay cả trong một thế giới đầy rẫy những con rối, trong đó chế độ phát xít bắt nghĩ cùng một kiểu, thì Pinocchio vẫn là dị thường?

Volpe, thủ lĩnh lễ hội hoa hòe hoa sói, đã dụ dỗ Pinocchio tham gia biểu diễn trên sân khấu của mình

Del Toro nói: “Sự tự phụ đằng sau chủ nghĩa phát xít là cách giải thích đen tối nhất về hình tượng người cha. Người đàn ông mạnh mẽ trong chủ nghĩa phát xít là nhân vật quyền lực rất đen tối và quyến rũ đối với những linh hồn lạc lối đang tìm kiếm kiểu người cha có thể ra lệnh cho mình làm.”

Điều này khiến nước Ý của Mussolini trở thành bối cảnh hoàn hảo cho bộ phim kể về “những câu chuyện có vần điệu về cha và con trai”.

Như Del Toro đã chỉ ra, Geppetto và Pinocchio không phải là cặp cha con duy nhất xuất hiện trong phim. Có Volpe, thủ lĩnh lễ hội hoa hòe hoa sói, đã dụ dỗ Pinocchio tham gia biểu diễn trên sân khấu của mình, và chú khỉ múa rối Spazzatura của anh ta. Ngoài ra còn có Candlewick, cậu bé sống ở quê hương của Pinocchio, và cha của cậu, một sĩ quan phát xít quyết tâm bắt Pinocchio tuân lệnh. Và trong cả ba mối quan hệ, các cậu con trai bắt đầu chống đối.

Ngay cả trong một thế giới đầy rẫy những con rối, trong đó chế độ phát xít bắt nghĩ cùng một kiểu, thì Pinocchio vẫn là dị thường

Đặt một thời điểm cụ thể của lịch sử liền kề câu chuyện về một đứa trẻ, Pinocchio mang tinh thần của những tác phẩm trước đó của Del Toro như The Devil’s Backbone (2001) và Pan’s Labyrinth (2006), sử dụng những khoảnh khắc trong thời kỳ Nội chiến Tây Ban Nha làm phông nền.

Nhưng ngoài mối liên hệ giữa chủ nghĩa phát xít và một số kiểu nuôi dạy con cái nhất định, Pinocchio của ông đề cập đến cái chết và sự tái sinh cũng như hậu quả của những quyết định của một người — những đề tài mà một số người có thể coi là quá nặng nề đối với giải trí trẻ em.

Gustafson nói: “Chúng tôi rất tin tưởng ở trẻ em. Các em có thể xử lý được. Chúng tôi đã quyết định từ đầu, chúng tôi sẽ không đánh giá thấp trẻ em.”

Del Toro nói thêm: “Trẻ em, đặc biệt là bây giờ, có khả năng phi thường phân biệt thực giả.”

Để kể câu chuyện một con rối trong một thế giới mọi người cư xử như những con rối thì còn cách nào hay hơn là bằng những con rối thực?

Tuy nhiên, Gustafson nói rằng một trong những thách thức khi làm bộ phim này là tìm ra sự cân bằng giữa những khoảnh khắc đen tối và tươi sáng. Đó có thể là lý do tại sao một chú dế nào đó lại là mục tiêu lặp đi lặp lại trái với phim hoạt hình truyền thống hơn.

“Trẻ em có thể xem [Pinocchio] nếu cha mẹ trò chuyện với con. Nếu họ sẵn sàng trò chuyện về việc ý tưởng khác với hệ tư tưởng, hoặc trò chuyện về sự sống và cái chết,” Del Toro nói. Quan trọng là phải nóichuyện về “những thực tế lớn hơn của cuộc sống, bởi vì trẻ em không muốn có câu trả lời dễ dàng. Trẻ em muốn ráp các câu trả lời thực sự lại với nhau,” ông nói.

Pinocchio chỉ là một trong số những bộ phim được phát hành năm nay khám phá những đứa trẻ phản kháng kỳ vọng của cha mẹ chúng. Từ Turning Red của Pixar đến Everything Everywhere All at Once cho đến cả bộ phim stop-motion khác của Netflix Wendell & Wild, các câu chuyện này đều nêu bật những con đường khác nhau dẫn đến sự chấp nhận của cha mẹ.

Những gì được thể hiện trong suốt bộ phim là Pinocchio không phải là người cần thay đổi bản thân mình để được yêu thương — chính Geppetto nhận ra và đánh giá cao điều kỳ diệu ông được ban cho

“Tôi nghĩ đó là một chủ đề rất hợp thời,” Del Toro nói. “Tôi nghĩ thế hệ của tôi bắt đầu không chỉ đặt câu hỏi về cha mình và hình tượng người cha, mà còn thực sự đặt câu hỏi và hiểu họ nhiều hơn với tư cách là con người chứ không chỉ là bề trên. Hy vọng lớn nhất của chúng tôi, [cũng như với] mọi thế hệ sau chúng tôi, là chúng ta được nhìn nhận theo con người thật của mình, chứ không phải con người mà họ muốn chúng ta trở thành.”