• Đấu trường Oscar 2019: Đề cử Quả cầu vàng 2019 đã xáo lại hết các quân bài

• Đấu trường Oscar 2019: 10 ứng viên tiềm năng nên để mắt theo dõi

Trong biên niên sử các quyết định ngoan cố của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh — cơ quan trao giải Oscar hàng năm — việc trao giải (và suy nghĩ lại sau đó) Oscar Phim hay nhất là một thất bại đặc biệt nổi trội.

Những ‘ông lớn’ đã khẳng định như Black Panther và A Star Is Born, cùng những thành công đang chờ như Mary Poppins Returns, xem ra đều là những tiềm năng được đề cử Phim hay nhất

Hồi tháng 8 năm nay, hội đồng quản trị của ban tổ chức giải thưởng này đã công bố một giải Oscar mới, cho thành tích xuất sắc trong “phim đại chúng”, sẽ được trao tại lễ trao giải năm 2019 (tôn vinh những bộ phim hay nhất năm 2018). Đừng hòng biết rõ chính xác Viện Hàn lâm muốn gì với cái giải này, nhưng xem ra họ xuất phát từ mong muốn đảm bảo ít nhất một đề cử danh giá cho một trong những thành công phòng vé hàng đầu của năm (mà hay bị bỏ qua để thiên vị phim nghệ thuật).

Nhưng Viện Hàn lâm không đưa ra bối cảnh rõ hơn cho sự công nhận một vinh dự như vậy, hoặc định nghĩa thế nào là “phim đại chúng”. Bất kỳ phân loại nào mà giới chuyên gia có thể đưa ra — nên chăng là doanh thu phòng vé hoặc số lượng rạp trình chiếu một bộ phim hoặc cái gì đó khác — đều có quá nhiều biến số khó mà vận dụng. Và có một nỗi sợ rất thực rằng Viện Hàn lâm sẽ đơn giản và vĩnh viễn điều chuyển phim kinh dị, khoa học giả tưởng, kỳ ảo, hành động và hài vào một hạng mục nhanh chóng được coi là một giải an ủi, thay vì một trong những giải thưởng lớn.

Thật là một nước đi hết sức ngu xuẩn và sai lầm không ai khiến, mà việc Viện Hàn lâm không có khả năng trả lời câu hỏi rất cơ bản rằng mục đích của giải thưởng này là gì càng làm cho câu chuyện trở nên tồi tệ hơn.

Ông vua phòng vé Balck Panther

Chỉ chưa đầy một tháng sau, Viện Hàn lâm đã giết chết ý tưởng này, nói sẽ không triển khai cho Oscar 2019. Không chừng nó sẽ được hồi sinh cho Oscar 2020 hoặc xa hơn — nhưng việc đình hoãn có cảm giác hơi giống như giương cờ trắng thừa nhận rằng việc xác định “phim đại chúng” khó hơn người ta tưởng.

Vậy nhưng khao khát Oscar công nhận những bộ phim được giới phê bình và khán giả yêu thích vẫn là một mục tiêu đáng cân nhắc, đặc biệt là trong thời đại mà khoảng cách giữa những phim siêu anh hùng thường thống trị các bảng xếp hạng phòng vé với những phim nhỏ hơn, thân tình hơn có xu hướng thắng giải Oscar dường như rộng hơn bao giờ hết.

Nhưng hiện giờ thì không thế đâu, bởi vì sau tất cả Oscar 2019 chừng có vẻ sẽ bao gồm hạng mục Phim đại chúng xuất sắc rồi đó — đơn giản được gọi là Phim hay nhất.

Cuộc đua phim hay nhất năm 2019 có thể bao gồm nhiều phim đình đám, làm hài lòng đám đông — và có lẽ một bộ phim siêu anh hùng đầu tiên được đề cử trong hạng mục

A Star Is Born: Bradley Cooper dệt lên câu chuyện về một người đàn ông đang xuống dốc từ trên đài danh vọng lại yêu một người phụ nữ đang bay lên tầng bình lưu

Cho đến nay, dự đoán giải Oscar với bất kỳ mức độ chính xác nào đúng là trò hề. Đấu trường phim được công nhận vẫn còn mênh mông hết sức, ngay cả khi nó bắt đầu thu hẹp còn đâu chừng 10 đến 15 tựa đã có nhiều bình phim tốt và được hoan nghênh trong ngành ở chừng mực nào đó và lại không tan xác ở phòng vé. (Tức nghĩa là — chúng đã kiếm được một số tiền đáng nể so với kinh phí.)

Nhưng điều hấp dẫn về cuộc đua Oscar Phim hay nhất 2019 là có biết bao nhiêu ứng viên hợp lệ không chỉ thành công mà còn thành công có cỡ, những bộ phim gây được tiếng vang lớn với khán giả và cũng lấy được đánh giá từ rất hay-đến-cực hay của giới phê bình. Không chỉ kiếm được tiền ở phòng vé mà còn là những phát đại bác vang rền.

Lấy ví dụ A Star Is Born, Bradley Cooper dệt lên câu chuyện về một người đàn ông đang xuống dốc từ trên đài danh vọng lại yêu một người phụ nữ đang bay lên tầng bình lưu. Về cơ bản mọi người nhất trí đó là một bộ phim sẽ làm khá tốt với giải Oscar và gần như chắc chắn có một đề cử Phim hay nhất trong tương lai. Nhận được những lời khen ngợi đáng kể của giới phê bình, nhưng thậm chí có lẽ còn quan trọng hơn, đó là một bộ phim nhắm vào khán giả người lớn thực sự đã lôi được người lớn vào rạp chiếu.

A Quiet Place có thể sẽ không lấy được đề cử Phim hay nhất — nhưng điều đó cũng nói lên năm nay cũng như lệ thường bao năm thôi

A Star Is Born đã kiếm được 191 triệu đôla ở Bắc Mỹ và 356 triệu toàn cầu tại thời điểm bài viết này lên trang Vox (30/11/2018), trong tương lai thậm chí sẽ còn nhiều nữa. Quan trọng hơn, mức độ giảm từ cuối tuần trước sang cuối tuần sau — biểu hiện mức độ trụ lại mạnh mẽ và mức độ truyền miệng tốt của bộ phim — đều chưa đến 50% mỗi cuối tuần kể từ khi phát hành và thấp hơn 30% so với nhiều phim khác trong những cuối tuần đó.

Và hệ số nhân của bộ phim đã ở mức 4,4, trong một ngành công nghiệp mà hệ số nhân 3 được coi là đặc biệt hiếm. Và, nói một cách dè dặt, ba tháng còn lại trong thời gian chiếu rạp của nó, hệ số nhân cuối cùng có thể vượt qua con số 6 hoặc thậm chí 7 là điều có thể hình dung được. Nói đây là những con số rất tốt là đã nói giảm nói tránh đi rồi.

Nhưng thậm chí ngoài A Star Is Born, số lượng các phim thành công lớn cạnh tranh đề cử Phim hay nhất rất đáng chú ý. Black Panther của Marvel — sẽ là phim siêu anh hùng đầu tiên được đề cử trong hạng mục này — đang dồn toàn lực cho chiến dịch lấy đề cử, với các buổi chiếu cho người trong ngành được thiết kế rõ ràng nhằm đẩy ra góc độ phê bình xã hội của bộ phim, đồng thời thừa nhận giá trị giải trí của nó là phim bỏng ngô và vị thế của nó là thành công lớn nhất trong năm tại phòng vé Bắc Mỹ. (700 triệu đôla ở Bắc Mỹ, và hệ số nhân của nó kết thúc suýt soát 3,5.)

Emily Blunt (phải) trong vai Mary Poppins, với các đứa trẻ nhà Bank, trong một cảnh từ Mary Poppins Returns kết hợp hoạt hình với người đóng

Rồi có A Quiet Place, ghi được 188 triệu đôla ở Bắc Mỹ và 340 triệu toàn cầu. Là một bộ phim kinh dị với những đánh giá ít hoàn hảo hơn Black Panther hay A Star Is Born, đây là một đấu thủ Oscar ngoài lề hơn. Nhưng điều đó không ngăn cản hãng phim của nó, Paramount (công bằng mà nói, không còn ứng viên thực tế nào khác để thúc đẩy), dồn lực vào một chiến dịch lớn để dù sao cũng kiếm được một số đề cử nào đó. Những nỗ lực ấy có dẫn đến một đề cử Phim hay nhất không? Người viết vẫn nói bộ phim có cơ hội mong manh — nhưng chiến dịch tranh giải sẽ đẩy nó qua một số hạng mục khác mà nó xứng đáng được công nhận, đáng chú ý là thiết kế và biên tập âm thanh.

Và cuối cùng, có một ‘hit’ lớn đang chờ đợi — Mary Poppins Returns của Disney, mở màn vào dịp Giáng sinh và có khả năng kiếm được một số tiền khá lớn. Phản ứng ở các buổi chiếu bộ phim này cho các thành viên của nhiều hiệp hội nhà nghề mà tác giả đã trao đổi là rất nồng nhiệt (mặc dù phản ứng đối với bộ phim từ các nhà phê bình mà tác giả đã nói chuyện thì trái chiều hơn), và Kris Tapley, chuyên gia Oscar của Variety, dự đoán phim sẽ lấy được đề cử Phim hay nhất cùng một bộ các đề cử khác.

Phim Mary Poppins đầu tiên là ‘cục cưng’ của Oscar, cũng như đạo diễn Rob Marshall, đoạt giải Phim hay nhất 2002 với Chicago. Nhưng có lẽ thậm chí quan trọng hơn, cả hai bộ phim đó đều kiếm được rất nhiều tiền — và Mary Poppin mới cũng sẽ vậy.

Vice, phim tiểu sử Dick Cheney của Adam McKay

Và ngoài ra, còn có những ứng viên Phim hay nhất khác có thể kiếm được một số tiền kha khá, như Vice, phim tiểu sử Dick Cheney của Adam McKay (mở màn vào Giáng sinh) và Green Book (ra rạp từ đầu tháng 12). Không phim nào trong hai phim này làm ra tiền cỡ Black Panther. (Green Book hơi chật vật ở phòng vé, mặc dù doanh thu kỳ cuối tuần thứ hai cho thấy nó được truyền miệng tốt.) Nhưng với ngân sách sản xuất thấp hơn, thì không việc gì phải làm ra cỡ đó tiền.

Bất kể chuyện gì xảy ra, dù chỉ hai trong số những phim mà người viết đã thảo luận ở trên lấy được đề cử Phim hay nhất, thì Oscar 2019 sẽ đánh dấu doanh thu phòng vé tổng thể tốt nhất cho giải này bao năm nay. Điều đó sẽ đặc biệt đúng nếu Black Panther — có tổng cộng 700,5 triệu đôla Bắc Mỹ đủ nhỉnh hơn 700,4 triệu đôla do tất cả 9 đề cử Phim hay nhất năm 2016 làm ra — được đề cử. Nhưng cũng sẽ đúng nếu A Star Is Born và Mary Poppins lọt vào cuộc tranh tài.

Và thậm chí quan trọng hơn, những phim có tiềm năng được đề cử trải đủ hết từ phim siêu anh hùng đến phim kinh dị đến nhạc kịch. Rằng tất cả đang trong cuộc đua tranh thực sự lấy một đề cử Phim hay nhất cho thấy Hollywood vẫn còn năng lực làm ra những bộ phim chất lượng ở nhiều thể loại khác nhau.

Can You Ever Fogive Me? đạt 87 điểm trên Metacritic nên người viết sẽ đặt cược rằng nó vẫn còn cơ hội mong manh lấy một đề cử

Tuy nhiên, làm thế nào điều này xảy ra? Làm thế nào Phim hay nhất lại trở thành hạng mục Phim đại chúng?

Rất nhiều ứng viên Oscar phim độc lập được cho là gặp khó khăn không lường

Mặc dù quan điểm phổ biến cho rằng có một khoảng cách lớn giữa những bộ phim mà người ta thực sự xem với những bộ phim thắng giải Phim hay nhất (thỉnh thoảng có trường hợp ngoại lệ), nhưng thực sự rất hiếm khi một phim thất bại hoàn toàn ở phòng vé lại chiến thắng. Phim thắng giải năm ngoái, The Shape of Water, không là một trong những thành công lớn nhất năm 2017, nhưng doanh thu 64 triệu đôla Bắc Mỹ và 195 triệu đôla toàn cầu, dù khiêm tốn vẫn dễ dàng lấy lại ngân sách 20 triệu đôla. Kết hợp với những đánh giá tuyệt vời dành cho bộ phim và bạn đã có một phim không phải kiểu Oscar yêu thích mà đoạt giải.

Người viết thích Widows, nhưng không nhiều người đi xem phim này

Nhưng ngay cả những phim có kinh phí tí teo cũng phải làm ăn đủ tốt ở phòng vé để thúc đẩy nhận thức về thành công. Chẳng hạn, người chiến thắng năm 2016 Moonlight chỉ kiếm được chưa tới 28 triệu đôla ở Bắc Mỹ và chỉ hơn 65 triệu đôla toàn cầu, nhưng cả hai con số này đều dư sức bù đắp ngân sách sản xuất 4 triệu đôla của nó, và bộ phim đã đi vào hệ tư tưởng văn hóa của thời đại theo cách mà ít ai ngờ tới đến đối với một câu chuyện nhỏ về tuổi mới lớn.

Điều khác biệt trong năm 2018 là hầu hết các ứng viên Oscar nhỏ hơn — và thậm chí cả một số phim lớn hơn — lại rất khó làm ăn ở phòng vé. Bộ phim trộm cướp Widows là bộ phim yêu thích của người viết trong năm và tự hào với những bài bình phim khen ngợi, nhưng sẽ phải chật vật để lấy lại kinh phí 42 triệu đôla, nói gì đến kiếm được gấp đôi hoặc gấp ba (về cơ bản là cần thiết để có lời, một khi chi phí quảng cáo và phần ăn chia với nhà rạp được tính vào). Tương tự, First Man của Neil Armstrong tốn 59 triệu đôla để thực hiện nhưng chỉ có thể xoay xở làm ra được 44 triệu đôla ở phòng vé Bắc Mỹ.

Những bộ phim này được nhiều nhà dự đoán cho là dễ dàng lấy đề cử Phim hay nhất sau khi ra mắt ở các liên hoan phim đầu tiên của mùa thu. Nhưng bây giờ, trong khi lấy được đề cử đã là bất ngờ, những phim này sẽ còn khó khăn hơn rất nhiều mới làm được điều đó, khi chúng bị xem là những thất bại phòng vé.

Cùng một số phim độc lập khác, Boy Erased phải vật lộn ở cả phòng vé lẫn đánh giá của giới phê bình

Tình hình khó khăn này cũng ảnh hưởng đến những phim còn nhỏ hơn nữa. Các phim độc lập Beatiful Boy, Boy Erased, và Can You Ever Forgive Me? đều có vẻ là những đấu thủ Oscar khả thi, nhưng tất cả đều đang chật vật để kiếm được 10 triệu đôla ở Bắc Mỹ. Và cả Beautiful Boy lẫn Boy Erasing còn phải vật lộn với các bài phê bình, với không phim nào đạt được 75 điểm trên Metacritic. (Tuy nhiên Can You Ever Fogive Me? làm tốt hơn ở mặt này khi đạt được số điểm 87, vì vậy người viết sẽ đặt cược rằng nó vẫn còn cơ hội mong manh lấy một đề cử Phim hay nhất. Những người yêu thích phim này muốn vậy, điều đó sẽ giúp ích trong mùa giải Oscar.)

Hơn nữa, một đấu thủ lớn khác, Roma của Netflix, sẽ không báo cáo doanh thu phòng vé gì cả, nhờ phát hành trên khổng lồ trực tuyến này, thậm chí còn không báo cáo tổng số phòng vé từ các buổi chiếu rạp mà phim giữ chỗ như một nỗ lực để xoa dịu người nào ở Viện Hàn lâm quá muốn trải nghiệm xem phim vẫn là trải nghiệm xem ở rạp.

Với nhiều phim nhỏ hơn đang chật vật theo kiểu nào đó, với cả giới phê bình lẫn khán giả, đấu trường đã rõ ràng để xét các lựa chọn phim hay nhất có phong cách riêng nhỉnh hơn một chút — chẳng hạn, Black Panther. Và với việc thành viên Viện Hàn lâm đa dạng hóa nhanh chóng giảm sự khư khư với đề cử Phim hay nhất “nên” là phim như thế nào, con đường dễ dàng hơn trước cho những lựa chọn có phong cách riêng hơn, ít nhất là nếu người ta chơi bài đàng hoàng.

Roma của Netflix, sẽ không báo cáo doanh thu phòng vé gì cả

Hiển nhiên, không chừng rốt cuộc tất cả những điều này hóa ra đều sai. Có lẽ chúng ta sẽ thức dậy vào buổi sáng đề cử Oscar vào tháng 1 và tự hỏi làm thế nào mà Viện Hàn lâm lại chỉ đề cử những bộ phim thu về chưa tới 30 triệu đôla, trong khi những phim như A Star Is Born và Black Panther chình ình ngay đó. Nhưng người viết không nghĩ rằng khả năng dễ sợ đó xảy ra. Thay vì vậy, năm của sự kiện Phim đại chúng sụp đổ tan tành, có lẽ tình cờ là, cũng trở thành năm mà khẩu vị của Oscar không chừng lại trùng khớp với khẩu vị của công chúng xem phim thì sao.