• 5 chuyện hoang đường Hollywood sử dụng để tự dối mình

Phòng vé hè 2017 tệ hại nhất trong vòng 10 năm hơn, và cáo buộc Harvey Weinstein xâm hại tình dục chỉ là sự xấu hổ mới nhất khi ngành công nghiệp này thừa nhận cách cư xử với phụ nữ. Nhưng những lý do khiến Hollywood đi tới tình trạng tồi tệ này lại bị che đậy bằng lỗi hệ thống và những chuyện hoang đường.

Năm ngoái, một nghiên cứu về tính đa dạng trong ngành giải trí của Đại học Nam California (USC) đã kết luận rằng "ngành điện ảnh vẫn hoạt động như một câu lạc bộ toàn trai, da trắng." Phụ nữ đạo diễn bốn trong số 100 phim thành công hàng đầu năm ngoái — mặc dù con số đáng sợ này không làm nhụt chí những nhà làm phim nữ tham vọng, những người chiếm đến một nửa số sinh viên Trường Nghệ thuật Điện ảnh của USC.

Năm 1916, đạo diễn được trả lương cao nhất ở Hollywood là một người phụ nữ: Lois Weber (phải)

Lúc Mary Pickford, Douglas Fairbanks, D.W. Griffith và Charlie Chaplin ký vào văn kiện thành lập hãng United Artists năm 1919, Chaplin đã kinh ngạc thấy nữ diễn viên 26 tuổi này và ông trùm "hiểu tất cả các điều khoản của việc thành lập công ty, sự khác biệt về pháp lý ở trang 7, khoản A, Điều 27, và điềm tĩnh đề cập đến sự chồng chéo và mâu thuẫn trong đoạn D, Điều 24." Như nhà biên kịch Beatrice deMille, mẹ của Cecil B. deMille, đã viết năm 1912, "Đây là kỷ nguyên của phụ nữ."

Kỷ nguyên đó không kéo dài. Khi điện ảnh chuyển sang có tiếng, các hãng phim lớn đã kết thành một cấu trúc cắt hết công việc của phụ nữ ở mọi khâu. "Giờ đây phụ nữ bước vào ngành công nghiệp này thấy hầu như không có cửa," Weber nói vào năm 1928 — những lời của bà đã lặp lại trong chín thập kỷ qua.

Mary Pickford

Trước kia mục tiêu đầu tiên ở Hollywood của một diễn viên là ký được hợp đồng với hãng phim — và mục tiêu thứ hai là thoát khỏi hợp đồng đó. Trong loạt phim truyền hình Feud, Ryan Murphy đã diễn tả lại cuộc chiến căng thẳng giữa Bette Davis với Jack Warner, người chưa bao giờ tha thứ cho cô vì đã lên án “hệ thống nô lệ hợp đồng” của ông. Louis B. Mayer đã đẩy Judy Garland mới lớn vào con đường nghiện ngập thuốc lá và chế độ ăn kiêng. Rita Hayworth đã gọi Harry Cohn của Columbia là “quái vật”. Chồng cũ của cô, Orson Welles, đồng ý, với cảnh báo rằng vẫn thích Cohn, “bất chấp việc anh ta đã nghe trộm văn phòng của tôi.” Như Kim Novak nói với người viết tiểu sử của bà: “Bạn không còn là người nữa. Bạn là một tài sản.”

Có thể hiểu được vì sao các diễn viên xỉ vả cái hệ thống này vì đã khống chế cuộc sống của họ, nhưng khi hợp đồng với hãng phim trở nên khan hiếm vào đầu những năm 60, nhiều người thấy sự nghiệp của mình lâm cảnh không được chăn dắt. Các lựa chọn thay thế, thậm chí đến ngày nay, có thể còn tồi tệ hơn. Không có một bàn tay điều khiển vững vàng và tiền lương ổn định, Davis — trong phim Feud và trong đời thực — đã vội vã vơ vào những vai rác rưởi và ủng hộ các tiết mục biểu diễn mà cô từng từ chối. Tương tự, Novak nhận ra rằng "những phim người ta chào chẳng hay ho gì," và cô chuyển đến Big Sur, California, để vẽ. Thế hệ sau họ tự thì xoay xở. Khi sự đầu tư và an toàn với các hãng phim đã tan biến, các diễn viên trẻ đưa tài năng của họ vào truyền hình. Doanh thu phòng vé rớt thẳng đứng. Hollywood đã trải qua thập niên 1960 rơi tự do về tài chính.

Bette Davis (trái) và Jack Warner năm 1964

Cuối cùng, Hollywood đã tự biến thành các tập đoàn tài phiệt khoái những kỳ cuối tuần mở màn hoành tráng hơn là sức mạnh ngôi sao. Rất ít diễn viên có thể tự xây dựng mình thành một thương hiệu. Ngay cả Dwayne "the Rock" Johnson, diễn viên được trả cátxê cao nhất thế giới, vẫn chưa chứng minh anh có thể đưa một bộ phim không phải là phim chuỗi đã có tên tuổi đến thành công. (Xem: Baywatch, Hercules.)

10 phim đạt doanh thu lớn nhất năm 2017 đến nay có vẻ quen thuộc đến mỏi mòn. Có bốn phim phần tiếp theo (Guardians of the Galaxy Vol. 2, Despicable Me 3, The Fate of the Furious, Logan), ba phim ăn theo chuỗi (Wonder Woman, Spider-Man: Homecoming, The Lego Batman Movie), một phim khởi động lại của một phim bộ truyền hình chuyển thể cuốn tiểu thuyết bán chạy (It) và một phim hoạt hình làm lại người đóng Beauty and the Beast. Phim chiến tranh Dunkirk làm tròn danh sách. “Hollywood lẩn tránh sáng tạo,’ chuyên gia phân tích phòng vé Jeff Bock tuyên bố, cộng hưởng với rộng rãi giới phê bình.

Nhưng Hollywood vốn luôn ám ảnh bởi những tài sản đã có tên tuổi. Nhà cách tân D.W. Griffith thậm chí không phải là đạo diễn đầu tiên chuyển thể The Clansman, cuốn tiểu thuyết đã tái sinh thành The Birth of a Nation. Đến năm 1915, Alice in Wonderland đã được làm lại ba lần. The Wonderful Wizard of Oz của L. Frank Baum đã tạo cảm hứng cho bảy bộ phim trước bản phim kinh điển của Judy Garland. 52 năm qua người hâm mộ Tarzan được no nê với 41 phim rừng rú, thua tốc độ của chú chó Rin Tin Tin, đã quay 28 phim trong vòng chưa đầy một thập kỷ. (Sau khi chú chó này qua đời, con nó là Rin Tin Tin Jr. đóng vai chính trong 14 phim nữa). Bảy phim siêu anh hùng năm 2017 bị coi là quá mức sao? Hãy tưởng tượng đang sống vào năm 1957, khi các hãng phim phát hành 61 phim viễn tây xây xẩm luôn.

Rồi sẽ có ngày, con sóng siêu anh hùng dường như không bao giờ ngừng này sẽ rút đi, như các sử thi kiếm-và-dép-quai, tiệc tùng bãi biển, phim thảm họa và phim ly kỳ động vật tấn công trước đây đã từng.

Năm nay, Spider-Man: Homecoming đã làm ra 333,1 triệu đôla trên kinh phí 175 triệu. “Đó là phim có doanh thu mở màn lớn thứ nhì mọi thời đại thắng lớn cho Sony,” giám đốc phát hành của hãng phim này nói. Variety ca ngợi phim này là "thành công phòng vé xuất sắc hơn mong đợi".

Nhưng sự thật là một bộ phim cần phải làm ra ít nhất gấp đôi kinh phí sản xuất mới hòa vốn. Nhờ quảng cáo truyền hình mà marketing đã cộng thêm 140 triệu đôla vào chi phí của Homecoming. Hơn nữa, các rạp chiếu rút ruột khoảng 40% doanh thu đó. Homecoming kiếm được 546 triệu đôla ở thị trường quốc tế, nhưng các hãng phim Mỹ chỉ nhận được một tỷ lệ ăn chia thậm chí còn nhỏ hơn số tiền đó. Ngành công nghiệp điện ảnh của Trung Quốc, được cho là vị cứu tinh của những bom tấn đắt đỏ làm ăn kém cỏi của Mỹ, lấy 75 cent trên mỗi đôla doanh thu. Những trở ngại này, cộng thêm sáng tạo kế toán, là lý do tại sao Harry Potter and the Order of the Phoenix có thể bán được gần 1 tỉ đôla tiền vé mà vẫn tuyên bố lỗ 167 triệu đôla.

Martin Scorsese tuyên bố trang web của các nhà phê bình phim là “thù địch với các nhà làm phim nghiêm túc,” nói thêm, "Ngay cái tên Rotten Tomatoes (cà chua thối) cũng đã xúc phạm rồi." Brett Ratner, đạo diễn Hercules, quy tội cho trang này “phá hoại công việc làm ăn của chúng ta.” Lúc Baywatch chìm nghỉm sau khi vấp phải số điểm 19% "tươi" trên trang này, the Rock đã tấn công, ‘tweet’: “Các nhà phê bình có sẵn nọc độc và dao găm rồi. ‘Fan’ YÊU THÍCH bộ phim.”

Rotten Tomatoes lên mạng từ năm 1998, nhưng tính phản diện độc địa này xuất hiện phần nào là vì trang bán vé trực tuyến Fandango đã thu tóm nó vào năm 2016 và bắt đầu trưng điểm số trên cùng trang web mà mọi người có thể mua chỗ ngồi. Nhấp chuột để mua một cặp vé xem phim Flatliners làm lại, là nhìn thấy đánh giá "tươi" 4%. Liệu khán giả tiềm năng vẫn cứ chi tiền mua chứ? (Không.)

Thế nhưng, Fandango làm ăn trong lĩnh vực kinh doanh bán vé. Năm nay, điểm số cao của Rotten Tomatoes đã giúp biến những cục cưng kinh phí 5 triệu như bộ phim kinh dị táo bạo, đối đầu chủng tộc Get Out của Jordan Peele (99%), và bộ phim lãng mạn hài xuyên chủng tộc, bối cảnh bệnh viện The Big Sick của Kumail Nanjiani (98%) trở thành những phim sinh lợi đình đám.

Trên thực tế, tất cả phim thuộc tốp 10 của năm 2017 đều có điểm số ngón cái đi lên trên Rotten Tomatoes. Hãy quên đi những thành công kháng-phê bình — đây là những phim được giới phê bình chứng thực. Thay vì phá hoại Hollywood, Rotten Tomatoes có thể thúc Hollywood làm ra những phim bom tấn hay hơn và chấp nhận rủi ro với những phim mới nguyên, kinh phí thấp từ những tân binh như Peele và Nanjiani.

Những phản ứng chống Rotten Tomatoes thực ra có nghĩa gì, nhà phê bình A.O. Scott của The New York Times nói với The Ringer, "Chúng ta giật mình thấy thì ra thiên hạ không ngu như chúng ta nghĩ."