Cũng đúng thôi: Diễn xuất của Oldman xứng đáng đoạt giải thưởng, vì ông khắc họa cả hình thức lẫn nội dung — với sự trợ giúp của bộ phận giả và hóa trang — cuộc đời của một người đàn ông dường như tái sinh trước mắt chúng ta trên phim.

Biến hóa đa nhân cách của James McAvoy trong Split

Nếu những cuộc bàn luận ban đầu về giải thưởng có giá trị tiên đoán nào, thì Oldman sẽ cùng với những diễn viên như Timothée Chalamet (Lady Birds, Call Me by Your Name), Daniel Day-Lewis (Phantom Thread) và Tom Hanks (The Post) được xướng tên khi đề cử Oscar công bố vào ngày 23/1. Nhưng có một cái tên xứng đáng được nêu lên và có lẽ sẽ không được — không phải vì diễn xuất chưa tới, mà vì bộ phim xung quanh vai diễn đó không có cơ may.

Những gì James McAvoy đã thể hiện trong Split chính là những gì mà diễn xuất hấp dẫn đều thế. Trong phim, anh miêu tả một chàng trai trẻ bị chứng rối loạn nhân cách, một vai diễn đòi hỏi anh biến dạng thành vô số nhân cách, thường trong một cảnh — đôi khi chỉ trong một câu thoại. McAvoy nổi tiếng với diễn xuất trong loạt phim X-Men, nhưng anh đã chứng minh tài năng đỉnh cao trong chất liệu giàu sắc thái hơn, bao gồm Atonement và The Last King of Scotland.

Amy Adams trong phim Enchanted năm 2007

Trong Split, anh đã thể hiện những gì được cho là diễn xuất tinh tế nhất của anh đến nay, chuyển tải sự mong manh dễ tổn thương, sự đe dọa một cách thuyết phục, hài hước hấp dẫn và tâm thần đáng sợ trong một vai diễn đáng nhớ vì sự duyên dáng của nó, ngay cả giữa sự giết chóc gia tăng. Do M. Night Shyamalan viết kịch bản và đạo diễn với sự kết hợp giữa thông minh và giật gân trơ trẽn, Split đã làm ăn rất tốt ở phòng vé, cùng với những anh em cùng thể loại kinh dị như It và Annabelle: Creation. Nhưng với một phim lấy giải thưởng, Split không có cơ hội: quá khai thác, quá khủng khiếp, quá tàn bạo để diện tuxedo và đi thảm đỏ.

McAvoy gia nhập một dòng đầy tự hào những diễn viên giỏi đã có diễn xuất tuyệt vời trong những phim lệch quá xa ngoài rìa khó lòng thu hút giải thưởng, cho dù do chất lượng hay do thói trưởng giả của những tay trí thức rởm giữ cửa. Dù Amy Adams đã được đề cử Oscar năm lần, cô bị lỡ một suất xứng đáng với Enchanted năm 2007, đơn giản chỉ vì bộ phim bị coi là hài thương mại (một cách bất công); câu chuyện vận động viên Olympic dưới cơ trong Eddie the Eagle không hề chủ ý nhắm giải thưởng, nhưng nam diễn viên chính Taron Egerton 'dìm hàng' gương mặt 'baby' điển trai của anh để hóa thân một vận động viên trượt tuyết cận thị, vụng về, hoàn toàn không có khả năng trở thành vô địch. Tom Hiddleston đáng thương chắc hẳn đã ký hợp đồng tham gia phim tiểu sử I Saw the Light của Hank Williams với hình ảnh tượng vàng nhảy múa trong đầu; đáng tiếc bộ phim là một cuộc diễu hành khoa trương, chương hồi sáo rỗng mà ngay cả diễn xuất tài năng của anh cũng không thể cứu vãn.

Taron Egerton hy sinh hình tượng baby đẹp trai trong phim Eddie the Eagle năm 2016

Tất cả chúng ta đều có thể kể tên những diễn viên vượt lên chính mình khi đóng những phim không vì thù lao hoặc những bom xịt có ý tốt: Denzel Washington, Liam Neeson và Woody Harrelson đã làm nên sự nghiệp từ đó. Nhưng có lẽ không một diễn viên nào thường xuyên vượt lên những chất liệu bất lợi mà thành công như Nicole Kidman, gần đây tỏa sáng trong Grace of Monaco, The Paperboy và Queen of the Desert, bất chấp những điểm yếu rành rành của những phim đó.

Về nhiều mặt, hiện tượng vai-diễn-tuyệt-trong-một-phim-tệ là chỉ số dũng cảm của một diễn viên, sự sẵn lòng mạo hiểm với một kịch bản kỳ quặc hoặc loạng choạng, đơn giản chỉ để có cơ hội làm việc với một đạo diễn có tầm nhìn khác thường. Nếu thành phẩm không hiệu quả, vẫn đáng chấp nhận rủi ro, nếu không là sự tiến bộ của bản thân diễn viên thì cũng tạo ra cái gì khác với những phim bom tấn và siêu anh hùng giờ đây đang bủa vây Hollywood.

Nicole Kidman trong phim Queen of the Desert

Nhưng ngay cả những quái vật ‘khủng’ này cũng thường có vai diễn tinh tế và giàu sắc thái cảm xúc: xem khắc họa nhạy bén cho nhân vật trên tựa phim của Gal Gadot trong Wonder Woman, hoặc các tầng lớp mà Mark Ruffalo mang đến cho Hulk trong các phim Avengers. Có thể không là mồi câu Oscar, nhưng những diễn xuất này chính là điều làm nên sự phong phú cho những bộ phim đưa khán giả đắm chìm vào và quan tâm đến, bằng không thì chỉ là màn trình diễn vô vị phục vụ ‘fan’. Có thể nói, những diễn xuất ấy càng ấn tượng hơn vì đạt được trong khi phải khớp vào công nghệ bắt hình và chỉ có phông xanh lá cây hoặc lời thoại để mà tương tác. (Than ôi, có vẻ như lại một năm nữa Andy Serkis tuyệt vời sẽ lại bị bỏ qua cho màn hóa thân thủ lĩnh khỉ Ceasar xúc động của anh trong các phim Planet of the Apes).

Nhà dựng phim và biên tập âm thanh vĩ đại Walter Murch từng đề xuất rằng giải Oscar dành cho biên tập phim xuất sắc nên dành cho người đã xử lý một bộ phim rời rạc thảm hại và làm cho nó phát hành được. Có lẽ chúng ta cần một tiêu chuẩn mới tương tự cho các diễn viên vượt qua được chất liệu yếu, đạo diễn nuông chiều bản thân hay quy ước của thể loại để mang lại những màn trình diễn vững chắc, tin cậy và cảm xúc.

Khắc họa nhạy bén cho nhân vật trên tựa phim của Gal Gadot trong Wonder Woman

Cuộc đua Oscar đã trở thành một phương tiện quan trọng để thu hút sự chú ý đến những bộ phim có thể đã bị bỏ qua trên thị trường; nhưng thường có hơn là không, diễn xuất hay nhất của năm đã lẩn khuất trong tầm nhìn rõ ràng ngay từ đầu.