• [Bình luận phim] First Man: Bộ phim tĩnh lặng nhất từng được làm

• Được các con Armstrong chấp nhận là bước nhảy vĩ đại đưa First Man lên màn ảnh rộng

Trách nhiệm truyền đạt sự dằn vặt nội tâm đến cạn kiệt đó đồng thời dốc hết sức xứng với người anh hùng dân tộc Neil Armstrong đặt lên vai Ryan Gosling

First Man, từ lâu đã được coi là một ứng viên Oscar sáng giá, không hẳn chắc ăn như chúng ta nghĩ trên lý thuyết, mà là một ví dụ về làm phim hoành tráng tinh tế. Đạo diễn tuổi trẻ tài cao Damien Chazelle (La La Land) chỉ đạo máy quay nhanh qua một số cảnh bay đẹp tuyệt và thót tim trong bộ phim có lẽ là tuyệt vời nhất về kỹ thuật của năm 2018. Những khi First Man không vụt lên trên các tầng mây, phim nghiền ngẫm nỗi thống khổ của người cha kiềm chế cảm xúc của mình. Trách nhiệm truyền đạt sự dằn vặt nội tâm đến cạn kiệt đó đồng thời dốc hết sức xứng với người anh hùng dân tộc Neil Armstrong đặt lên vai Ryan Gosling.

Nam diễn viên 37 tuổi này luôn là một người đứng ngoài Hollywood. Anh không phải là đối tượng để các tay săn ảnh ám ảnh và sự nổi tiếng của anh chưa bao giờ cung cấp đề tài cho báo lá cải theo cách như Leonardo DiCaprio. Có người từng mô tả anh như một “ngôi sao không tỏa sáng”. Anh có vẻ điển trai của kép chính, nhưng không phải kiểu ‘cành cao’, khó ưa (tức là đủ để biến Crazy Stupid Love thành ‘meme’ nhưng không làm xao lãng chuyện diễn xuất). Anh không phải là khổng lồ phòng vé ở tuyến đầu của phim Star Wars hay phim Marvel tiếp theo. Anh đã hai lần được đề cử Oscar, và có khả năng trên đường đến với đề cử thứ ba, nhưng anh không bao giờ cảm thấy mình là ‘kép cày giải thưởng’.

Xem First Man, và cảm thấy như thể chúng ta đang trải qua nỗi đau của Neil Armstrong cùng anh

Vậy Ryan Gosling là gì?

Hầu hết các ngôi sao thường có một đặc điểm xác định, một phẩm chất bạn có thể theo đó mà chỉ ra mạch xuyên suốt sự nghiệp của họ. Tom Cruise là người hùng hành động phim bom tấn lớn nhảy ra khỏi máy bay trong lúc hai tay hai súng máy và đấm sát thủ (tuy nhiên anh có thể nỗ lực lấy một Oscar nữa). Julia Roberts luôn cung cấp một cảm giác quen thuộc vượt ra ngoài khuôn sáo mỹ nhân đáng yêu nhàm chán — suốt 20 năm qua, hết vai này đến vai khác, cô đã đóng những hoán vị khác nhau của một con người trong cuộc đời bạn. Nhưng luôn rất khó đóng đinh nét chính của Gosling, một phẩm chất khó tả làm nhiên liệu cho cỗ máy thành sao của anh. Cho đến khi xem First Man, và cảm thấy như thể chúng ta đang trải qua nỗi đau của Neil Armstrong cùng anh, sự nghiệp của Gosling bắt đầu vào tiêu điểm. Sự hóa thân: Thuộc tính lớn nhất của Gosling với tư cách một diễn viên là anh không bao giờ lạc vai.

Như cộng tác viên của Observer bút danh Film Crit Hulk gần đây đã nghiên cứu: có sự khác biệt giữa phạm vi và chiều sâu trong diễn xuất. Một diễn viên có thể diễn nhiều vai không giống nhau, nhưng không phải lúc nào cũng phục vụ cho câu chuyện và nhân vật. Ngược lại, một diễn viên có thể có phạm vi diễn xuất giới hạn, nhưng cung cấp sự chân thực trong phạm vi đó đến mức làm hoàn thiện bộ phim.

Gosling đã thành thạo tính cách lãnh đạm trong vai một người nhân bản trong Blade Runner 2049

Gosling vừa khít vào bất kỳ nhân vật nào đạo diễn đúc cho anh. Film Crit Hulk chỉ ra rằng hồi đầu sự nghiệp Keanu Reeves thường được chọn sai vào các phim lịch sử do đài từ nghe như giao thoa giữa giọng Hawaii và California. Chúng ta thấy ví dụ về những sai lầm như vậy suốt; Ryan Reynolds là một luật sư Do Thái hấp dẫn tòa án tối cao trong The Woman in Gold, Russell Crowe vào vai Javert trong Les Miserables, George Clooney là Batman kỳ cục. Có những trường hợp diễn viên cảm thấy hời hợt trong một nhân vật nào đó hoặc trong bối cảnh của một bộ phim nào đó. Nhưng với Gosling, như thể anh chỉ trượt vào là đúng ngay, không bao giờ kéo sự chú ý ra khỏi câu chuyện. Bạn có thể gọi đó là linh hoạt, nhưng thực ra đó là cảm giác hiếm có của sự hóa thân.

Trong First Man, anh kiểm soát hoàn toàn mọi cảm xúc — kiềm chế, tinh tế, thẩm thấu. Gosling đã thành thạo tính cách lãnh đạm đó trong vai một người nhân bản trong Blade Runner 2049 và một người cô đơn gần như im lặng và trơ lì cảm xúc trong Drive. Có sức mạnh trong sự tĩnh lặng của anh.

Anh là chàng điển trai trong câu chuyện lãng mạn được nhắc đến nhiều nhất thập kỷ qua, The Notebook

Trong Remember the Titans năm 2000, anh là một người lạc lõng với xã hội, yêu nhạc đồng quê, không biết cả trải nệm. Bốn năm sau, anh là chàng điển trai trong câu chuyện lãng mạn được nhắc đến nhiều nhất thập kỷ qua, The Notebook. Cả hai đều phù hợp.

Thậm chí anh còn chứng tỏ mình giỏi hài và nhạc kịch với The Nice Guys và La La Land. Không phải lúc nào anh cũng kéo căng bản thân như Daniel Day-Lewis, nhưng mỗi phim này đều có ngôn ngữ hình ảnh và phong cách chủ đề riêng. Mỗi phim trong số này đòi hỏi những khía cạnh khác nhau ở người diễn viên trong anh. Và trong cả hai trường hợp, Gosling hòa vào môi trường xung quanh, hào phóng dành chỗ cho các bạn diễn của anh tỏa sáng ngay bên cạnh anh. Trục của những bộ phim đó sẽ thay đổi đáng kể nếu bạn thay anh bằng, chẳng hạn, Johnny Depp hay Brad Pitt. Gosling không nuốt chửng cảnh phim mà anh nhấm nháp từng chút một. Nếu phim là về cảm xúc thì cảm xúc bạn cảm thấy khi xem Gosling — cảm giác anh đang ở nhà trong mọi phòng — mới là quan trọng.

Trong La La Land

Tự tin là một loại tiền tệ ở Hollywood không phải ai cũng có thể trao đổi.

Nhìn qua danh mục phim của Gosling, khó lòng tìm ra những bom xịt rõ ràng. Tất nhiên có những phim không đạt được mốc của chúng — Gangster Squad và Only God Forgives ngay lập tức xuất hiện trong đầu — nhưng chưa bao giờ có bất kỳ giai đoạn sự nghiệp tĩnh lặng nào trong vòng 15 năm qua. Không cần nhìn lại đâu. Tại sao? Bởi vì Gosling hiếm khi vào không đúng vai trong một bộ phim — nếu phim thành công, anh được ghi công và nếu nó thất bại, anh tránh được sự đổ lỗi.

First Man đưa chúng ta lên mặt trăng, nơi Gosling đã hạ cánh từ lâu — chỉ có điều chúng ta không nhận ra. (Phim ra rạp ở Việt Nam từ ngày 19/10 với tựa Bước chân đầu tiên.)