Hai từ dường như không được tự động khớp vào cùng một câu trong tâm trí của hầu hết mọi người.

Và hầu hết mọi người sẽ sai!

Đài Loan thực sự có một câu chuyện dài trong ngành công nghiệp hoạt hình thế giới.

Tác giả bài viết này là Jean-Jacques Chen, từng làm việc trong giai đoạn vàng của ngành công nghiệp hoạt hình Đài Loan. Quái vật Điện ảnh quyết định giữ nguyên góc nhìn "tôi" của tác giả khi chuyển ngữ nguyên văn bài viết đầy băn khoăn trăn trở của anh trước số phận của hoạt hình vẽ tay Đài Loan qua hành trình gian truân lên màn ảnh rộng của On Happiness Road.

Có bao giờ bạn nhìn thấy những phim hoạt hình độc lập nhỏ có tựa Little Mermaid, Aladdin, Lion King và Mulan, được thực hiện bởi một hãng phim độc lập và mới nổi gọi là Disney chưa? Vâng, hóa ra là nếu tất cả các hoạt động tiền sản xuất, kịch bản, thiết kế nhân vật và kịch bản phác họa (storyboard) của những bộ phim này được thực hiện tại trụ sở Disney ở California, thì hầu hết chế tác hoạt hình của họ thực ra được ký hợp đồng làm thuê đến... Đài Loan!

Trước khi Trung Quốc, Hàn Quốc, và bây giờ là các quốc gia Đông Nam Á khác như Thái Lan, Việt Nam và Indonesia dự phần; trong gần hai thập niên, Đài Loan là nhà sản xuất phim hoạt hình của thế giới, từ những năm 80 đến đầu những năm 2000, đơn đặt hàng đến từ Hoa Kỳ, châu Âu và thậm chí cả Nhật Bản! Giai đoạn này thường được các nhà làm phim hoạt hình kỳ cựu của Đài Loan, những người vẫn liên quan đến nghề này bây giờ, hoài niệm là thời kỳ vàng son của hoạt hình Đài Loan.

Vậy chuyện gì đẩy nó đến kết thúc? Làm sao một lĩnh vực sinh lợi như thế lại đột nhiên tan tành, khiến cho tất cả lao động cũ trong nghề này hoặc trở thành giáo viên dạy vẽ hoạt hình tại các trường đại học nghệ thuật, hoặc chỉ tham gia vào một số các studio nhỏ và vừa thưa thớt, tranh giành kiếm ăn, chủ yếu làm việc cho ngành công nghiệp trò chơi điện tử vì đó là nơi làm ra tiền thời buổi này?

Câu chuyện đồ chơi đã xảy ra.

Lâm Thục Kỳ, phải, nhân vật chính trong phim, từ nước ngoài trở về khu xóm mình đã lớn lên ở Đài Loan

Sau khi Pixar tung ra bộ phim Toy Story thành công đình đám năm 1995, kết hợp với Bug’s Life và Toy Story 2 năm 1998 và 1999, trong tâm trí của mọi nhà điều hành hãng phim hoạt hình lớn, đặc biệt là Disney, có một suy nghĩ: “Đây là tương lai của hoạt hình! Hoạt hình đồ họa vi tính (CG) là cách để làm! Hoạt hình vẽ tay lỗi thời chết tiệt, không ai muốn xem nữa.”

Theo cách nghĩ này, Disney lần lượt đóng cửa tất cả các studio vẽ tay lâu đời trên khắp thế giới, vứt đi hàng thập kỷ tay nghề và tài năng lão luyện, và bắt đầu tập trung chỉ làm phim CG. Điều này có nghĩa là ngành công nghiệp hoạt hình của Đài Loan đã bị cắt mất khách hàng lớn nhất (và rồi sau đó, như trong hiệu ứng hòn tuyết lăn, các dự án phim hoạt hình của toàn thế giới, trừ Nhật Bản, đã chuyển sang CG!).

Các công ty hoạt hình lớn nhất của Đài Loan hoàn toàn bị bất ngờ và không được chuẩn bị trước sự dịch chuyển kiến tạo khổng lồ này, và điên cuồng tranh giành nhau để cố gắng tạo ra một số dự án phim hoạt hình ‘Made in Taiwan’ để giữ cho cỗ máy tiếp tục chạy. Mặc dù toàn bộ những nỗ lực này cho thấy rất nhiều nhiệt huyết và thiện chí, tất cả đều bị chìm nghỉm hoàn toàn ở phòng vé vì một yếu tố chính: Đài Loan có đầy nhà làm phim hoạt hình kỳ cựu, nhưng thiếu những người kể chuyện, biên kịch và đạo diễn chính có kinh nghiệm.

Khám phá lại môi trường xung quanh và cuộc sống mà cô đã bỏ lại cách đây nhiều năm

Thế cho nên, những bộ phim này tuyệt đối là không ở cùng đẳng cấp kể chuyện hấp dẫn mà khán giả Đài Loan đã quen xem từ Mỹ lẫn láng giềng sát bên, Nhật Bản. Vì vậy đánh dấu sự suy tàn đau đớn của những gì từng một thời là lĩnh vực làm ăn phát đạt và nguồn gốc của niềm tự hào. Hầu hết các công ty hoạt hình dường như bất khả chiến bại đều phá sản, và tất cả nhân tài trong nghề này phiêu bạt bốn phương.

Với tư cách là một đạo diễn phim hoạt hình (tôi đã hoàn thành chương trình đào tạo bảy năm ở Brussels, Bỉ, và sau đó đến Đài Loan 10 năm, tôi làm việc trong ngành công nghiệp phim hoạt hình Đài Loan trong tám năm đầu trước khi bỏ nghề, trở thành nhiếp ảnh gia và giáo viên hoạt hình), tôi luôn phàn nàn về sự khan hiếm các dự án phim hoạt hình xứng đáng được làm 100% ở Đài Loan trong 10 năm qua.

Thế mới dẫn chúng ta tới chủ đề chính ngày hôm nay: On Happiness Road!

Bộ phim kể câu chuyện của Lâm Thục Kỳ, một phụ nữ Đài Loan sinh ra vào giữa những năm 70 giờ đã kết hôn và sống ở Mỹ. Do sự ra đi của bà ngoại, gốc người Amis bản địa, cô vội vàng trở về khu xóm thời thơ ấu của mình ở Tân Trang, một vùng ngoại ô Đài Bắc, tại ngôi nhà cũ của gia đình nằm trên Phố Hạnh Phúc (Happiness Road), giúp đỡ việc ma chay.

Tất cả những chuyện dẫn dắt cuộc sống của cô đến như bây giờ, từ thời thơ ấu ngây thơ

Một lần nữa, trong khi khám phá lại môi trường xung quanh và cuộc sống mà cô đã bỏ lại cách đây nhiều năm, Thục Kỳ dần dần phục hồi (trong một loạt những cảnh hồi tưởng trở đi lại giữa quá khứ và hiện tại) tất cả những chuyện dẫn dắt cuộc sống của cô đến như bây giờ, từ thời thơ ấu ngây thơ và giàu trí tưởng tượng, băng qua nhanh những tháng năm nổi loạn tuổi mới lớn và đến tuổi trưởng thành, trước khi kết hôn và đi theo giấc mơ Mỹ của cô, để mưu cầu hạnh phúc. Nhưng cô có được hạnh phúc? Và hạnh phúc thực sự là gì? Đó là những câu hỏi quan trọng mà nhân vật chính liên tục tự vấn bản thân trong suốt bộ phim.

Thật thú vị, câu chuyện của bộ phim không chỉ là câu chuyện của Thục Kỳ, mà còn của tất cả nhân vật còn lại, “tua lại” những cuộc đời của các nhân vật phụ hấp dẫn, từ gia đình đến bà ngoại người bản xứ kỳ dị của cô (một trong những nhân vật hay nhất của bộ phim), đến bạn bè thời thơ ấu, môi trường và gốc gác của họ, cũng như tiến trình sóng gió của lịch sử xáo trộn của Đài Loan trong 30 năm qua, về văn hóa, chính trị, giáo dục và xã hội, tất cả đều được nhìn qua con mắt của Thục Kỳ và những người xung quanh cô, vượt ra khỏi thân phận một bộ phim hoạt hình, đôi khi giống như một phim tài liệu, tất cả trong khi rải những cảnh thơ mộng xuyên suốt bộ phim, mà chỉ có sức mạnh của hoạt hình mới có thể làm được.

Mặc dù có vẻ như quá nhiều thứ để tiêu hóa trong chỉ một bộ phim (và có những khoảnh khắc, cảm giác hơi chìm ngập cho khán giả), kịch bản được viết rất tốt, đến cuối cùng, tất cả những khoảnh khắc dường như thưa thớt này kết lại với nhau thành một chung kết cảm xúc để lại bao xốn xang trong lòng khán giả.

Bà ngoại người bản xứ kỳ dị của cô (một trong những nhân vật hay nhất của bộ phim)

Hai năm trước, tôi bắt đầu nghe thấy những sự đồng cảm dành cho việc sản xuất bộ phim hoạt hình 'Made in Taiwan' hình ảnh tuyệt vời này, và nó đã thu hút được sự tò mò của tôi, sau hơn 10 năm sa mạc sáng tạo ở đây, tôi quyết định theo dõi câu chuyện sản xuất của bộ phim. Ở đó, tôi được biết dự án thực sự bắt đầu vào năm 2013, khi một phim ngắn thử nghiệm đã được trình chiếu, và giành được giải thưởng dự án phim hay nhất tại giải Kim Mã năm đó!

Kết quả là, tác giả và đạo diễn Tạ Diệu Chung đã được cấp 1 triệu Đài tệ để triển khai dự án. 1 triệu Đài tệ nghe có vẻ lớn, thực sự nó không thấm vào đâu để làm một phim hoạt hình, vì vậy đạo diễn đã phải chật vật đủ cách tìm người ủng hộ ước mơ điên rồ của mình để làm phim hoạt hình 'Made in Taiwan', với câu chuyện do nhân vật nữ dẫn dắt.

Đường đi của bộ phim theo sau một loạt trở ngại để được đưa vào sản xuất, trong đó ngay từ những năm đầu tiên, không ai xem trọng dự án này, cũng không ai tin tưởng vào tính khả thi của nó (trong tiếng Trung là lợi nhuận) để muốn giúp đỡ tài chính.

Đạo diễn Tạ Diệu Chung

Nhưng nó cũng đã dẫn đến những cuộc gặp gỡ tích cực bất ngờ, chẳng hạn như nữ diễn viên nổi tiếng Đài Loan Quế Luân Mỹ, sau khi đọc kịch bản đã rơi nước mắt và quyết định ngay tại chỗ rằng câu chuyện này cần được kể, nên đã hỏi đạo diễn Tạ Diệu Chung (khiến nữ đạo diễn sốc vì bất ngờ) rằng liệu cô ấy có thể là nữ diễn viên lồng tiếng chính không, nhờ đó mà đưa sức mạnh ngôi sao của cô vào làm cho các nhà bỏ vốn tương lai cho bộ phim vui vẻ hơn. Sự giúp đỡ còn bất ngờ hơn nữa đến từ đạo diễn nổi tiếng của Cape No. 7 và Seediq Bale, Ngụy Đức Thánh, tình cờ là bạn học cũ của đạo diễn Tạ.

Đạo diễn Ngụy còn quyết định ủng hộ bộ phim trong vai trò lồng tiếng một nhân vật (và có nhiều khả năng là đã giật dây hậu trường để giúp tài trợ cho bộ phim). Thành thực mà nói, cả câu chuyện về quá trình sản xuất bộ phim này xứng đáng có một phim riêng.

Và rốt cuộc, cuối tuần 5/1/2018, bộ phim đã xuất hiện trên màn ảnh rộng! Vui mừng vì cuối cùng tôi đã nhìn thấy phiên bản phim hoàn chỉnh của dự án mà tôi đã theo dõi trong thời gian dài, và thậm chí thời gian làm phim còn lâu hơn nữa, tôi đã đến Spot Huashan để xem.

Nữ diễn viên Quế Luân Mỹ lồng tiếng cho nhân vật chính Lâm Thục Kỳ

Tôi không hay biết rằng đạo diễn và nữ diễn viên trẻ đáng yêu của bộ phim này (diễn viên lồng tiếng cho nhân vật Thục Kỳ lúc nhỏ) sẽ tham dự buổi hỏi đáp sau buổi trình chiếu. Đã gặp Tạ Diệu Chung trong một dịp trước tại Liên hoan phim hoạt hình Kuandu của TNUA để tham dự bài thuyết trình về bộ phim của cô, chúng tôi thảo luận một chút về mục đích của cô trong bộ phim này và tôi rất tò mò muốn mở rộng cuộc trò chuyện của chúng tôi.

Cuối cùng, chúng tôi không có nhiều thời gian để trò chuyện, vì cô đang trong chuyến lưu diễn quảng cáo và phải chuyển sang một rạp khác cho buổi chiếu kế tiếp, nhưng cô kịp nói với tôi rằng kết quả phòng vé của bộ phim cho đến nay thực sự tồi tệ, và đã có những cuộc trao đổi về việc cắt trình chiếu bộ phim trên màn ảnh rộng, sau chỉ một tuần mở màn.

Sẽ là một số phận hết sức bất công đối với một xuất phẩm trải qua rất nhiều gian truân, bao mồ hôi và nước mắt của tất cả các thế hệ họa sĩ trẻ và nhân tài hiệu ứng thị giác làm việc cật lực đã tin tưởng vào nó (nếu bạn chưa bao giờ làm việc trong ngành công nghiệp hoạt hình, tôi có thể đảm bảo với bạn từ quan điểm của người trong cuộc rằng đó là một trong những ngành nghề khắc nghiệt và kiệt sức nhất mà người ta có thể chọn để kể chuyện).

Khán giả Đài Loan trong buổi chiếu ra mắt phim

Và không chỉ đối với bộ phim cụ thể này, mà còn với toàn bộ ngành công nghiệp hoạt hình Đài Loan, đã thất bại nặng nề trong 15 năm qua. Người ta có thể dễ dàng tưởng tượng được tại sao khán giả Đài Loan miễn cưỡng đi xem phim hoạt hình Đài Loan mới, vì họ có thể tin rằng đó là một trong những thất bại của cái cổ lổ nữa.

Và họ sẽ hoàn toàn sai!

Tất cả những người đi xem đầu tiên đã khen ngợi bộ phim này, và truyền miệng cho đến nay là tuyệt vời, thúc đẩy một số đánh giá rất nhiệt tình trên các báo như Taipei Times và Apple Daily.

Dĩ nhiên, bộ phim không phải là hoàn hảo. Nó có những sai sót và là một đạo diễn phim hoạt hình kỳ cựu, tôi không thể không nhận ra thỉnh thoảng nó có một sai lầm phổ biến mà nhiều nhà làm phim mắc phải trong bộ phim hoạt hình đầu tiên của họ: cố gắng nhồi nhét quá nhiều thứ chỉ trong một phim! Nhưng, nói chung, chính đó là điều làm nên nét duyên của bộ phim, vì nó không nhất thiết phải tuân theo các quy tắc quốc tế về kể chuyện bằng hình ảnh, và kể câu chuyện của riêng nó theo cách rất riêng của Đài Loan (mà được một lần này, thực sự chuyển ngữ tốt lên màn ảnh, phần lớn nhờ chất lượng tuyệt vời của kịch bản).

...vượt ra khỏi thân phận một bộ phim hoạt hình, đôi khi giống như một phim tài liệu, tất cả trong khi rải những cảnh thơ mộng xuyên suốt bộ phim, mà chỉ có sức mạnh của hoạt hình mới có thể làm được

Nếu viên ngọc quý như thế của một bộ phim, là giải quyết các câu hỏi cá nhân về giá trị bản thân, sự gắn bó và giá trị gia đình, và chỗ riêng của mỗi con người đối với xã hội và cuộc sống tuyệt vời như thế, và giải quyết cho nhiều đối tượng khán giả khác nhau, cả trẻ em đến thanh thiếu niên và người lớn tuổi (thực sự là đầu tiên trong lịch sử hoạt hình Đài Loan), vẫn không thể phá vỡ trần nhà tre của khán giả địa phương này. Rồi đây, sẽ không ai còn muốn làm, và càng khiến cho tất cả nhà đầu tư tiềm năng thấy họ đã đúng ngay từ đầu, rằng khán giả đại trà ở Đài Loan không quan tâm đến lĩnh vực phim chuyên biệt này (hoạt hình dành cho người lớn) do đó không đáng để đầu tư nữa.

Điều này nhất định sẽ giết chết toàn bộ ngành công nghiệp hoạt hình của Đài Loan một lần và mãi mãi, nếu may mắn thì 15 năm nữa dự án kế tiếp sẽ xảy ra... trong khi đó, tất cả tài năng trẻ đã trưởng thành trong dự án này và biết đâu có tiềm năng trở thành tương lai của Đài Loan trong ngành công nghiệp hoạt hình, hoặc sẽ chết đói, đổi nghề, hoặc chuyển ra nước ngoài...

Vâng, bộ phim này quan trọng THẾ ĐÓ!

Đây là niềm hy vọng cuối cùng của ngành công nghiệp hoạt hình Đài Loan để đột phá, thậm chí được phép tồn tại trong tương lai.

Và khi bạn đọc bài viết này, niềm hy vọng đó đang lụi tàn vào tăm tối...

Nếu bạn có thời gian, và có ý định bắt đầu năm 2018 với một bộ phim ngọt ngào cay đắng nhưng ấm áp, thì xin làm ơn, hãy xem phim này! Bạn không chỉ sẽ giúp hỗ trợ tương lai của hoạt hình Đài Loan, mà bạn còn sẽ cảm ơn tôi vì đã đề nghị bạn xem một trong những bộ phim hay nhất của Đài Loan cho đến nay.