Nếu như bộ phim truyện năm 1960 The World of Suzie Wong – về mối quan hệ giữa một họa sĩ Mỹ và một kỹ nữ Hồng Kông – được làm sớm hơn năm năm, nữ diễn viên gốc Hồng Kông Quan Gia Thiến đã không bao giờ được chọn vào vai chính. Đạo luật sản xuất của phim điện ảnh Hollywood không cho phép việc mô tả những mối quan hệ lãng mạn liên chủng tộc trên màn ảnh với tuyên bố rằng “hôn nhân khác chủng tộc bị cấm đoán”. Thực tế, luật cấm hôn nhân khác chủng tộc đã tồn tại trên giấy tờ tại một số bang cho tới cuối thập kỷ 60.

Có những ngoại lệ trước khi đạo luật được viết ra năm 1930. Diễn viên Nhật Bản Sessue Hayakawa, người từng nhận được đề cử của Viện hàn lâm cho vai diễn một sĩ quan - tù nhân chiến tranh trong bộ phim năm 1957 The Bridge on the River Kwai đã đóng vai nam chính trong một số bộ phim tình cảm của Hollywood và là một nhà sản xuất trong kỷ nguyên phim câm. Hoàng Liễu Sương là ngôi sao điện ảnh người Mỹ gốc Hoa đầu tiên có vai trò quan trọng trong kỷ nguyên phim câm trong các bộ phim năm 1924 The Thief of Bagdad và Peter Pan. Tuy nhiên vào cuối thập kỷ bà đã bị hạ xuống đóng những vai phụ và rập khuôn trong phim, như mọi diễn viên châu Á khác tại Hollywood.

Quan Gia Thiến trong bộ phim năm 1961 The World of Suzie Wong [Ảnh: Paramount pictures]

Khi đạo luật sản xuất đi vào thực hiện, Hollywood chọn các diễn viên gốc châu Âu như Luise Rainer trong bộ phim năm 1937 The Good Earth và Jennifer Jones trong bộ phim năm 1955 Love Is a Many-Splendored Thing để thể hiện các vai diễn người châu Á hoặc lai Âu-Á. Nhưng trước 1956 đạo luật này đã được nới lỏng. Miyoshi Umeki trở thành nghệ sĩ châu Á đầu tiên đoạt giải Oscar với bộ phim năm 1957 Sayonara trong vai người vợ Nhật của một quân nhân Mỹ. Rồi sau đó là Quan Gia Thiến với dòng máu gốc Hoa của bố và Scotland của mẹ, trong Suzie Wong và trong vở nhạc kịch năm 1961 của Rodgers & Hammerstein Flower Drum Song.

“Tôi tin chính bà là người mở đường,” Tằng Dịch Điền, nhà làm phim tài liệu từng đoạt giải nhờ khám phá ra đặc tính của người châu Á và Mỹ cùng vấn đề đồng tính, phát biểu: “Tôi sinh ra và được nuôi dạy ở khu phố Trung Hoa của thành phố San Francisco. Có tầm năm rạp chiếu phim Trung Quốc chiếu những bộ phim Hoa ngữ và rất hiếm khi một bộ phim tiếng Anh được chiếu ở một trong những rạp này, bởi vì hầu hết mọi người sống ở khu Trung Hoa chỉ nói tiếng Trung Quốc. Khi họ chiếu Suzie Wong và Flower Drum Song, đó là một sự khai phá.”

Quan Gia Thiến vừa được vinh danh tại Bảo tàng Mỹ-Trung tại công viên AMC Montery. The World of Suzie Wong - bộ phim cũng đồng thời có sự góp mặt của vai chính William Holden được trình chiếu cùng với bộ phim tài liệu về cuộc đời và sự nghiệp của bà To Whom It May Concern: Ka Shen's Journey.

Điều trớ trêu là Quan Gia Thiến, hiện đang giảng dạy môn diễn xuất trong phim điện ảnh cho các sinh viên đại học tại bang California Los Angeles, chưa bao giờ định tham gia nghiệp diễn xuất. Bà là một học sinh múa tại Đoàn balê Hoàng gia ở London và vừa về nhà trong kỳ nghỉ khi bà gặp nhà sản xuất của Suzie Wong Ray Stark. Nữ diễn viên vừa bước sang tuổi 72 này cho biết: “Ông ấy đi vòng quanh thế giới quảng cáo công khai để tìm kiếm một nữ diễn viên.”

Quan Gia Thiến trong Flower Drum Song

Quan Gia Thiến kể lại: “Họ thử vai tất cả những nữ diễn viên Trung Quốc yêu thích của tôi vào lúc đó tại Hồng Kông nên tôi tới hãng phim để chiêm ngưỡng [các nữ diễn viên đó].” Sark ngắm nhìn và chú ý tới Quan Gia Thiến, ông nói: "Cô có thích thử vai không? Chúng tôi sẽ đưa cô lên trước ống kính máy quay và hỏi một số câu." Quan Gia Thiến cứ cười khúc khích suốt quãng thời gian đó.

Trước khi Quan Gia Thiến chuẩn bị trở lại London, bố bà nhận được thư từ công ty của Stark hỏi xem liệu bà có muốn tới Hollywood với một hợp đồng sáu tháng để học diễn xuất và thử vai một lần nữa hay không. “Tôi chưa bao giờ tới Mỹ, nên tôi trả lời: ‘Chắc chắn rồi, tại sao không?’”

Đầu tiên Quan Gia Thiến không nhận được vai diễn trong phim – vai diễn thuộc về France Nuyen, người từng thực hiện phiên bản kịch tại Broadway – nhưng sau đó bà được tuyển vào đoàn lưu diễn của vở kịch. Khi bộ phim đang trong quá trình sản xuất, Nuyen bỏ vai và Stark gọi Quan Gia Thiến trở về Hồng Kông và thử vai lần nữa. “Cuộc thử nghiệm này là ngày làm việc đầu tiên của tôi. Nếu Bill Holden không chấp nhận tôi thì tôi đã không thể tham gia vào phim. Anh ấy là một trong những ngôi sao lớn nhất trên thế giới và rất hào phóng trong công việc. Tôi còn quá ngây ngô. Bạn có thể học được rất nhiều từ một người như thế.”

Bà tiếp nối với Flower Drum Song, trong phim bà diễn vai nghệ sĩ Lind Low, cô gái đã thống trị bộ phim với ca khúc Enjoy Being a Girl. “Đã tới lúc tuyển chọn người châu Á vào những vai diễn châu Á,” bà cho nói. “Không chỉ có người Trung Quốc mà còn có Nhật và Hàn Quốc. Nó đã tạo công ăn việc làm cho rất nhiều người châu Á và cảm giác thật tuyệt khi được tham gia vào một bộ phim như thế.”

Quan Gia Thiến tiếp tục thực hiện các bộ phim điện ảnh và truyền hình trong những năm đó. Nhưng bà phàn nàn rằng vai diễn cho người châu Á vẫn còn ít và khó với tới. “Họ sáng tác cho những diễn viên châu Á ở Hồng Kông và Trung Quốc nhưng ở Mỹ bạn không được nhận vai. Có rất nhiều diễn viên châu Á trẻ và tài năng nhưng họ cần có vai diễn."