Minari dựa trên lần chuyển nhà hồi bé của Chung tới Arkansas, ở
đó gia đình anh sống trong một xe moóc trên mảnh đất mà cha anh, cùng
mẹ anh di cư sang Mỹ từ quê hương Hàn Quốc, hy vọng có thể xây một trang
trại.
Với dàn diễn viên chủ đạo người Mỹ gốc Hàn, đạo diễn-biên kịch nói
về bộ phim, “Có lẽ là lần đầu tiên một thứ như thế này có thể được làm”
|
Trong suốt quá trình biên kịch và sản xuất, Chung quyết định không nói
với gia đình bộ phim lấy một phần nhiều từ cuộc sống của họ. Tuy nhiên,
bố mẹ anh vẫn “dần nhận ra”, anh nói, khi anh cho họ biết những đoạn cốt
truyện và hỏi họ về công việc phân giống tính gà (công việc xác định gà
trống gà mái sau khi nở). “Họ nghĩ tôi đang làm một phim tường trình về
họ,” anh nhớ lại thời điểm đó, nói thêm anh không thể thú nhận với cha
mẹ bộ phim là về họ. “Họ căng thẳng về điều đó và tôi căng thẳng về điều
đó.”
Phải cho đến khi phim đi vào giai đoạn hậu kỳ — 10 tháng
sau khi Plan B của Brad Pitt ký tên sản xuất, bảy tháng sau khi hãng
phim độc lập A24 bật đèn xanh cho dự án, và hai tháng sau khi việc quay ở
Oklahoma đóng máy — Chung mới thú nhận toàn bộ. Như hầu hết các em trai
sẽ làm, anh hỏi ý kiến chị gái. “Chị ấy im lặng một lúc. Rồi chị ấy
bảo, ‘Đúng đấy, chúng ta không nên nói với bố mẹ. Bố mẹ sẽ giết em,’”
Chung bật cười nói. Một kế hoạch được bày ra, và đó dẫn đến nhà làm phim
chen vào sofa ngồi với gia đình, từ Colorado đến thăm, để xem bản biên
tập đầu của bộ phim.
Đạo diễn Lee Isaac Chung (phải) thảo luận một cảnh với Will Patton
và Yeun. Patton vào vai một con chiên mộ đạo Yeun thuê giúp việc ở trang
trại
|
Trong khi mẹ và chị gái anh cười và khóc, Chung lo lắng chú ý đến cha
mình, ngồi im lặng. “Đến cuối, ông chỉ nói, ‘Phim hay.’ Và rồi ông bước
ra ngoài để bình tĩnh lại,” Chung nói, xin lỗi vì giọng anh ngắt quãng
khi nhớ lại khoảnh khắc đó. “Ông quay vào và chúng tôi ôm nhau trong năm
phút. Tôi nghĩ ông ấy cảm thấy tôi đã hiểu ông.”
Đó là tinh thần tạo ra
Minari.
Chủ ý toàn người Hàn và Mỹ gốc Hàn, nhiều người là con của người nhập
cư, diễn viên và thành viên đoàn phim nắm lấy sự sùng bái tính chân thực
và đại diện đã được tiếp thêm sinh lực của ngành điện ảnh để tạo ra một
thể loại câu chuyện nước Mỹ mới — câu chuyện của riêng họ. Hay, như nam
diễn viên chính Steven Yeun giải thích, “Đây có lẽ lần đầu tiên một
phim như thế này được làm. [Những đứa trẻ] thế hệ hai — đa số thuộc thế
hệ Y — đang ở vào vị thế có thể tạo ra những thứ như thế này.”
Năm 2018 Yeun, đã chuyển từ gương mặt được người hâm mộ yêu thích nhất trong
The Walking Dead
thành một diễn viên phim độc lập tên tuổi, ký với người đại diện mới,
Christina Chou của CAA, Chou nói cô cũng đại diện cho một người bà con
của anh. “Và tôi hỏi, ‘Cô bảo sao?’” anh nói. Rồi nam diễn viên nhớ ra
Chung, anh họ của vợ anh mà anh đôi lần gặp tại các tiệc cưới trong gia
đình. Yeun, đã xem phim chính kịch
Munyurangabo năm 2007 của Chung ngoài rạp, đọc kịch bản
Minari,
và không chỉ nhận đóng vai Jacob, người bố đứng đầu gia đình trong
phim, anh còn cam kết điều hành sản xuất — vai trò sản xuất đầu tiên
của anh.
Nông trại trên phim đã được xây dựng từ con số 0 rồi thiêu cháy rụi trong cao trào
|
“Sau
Okja người ta gửi đến tôi rất nhiều tư liệu châu Á, và tôi
chưa thấy cái gì cộng hưởng với tôi,” nhà sản xuất Christina Oh của
Plan B nói. Đầu năm 2019 Yeun, đã làm việc cùng cô trong phim của đạo
diễn Bong Joon Ho cho Netflix, gửi cô kịch bản
Minari. Gia đình trung
tâm của câu chuyện có cảm giác quen thuộc với cá nhân cô (Oh cũng lớn
lên trong những năm 80 với bố mẹ là người Hàn nhập cư), nhưng, với vai
trò nhà sản xuất, cô biết những nhân vật này xa lạ với Hollywood. “Tính
chân thực là điều chúng tôi cố gắng với tới,” cô nói.
Những kế
hoạch ban đầu này, dù hình thành nhanh chóng, diễn ra cách Chung nửa
vòng Trái Đất, khi anh về Hàn Quốc để dạy các khóa lịch sử điện ảnh và
phim tài liệu ở trường đại học. “Tôi là một gã phim nghệ thuật, làm ra
những phim nhỏ bé, không có mấy chuyện xảy ra,” anh giải thích về sự
nghiệp ở mình, đã bao gồm những lần được chọn ở Cannes và Liên hoan phim
quốc tế Toronto (TIFF) nhưng không có tác phẩm thương mại nổi trội nào.
Anh đã bắt đầu lên kế hoạch cho sự nghiệp thứ hai làm giáo sư khi nhận
một cuộc gọi từ Oh rất tự tin, nói “Anh bạn, làm thôi,” và vẽ ra lịch
quay mùa hè và nói về việc tìm các đối tác tài chính từ A24. “Dù là một
phim rất Mỹ, phần lớn bộ phim nói tiếng Hàn,” Oh nói. “Chúng tôi nghĩ,
‘Đối tác nào sẽ sẵn sàng chịu rủi ro?’” Câu trả lời đến với hãng phim
độc lập được yêu thích đã làm việc với Plan B cho
Moonlight và đang sẵn sàng phát hành
The Farewell, phim chính kịch hài gia đình của Lulu Wang với ngôn ngữ tiếng Anh và Quan thoại.
Nhà quay phim Lachlan Milne trên trường quay Oklahoma. “Cái nóng trở
thành một phần của bộ phim,” Milne nói về cái nóng trên trường quay.
“Chúng tôi không khuếch tán các cảnh quay ngoài vì tôi muốn nó trông
nóng như thể bạn đang đứng ở đó”
|
A24 cho phép tiến hành vào tháng 4 năm 2019, với việc tìm địa điểm bắt
đầu ngay lập tức trong hy vọng kịp khởi quay vào giữa tháng 7 sẽ cho
phép tránh được mùa lốc xoáy của Đại Bình nguyên. Arkansas, nơi câu
chuyện diễn ra, không có sẵn cơ sở vật chất quay phim mà kinh phí một
phim như
Minari yêu cầu. Và trong khi Georgia, nơi tránh thuế
yêu thích của Hollywood, đã được cân nhắc, ở thời điểm đó Dự luật Nhịp
tim phản đối phá thai gây tranh cãi của bang khiến các nhà làm phim
tránh xa. Việc quay phim đã hạ cánh gọn ghẽ ở Trung Mỹ theo cách này:
quay ngoài Tulsa, Oklahoma, dưới chân những ngọn đồi ở Ozarks.
Quay
ngoại cảnh có nghĩa là gần như mọi khung cảnh, đạo cụ, trang phục và
nhân viên hỗ trợ phải được tìm thấy hoặc tự dựng, trong mức kinh phí
dưới 10 triệu USD của
Minari. Vì phần lớn bộ phim diễn ra trong
một căn nhà lưu động chật hẹp, thiết kế sản xuất Yong Ok Lee thấy mình
phải mặc cả với một người bán hàng nhà xe kéo được tu sửa đã quảng cáo
trên truyền hình địa phương ở Tulsa. “Những người quản lý chỗ đó tưởng
cô ấy bị điên,” Chung nói đùa. Lee đã lùng sục hàng dãy nhà lưu động,
lắp ráp kiểu Frankenstein một nhà lưu động dưới 145 mét vuông bằng cách
lấy hệ thống đèn từ một nhà lưu động này, một tấm thảm từ một nhà khác
và tường ngoài từ một nhà khác nữa để tạo ra trường quay chính của phim.
Yeun (trái) và Chung trên trường quay. Yeun là người Mỹ gốc Á đầu
tiên được đề cử Oscar nam chính xuất sắc. “Buồn là chúng ta chưa từng có
phim này trước đây và giờ là 2020,” anh nói
|
Minari là phim thời kỳ thập niên 80, nhưng không phải dạng làm
ấm lòng màu sắc sặc sỡ. Thiết kế phục trang Susanna Song được trao trọng
trách tìm quần áo hợp với một gia đình thu nhập thấp trong bảng màu
không làm ngợp ngoại cảnh tự nhiên của phim. Một cửa hàng tạp hóa
Oklahoma bị bỏ hoang tên Bayouth đã đóng cửa vào cuối những năm 90, với
tất cả hàng hóa vẫn còn bên trong, trở nên quan trọng. “Có một tấm màn
bụi phủ lên nhiều thứ. Trợ lý của tôi còn tìm thấy một con chuột lủng
lẳng trên một cái váy,” Song nói với tiếng cười hoảng sợ.
Sau gần
bốn tuần chuẩn bị, việc quay phim có thể bắt đầu vào tháng 7, với xe
kéo được lái tới cánh đồng trống giữa một nông trại đang hoạt động. Tin
tốt về kịp ngày khởi quay tháng 7 là lốc xoáy không phải mối lo ngại;
tin xấu là nhiệt độ trung bình khoảng 32 độ. Và xe kéo, không thể bật
điều hòa trong khi quay mà không làm ảnh hưởng tới âm thanh, còn nóng
hơn giữa các cảnh quay, đôi khi lên tới gần 37 độ.“Các cảnh quay thường
có mùi không dễ chịu,” Chung nói. “Với những giải thưởng phim sẽ nhận
được, chúng tôi thường đùa không biết họ có nói những lời đó khi biết xe
kéo có mùi ra sao không.” Bởi không có nhiều tủ quần áo kiểu ngày xưa,
để đảm bảo dàn diễn viên không phải mặc polyester, Susanna Song đã giặt
quần áo hằng ngày. (Quà đóng máy của Chung cho đoàn quay là áo phông in
hình nhà xe kéo và dòng chữ ‘Sống trong Giấc mơ.’)
Kim và Cho, vào vai em trai và chị gái David và Anne, đều được chọn
một tháng trước khi quay. “Con gái tôi khi đó 6 tuổi và Alan 7 tuổi, và
tôi nghĩ, ‘Tôi không thể bảo con mình làm bất cứ thứ gì tôi muốn cậu bé
làm,’” Chung nói về việc chọn Kim, diễn viên trẻ nhất thử vai diễn
|
Ngoài căn nhà lưu động, trường quay lớn nhất của quá trình quay là một
trang trại cần được xây dựng và rồi, trong cao trào của phim, bị thiêu
rụi. Với nhà quay phim Lachlan Milne, Chung đấu tranh để thực sự đốt
trang trại, giải thích với các nhà sản xuất lo lắng, hy vọng sử dụng lửa
kỹ thuật số, rằng “đây không phải phim bằng vỏ xe. Cảnh này dẫn tới một
khoảnh khắc tàn khốc, và nó cần phải là một cảnh huy hoàng.” Milne nói
thêm: “Nó cần phải bi kịch về mặt hình ảnh.”
Một chuyên gia pháo
hoa địa phương được đưa tới, và trang trại được gạch khía để cho phép
một sự sụp đổ kiểm soát. Milne chạy quanh phạm vi vòng ngoài ngọn lửa
với máy quay phim cầm tay, trong lúc giữ dàn diễn viên ở khoảng cách an
toàn khi đám cháy lớn dần. Cho Yeun và bạn diễn Yeri Han, vào vai người
vợ cứng rắn trên màn ảnh, Monica, cảnh quay này, đến vào cuối quá trình
quay 25 ngày, là một sự phóng thích được chào mừng. “Tôi nhìn đăm đăm
vào ngọn lửa, quan sát mọi thành quả [của Jacob] bị thiêu rụi, và tôi
nhìn sang Yeri và cô ấy đang khóc,” Yeun nhớ lại. “Có một trải nghiệm
đắm chìm thật đáng kinh ngạc.”
Căn nhà lưu động trong phim được thiết kế sản xuất Yong Ok Lee lắp ráp từ nhiều chiếc xe kéo
|
Để kịp hạn chót Sundance, biên tập Harry Yoon bắt đầu ghép một bản phim
ngay từ ngày đầu tiên sản xuất, cắt những cảnh quay trong ngày có từ
trường quay trong lúc chiêm ngưỡng — và đôi lúc khóc — vì nhận ra từ
phim biết bao phần về chính cuộc đời mình. “Nó cho tôi cảm giác tự hào
và lạc quan để thấy người Mỹ gốc Hàn làm việc ở tầm này,” anh nói.
Tại Sundance, Oh, Yeun và Chung cho cha mẹ mình ở cùng một căn hộ cao cấp. Chưa đầy một năm sau cuộc gọi đầu tiên của họ về
Minari,
các nhà làm phim cùng ngồi với nhau trong Library Theatre với các bậc
cha mẹ đã truyền cảm hứng rất nhiều cho tác phẩm của họ. “Đầy sức nặng,”
Yeun nhớ lại về buổi chiếu đầu tiên. Không như khán giả liên hoan phim,
nhiều người xem
Minari sẽ không thể ra rạp xem khi phim phát
hành ngày 12 tháng 2, một nỗi thất vọng các nhà làm phim thành thật chia
sẻ. “Có gì đó lây lan về tiếng cười và nước mắt, và sự đắm chìm trong
bộ phim là điều chúng tôi cố gắng tạo ra,” Chung nói. “Những con người
này vĩ đại hơn chúng tôi.”
Chiến thắng phim hay nhất của
Parasite đến một tháng sau khi
Minari
thắng cả Giải Ban giám khảo và Giải Khán giả ở Sundance, cho thấy cả
khán giả và Hollywood có sự sẵn sàng thu nhỏ “rào cản phụ đề cao một
inch”, như đạo diễn Bong Joon Ho miêu tả trong phát biểu nhận giải Oscar.
Tựa đề bộ phim đến từ một loài cây ăn được mọc gần trang trại nơi
phần lớn câu chuyện diễn ra. Phổ biến khắp châu Á, nó được biết đến với
nhiều tên gọi khác nhau, ở Hàn Quốc giống cây lá này được gọi là minari
|
Tuy nhiên, nhiều người vẫn cảm thấy bộ phim đang bị quy theo những tiêu
chuẩn lỗi thời trong ngành, bị Hiệp hội Báo chí Nước ngoài Ở Hollywood
(HFPA) phân loại là “phim nói tiếng nước ngoài” cho cân nhắc Quả Cầu
Vàng, bất chấp việc phim được Mỹ bỏ vốn và quay hoàn toàn ở Mỹ. Quyết
định gây ra phản đối đáng kể, với những nhân vật chủ chốt trong ngành
như Wang, Phil Lord và Daniel Dae Kim kêu gọi phân loại lại bộ phim.
Tuy nhiên, hy vọng cho những người làm phim là
Minari
miêu tả một nước Mỹ đã tồn tại hằng thập kỷ, có điều trên màn ảnh thì
không. “Chúng tôi muốn trở thành một sự mở rộng cho tính Mỹ trước và
nay,” Yeun nói. “Nó là pizza với kimchi.”
Dịch: © Phương Hà @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The Hollywood Reporter