“Bạn chỉ thấy kẻ trộm ăn, chứ đâu thấy lúc anh ta bị đánh,” Ngô Kinh nói đùa bằng tiếng Quan Thoại. Đó là một ngạn ngữ Trung Quốc ý nói không có phần thưởng nào mà không có lao động cực khổ. Áp dụng cho Chiến lang 2, là bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại với hơn 850 triệu đôla — và đại diện đất nước này dự tranh Oscar phim nước ngoài năm nay — thì công sức là cực kỳ vất vả.

Ở tuổi lên 6, Ngô Kinh, nay đã 43 tuổi, bắt đầu theo học tại một học viện võ thuật wushu ở Bắc Kinh. Tất cả những người con trai đầu lòng trong gia tộc anh đều được đào tạo cận chiến như thế, bắt nguồn từ thời phục vụ trong quân Bát Kỳ đời Thanh, mà vào giữa thập niên 1800 được Hoàng đế Hàm Phong ban thưởng một tấm biển ghi công, bây giờ Ngô Kinh vẫn còn giữ.

Ngô Kinh không mơ có được vinh quang như thế. Mặc dù là vận động viên của đội tuyển Wushu Bắc Kinh nổi tiếng, nơi từng có những cựu môn sinh Lý Liên Kiệt và Chân Tử Đan, “phim ảnh dường như quá xa vời,” anh nói. “Đơn giản là tôi không thể hình dung ra.” Nhưng biên đạo võ thuật huyền thoại và nhà làm phim Viên Hòa Bình thì nhìn ra, quan sát Ngô Kinh trong lúc chiêu mộ diễn viên cho bộ phim Hồng Kông Tai Chi II năm 1996 của ông. Chàng trai 21 tuổi khi đó cho rằng anh sẽ là một người đóng đúp, nhưng khi tới trường quay, anh mới biết ra mình là diễn viên chính. “Tôi không biết làm sao để thực hiện các cảnh cận chiến dàn dựng, và những cảnh chiến đấu kịch tính thì thật đáng sợ,” anh nói. “Rất thú vị.”.

Ngô Kinh 21 tuổi trong phim Tai Chi II

Nhưng động lực từ đột phá lớn này đã khựng lại, và trong vòng tám năm tiếp theo Ngô Kinh chỉ xuất hiện trong hai phim. “Vào thời điểm đó, xu hướng ở Trung Quốc Đại lục là lưỡng tính,” anh nói. “Quản lý của tôi bảo tôi phải trau chuốt, mặc đồ bó, thì người ta mới xem. Vậy rất khác xa với con người tôi.” Cuối cùng, anh đã giành được vai đáng nhớ để đóng một trong những kẻ xấu của SPL: Kill Zone năm 2005.

“Tôi tin câu nói của Archimedes: ‘Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng trái đất lên,’” Ngô Kinh nói. Trong thập niên tiếp theo, anh đã bám trụ được, thậm chí còn nhận một đề cử nam diễn viên phụ tại Kim Mã Đài Bắc cho vai phản diện trong phim Invisible Target năm 2007. Tuy nhiên, một sự nghiệp làm kẻ đối lập với các trai đẹp của Hồng Kông không phải là điều anh thực sự muốn. “Tôi cảm thấy như mình đang bị trói tay trói chân, và tôi muốn phá tung ra.” Ngô Kinh nhớ lại. “Tôi là dạng người mà càng bị dồn ép tôi càng nổi loạn.”

Ngô Kinh có tầm nhìn khác. “Ở Trung Quốc nói tới ‘gã chơi rắn’, mọi người đều nghĩ đến Bruce Willis. Stallone. Schwarzenegger. Tom Cruise,” anh bảo. “Nhưng tại sao Trung Quốc không có ai?” Các nhà đầu tư nói với anh rằng khán giả Trung Quốc sẽ không chịu tiếp nhận. “Tôi nghĩ, ‘Thật đáng tiếc, bởi vì tôi chính là một gã dạng đó.’”

Trong phim Invisible Target, đem về cho Ngô Kinh một đề cử Kim Mã nam diễn viên phụ xuất sắc năm 2007

Ngô Kinh quyết định tự mình làm lấy, nhưng không ai đầu tư. Vợ anh, Tạ Nam, người dẫn chương trình truyền hình, đã khuyến khích anh làm bất cứ điều gì, dù có nghĩa là thế chấp lần hai căn nhà. “Không sao đâu, em có căn nhà nhỏ [riêng] rồi,” Tạ Nam bảo anh. “Chứ nếu anh không làm hết mình với chuyện này, cả đời anh sẽ không bao giờ thỏa mãn. Thế nên hãy làm đi.”

Ngay cả sau khi quay xong Chiến lang trị giá 12 triệu đôla Mỹ, nói về một người lính đặc nhiệm Trung Quốc (do Ngô Kinh đóng) chiến đấu với băng đánh thuê nước ngoài do một trùm ma túy người Trung Quốc thuê, ban đầu anh không thể tìm được nhà phát hành. Các đối tác tiềm năng bảo rằng bộ phim sẽ tốt nhất là chỉ hòa vốn. Anh nhớ lời khuyên từ một trong những cố vấn đạo diễn ban đầu của anh: “Hãy học cách tự làm mọi chuyện. Đó là tài sản lớn nhất của cậu dù cho thắng hay thua, chuyện đó nằm trong tay cậu.”

Chiến lang năm 2015 (không phải phim đạo diễn đầu tay của Ngô Kinh — đó là Legendary Assassin năm 2008, mà Ngô Kinh gọi là “bài kiểm tra” kỹ năng) — làm người trong ngành bất ngờ bằng việc thu được 90 triệu đôla ở Trung Quốc, đủ để có phần tiếp theo. Chiến lang 2 cho nhân vật đặc nhiệm của Ngô Kinh đánh thuê ở châu Phi (quốc gia cụ thể chưa bao giờ được xác định) khi các nhóm nổi dậy địa phương và một nhóm đánh thuê quốc tế đe dọa cuộc sống của công nhân Trung Quốc và châu Phi trong một bệnh viện Trung Quốc và nhà máy do Trung Quốc sở hữu.

Ngô Kinh trên trường quay Chiến lang 2, bộ phim bị một số người dán nhãn tuyên truyền vì thông điệp quốc gia mạnh mẽ của nó. Ngô Kinh lập luận: “Phim Mỹ cũng nâng cờ, nhưng nếu nhân vật của tôi làm điều đó, thì lại là Trung Quốc Đỏ. Tại sao vậy?”

Quay phim ở Nam Phi đầy những nguy hiểm có thật: Ngô Kinh nói khu vực họ quay phim có tỷ lệ lây truyền HIV/AIDS 25%, và dân địa phương có vũ trang. Tống tiền và hối lộ tràn lan, và 22 nhân viên đoàn phim bị nhện cắn. Cảnh rượt đuổi xe Jeep điên cuồng được quay trong một khu ổ chuột, và đội ngũ an ninh 30 người được thuê đã cảnh cáo đoàn làm phim, “Đừng quá gần. Nếu bạn chĩa máy quay vào họ, họ sẽ chĩa AK vào bạn.”

Có 1.700 người trên trường quay Chiến lang 2, nói chín thứ tiếng và đến từ 26 quốc gia, trong đó có Mỹ. Ngoài Frank Grillo trong vai phản diện chính, Ngô Kinh đã mời Sam Hargrave của Captain America: Civil War đảm nhận vai trò đạo diễn hành động và điều phối cận chiến. (Họ được hai đạo diễn của Cilvil War là Joe và Anthony Russo tiến cử, hai nhà đạo diễn này đã tham gia vào việc phát triển các phim nói tiếng Trung kể từ đầu năm 2016. “Khi người Mỹ làm việc ở thị trường Trung Quốc, bạn phải thực sự tôn trọng cách kể chuyện của họ, bởi vì nó khác với chúng ta,” Joe Russo nói. “Là một nhà làm phim, [Ngô Kinh] liều lĩnh như một ngôi sao hành động, nên rất bản năng và chân thực.”) Những cảnh hành động đẳng cấp Hollywood của Chiến lang 2 — cũng bao gồm những pha rượt đuổi kiểu Fast & Furious, ngoại trừ có những chiếc xe tăng — được coi là một trong những lý do chính đằng sau thành công phá tan mọi kỷ lục của bộ phim.

Nam diễn viên người Mỹ Frank Grillo được anh em Russo (Captain America: Civil War) tiến cử cho vai diễn nhân vật phản diện chính trong Chiến lang 2

Yếu tố lớn khác là tính yêu nước hiển hiện của bộ phim. Chiến lang 2 đã định vị một người hùng Trung Quốc, và bằng cách mở rộng vùng hoạt động, thành người hùng bảo vệ thế giới, và bảo vệ các quốc gia dễ bị tổn thương hơn. Hồi tháng 8/2017, nam diễn viên Grillo nói với The Hollywood Reporter: “Người ta nói bộ phim này mang tính quốc gia và tuyên truyền, và theo một nghĩa nào đó, đúng là vậy. Nhưng niềm tự hào ấy ở Trung Quốc là có thật, và khán giả muốn tin rằng Trung Quốc có ý nghĩa đặc biệt.”

Trong cảnh cuối phim, một đoàn xe chở những người sống sót đủ mọi quốc tịch đến gần vùng chiến sự, và nhân vật người hùng của Ngô Kinh nâng cao lá cờ Trung Quốc khi anh hướng dẫn các khách đồng hành của mình vứt bỏ vũ khí, và họ băng qua khu vực đó không bị ai chất vấn. Đó là thần thái mà những ai không phải là người Trung Quốc theo dõi bộ phim này có thể thấy quen thuộc — ngoại trừ lá cờ, Ngô Kinh nói. “Nhiều người nghĩ đây là một phim tuyên truyền cho Trung Quốc điển hình. Phim Mỹ cũng nâng cờ, nhưng nếu nhân vật của tôi làm điều đó, thì lại là Trung Quốc Đỏ. Tại sao vậy? Yêu nước thì có gì sai. Và các giá trị phương Đông là giá trị phổ quát của nhân loại, như bình đẳng, tự do và tôn trọng cá nhân.”

Chiến lang 2 đã định vị một người hùng Trung Quốc, và bằng cách mở rộng vùng hoạt động, thành người hùng bảo vệ thế giới

Với Chiến lang 2, Ngô Kinh có thể là đạo diễn phim phi-Hollywood duy nhất lọt vào danh sách 100 phim có doanh thu cao nhất thế giới mọi thời đại (hiện tại đứng thứ 55), nhưng anh nói anh không cảm thấy bất kỳ áp lực nào về hiệu quả tài chính cho kế hoạch phần ba: “Kinh doanh không gây áp lực gì cho tôi. Khi mục tiêu của bạn không phải là khán giả mà là tiền, bạn thua chắc.” Anh dự định nghỉ ngơi và tái tạo năng lượng (và, anh nói thêm vẻ ngượng ngùng, để sớm có đứa con thứ hai — “đó là niềm hy vọng lớn nhất của tôi”) trước khi tìm cách hoàn thiện “nhiều thiếu sót” của Chiến lang, theo cách nói của anh.