Poster phim tài liệu Diễn viên của Phan Y Lâm, ra rạp ở Trung Quốc ngày 30/10/2021

Câu hỏi thẳng thắn. Câu trả lời thậm chí còn thẳng thắn hơn. Khi nhà làm phim tài liệu Phan Y Lâm phỏng vấn huyền thoại màn ảnh Vu Lam hồi năm 2018, anh đã hỏi nữ diễn viên 97 tuổi lúc đó hy vọng nhiệt thành nhất của bà là gì. Vu Lam trả lời một cách bình tĩnh và cực kỳ tự tôn rằng bà đang lặng lẽ chờ đợi cái chết.

Phan Y Lâm đã dành năm năm, từ 2017 đến 2021, để thực hiện bộ phim tài liệu đầu tiên của anh, Diễn viên (Once Upon a Time in Film), ra rạp ở Trung Quốc ngày 30/10.

“Bà nhìn cái chết như vậy đó. Đôi mắt của bà trông bình yên, như thể bà đã dùng hết thời gian của mình trên đời này. Sự bình thản và điềm tĩnh của bà khiến tôi hết sức xúc động,” Phan Y Lâm, 49 tuổi, nói.

Từ trái qua: Vương Hiểu Đường, nổi tiếng với vai A Lan trong phim Intrepid Hero (1958); Tần Di, vai Lâm Khiết trong Woman Basketball Player No 5 (1957); Tạ Phương, thành danh với vai Lâm Đạo Tĩnh trong Song of Youth (1959); và Vu Lam, nổi tiếng là Giang Trúc Quân của Living Forever in Burning Flames (1965)

Tuy nhiên, để giữ được sức hút chính của bộ phim, Phan Y Lâm đã không giữ lại phần này trong các cuộc phỏng vấn với Vu Lam. Bà qua đời năm 2020 — trước khi bộ phim tài liệu ra mắt. Bà là một trong 22 ngôi sao điện ảnh được Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai phong tặng danh hiệu “nghệ sĩ nhân dân của Trung Quốc mới” vào năm 1962.

Tám trong số 22 nghệ sĩ đó được giới thiệu trong bộ phim tài liệu này — Tạ Phương, Chúc Hy Quyên, Tần Di, Vương Hiểu Đường, Điền Hoa, Kim Dịch, Vu Dương và Vu Lam. Họ đã thể hiện nhiều nhân vật kinh điển trong phim, chẳng hạn Giang Trúc Quân của Vu Lan trong Living Forever in Burning Flames (1965); Ngô Quỳnh Hoa của Chúc Hy Quyên trong The Red Detachment of Women (1961); Lâm Đạo Tĩnh của Tạ Phương trong Song of Youth (1959); Tiêu Tương của Vu Dương trong The Tempest (1961); Bạch Mao Nữ của Điền Hoa trong The White-Haired Girl (1950), A Lan của Vương Hiểu Đường trong Intrepid Hero (1958), Lâm Khiết của Tần Di trong Woman Basketball Player No 5 (1957) và Khổng Thục Trinh của Kim Dịch trong Youth in Our Village (1959).

Từ trái qua: Điền Hoa; Chúc Hy Quyên, nổi tiếng với vai Ngô Quỳnh Hoa trong The Red Detachment of Women (1961); nam diễn viên Vu Dương, đóng vai Tiêu Tường trong The Tempest (1961); và Tần Di, Khổng Thục Trinh của Youth in Our Village (1959)

Ba năm sau khi tốt nghiệp đại học, năm 1996, Phan Y Lâm trở thành người dẫn chương trình truyền hình trên kênh phim của Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc. Chương trình Lưu kim tuế nguyệt phát sóng từ năm 1996 đến năm 2014 tập trung vào các phim kinh điển của Trung Quốc, vì vậy bao năm qua Phan Y Lâm đã phỏng vấn nhiều nghệ sĩ.

Năm 2017, sau một thời gian làm đạo diễn truyền hình, khi Phan Y Lâm cân nhắc làm bộ phim đầu tiên của mình, đương nhiên anh muốn làm chuyện mà anh quen thuộc và gắn bó nhất.

Anh nói: “Thật ý nghĩa nếu tôi có thể giới thiệu gương mặt của những ngôi sao điện ảnh từ 40 hay 50 năm trước trên màn ảnh rộng ngày hôm nay. Tôi muốn thể hiện sự chuyên nghiệp và tình yêu thuần khiết của họ dành cho nghệ thuật diễn xuất.”

Sau 18 tháng chật vật tìm nhà đầu tư, Phan Y Lâm đã phỏng vấn gần 100 nghệ sĩ từ 80 tuổi trở lên. Ban đầu anh đặt cho bộ phim tài liệu tựa đề Sơ tâm.

Điền Hoa trong phim tài liệu nói về vai Bạch Mao Nữ bà đóng trong The White-Haired Girl năm 1950

Năm 2019, nhóm làm phim quyết định đổi tên thành Diễn viên, chuyển trọng tâm vào 22 ngôi sao điện ảnh đầu những năm 1960, một thời kỳ sôi động của ngành công nghiệp điện ảnh Trung Quốc.

Phan Y Lâm nói: “Các tác phẩm của 22 nghệ sĩ này đã khiến nhiều thế hệ khán giả xúc động, và các nhân vật trong phim của họ đã trở thành kinh điển. Qua nhiều thập kỷ, họ vẫn duy trì niềm đam mê điện ảnh và vẫn là những hình mẫu nghệ sĩ và con người.”

Tuy nhiên, vì nhiều người trong số họ đã qua đời, bộ phim tài liệu chỉ có tám người trong số 22 nghệ sĩ.

Khoảnh khắc đặc biệt cảm động của bộ phim là khi phỏng vấn Trương Kiến Hựu, một diễn viên trong The Battle of Triangle Hill, ông đã không cầm được nước mắt.

Vu Lam trả lời phỏng vấn năm 2018 thể hiện trong phim

Vào tháng 4 năm 1956, ba năm sau khi kết thúc Chiến tranh chống Mỹ và viện trợ Triều Tiên (1950-1953), dàn diễn viên hơn 100 người đã đến Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên đích thân tham quan Thượng Cam Lĩnh để làm phim về trận chiến khốc liệt ở đây. Trước khi lên đến ngọn đồi, quang cảnh rất đẹp nên mọi người đều rất vui.

Tuy nhiên, khi đến trận địa, họ bàng hoàng không thấy một bóng cây xanh nào trong tầm mắt vì trong 43 ngày từ 14/10 đến 25/11/1952, đạn pháo đã thiêu rụi cảnh quan.

Bộ phim công chiếu vào ngày 1 tháng 12 năm 1956, được chuyển thể từ kịch bản có tựa đề Hai mươi bốn ngày. Cố vấn quân sự của dàn diễn viên là một trong ba người sống sót của biệt đội 120 lính Trung Quốc đã chiến đấu trên đồi suốt 24 ngày, Trương Kiến Hựu cho biết, trong lúc dừng lại và cố kìm nước mắt trước ống kính.

Cảnh phim The Battle of Triangle Hill năm 1956 về trận chiến ở Thượng Cam Lĩnh

Phan Y Lâm nói: “Thực ra Trương Kiến Hựu chỉ đóng một vai rất nhỏ trong bộ phim đó với thời lượng chỉ vỏn vẹn 2 phút. Tuy vậy, là một diễn viên, ông đã thể hiện vai diễn không chỉ bằng kỹ năng mà bằng cả trái tim. Ông nói với tôi rằng đóng bộ phim đó là điều quan trọng nhất trong hơn 80 năm cuộc đời ông.”

Trương Kiến Hựu rất hào hứng khi nhớ lại trải nghiệm mà sau khi phỏng vấn xong, ông vẫn rất xúc động.

Phan Y Lâm nói: “Những nghệ sĩ già này rất giản dị, tự nhiên, tử tế và đam mê. Họ yêu điện ảnh và rất biết ơn khán giả của họ. Tôi chỉ muốn ghi lại những cảm nghĩ và xúc động của họ một cách trung thực.”

Ví dụ, Điền Hoa, sinh năm 1928 và mất mẹ từ khi còn nhỏ, đã nói trong phim tài liệu rằng bà là con gái của Đảng Cộng sản Trung Quốc. “Suốt cuộc đời mình bà đã tin như thế. Không phải tôi đặc biệt nhấn mạnh điều đó để nâng cao chủ đề của bộ phim,” Phan Y Lâm nói.

Lâm Đạo Tĩnh của Tạ Phương trong Song of Youth (1959)

Trong 93 phút, mọi người có thể xem các clip từ hơn 10 bộ phim kinh điển bao gồm 13 nghệ sĩ góp mặt trong phim tài liệu. Các clip với những nhân vật và cảnh phim sống động mà họ tạo ra thời trẻ sẽ đem ký ức về những ngày tháng tươi đẹp của họ quay về.

“Vì vậy, một cách riêng tư, đây là bức thư tình tôi dành tặng những nghệ sĩ mà tôi đã gặp trong 25 năm qua. Vào năm 2014, chương trình Lưu kim tuế nguyệt đã ngừng phát sóng và tôi không có cơ hội để nói lời tạm biệt với họ. Đây là lời chào tạm biệt chính thức,” Phan Y Lâm nói.