Claudio Cataño trong vai Aureliano Buendía trong Trăm năm cô đơn. Bộ phim chuyển thể đầy tham vọng cuốn tiểu thuyết mang tính bước ngoặt của chủ nghĩa hiện thực huyền ảo sẽ ra mắt trên Netflix ngày 11 tháng 12

Đó là nhiệm vụ mà nhóm sản xuất Trăm năm cô đơn phải đối mặt, bộ phim được mong đợi từ lâu của Netflix chuyển thể cuốn tiểu thuyết được ca ngợi rộng khắp là một trong những áng văn chương vĩ đại nhất của thế kỷ 20. Là tác phẩm viết vào năm 1967 của nhà văn người Colombia từng đoạt giải Nobel Gabriel García Márquez, cuốn sách kể về bảy thế hệ của gia đình Buendía theo đuổi con đường tuần hoàn của nỗi ám ảnh, khao khát, chủ nghĩa lý tưởng và sự tách biệt, gắn chặt với số phận ngôi nhà Macondo của họ.

Từ một trong những cảnh đầu tiên, khi Đại tá Aureliano Buendía đối mặt đội xử bắn ở bức tường trát vữa trắng đẫm máu vào một ngày quang đãng, người xem được đưa đến Macondo, khu định cư ven sông biệt lập phát triển thành một thị trấn thịnh vượng trước khi chiến tranh và thực dân bóc lột ập đến.

Là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất trong thể loại hiện thực huyền ảo, bối cảnh của cuốn sách tràn ngập những điều siêu nhiên và nửa mơ nửa thực, mặc dù được coi là những sự việc xảy ra hàng ngày. Ngay từ đầu, căn bệnh mất ngủ đã nhấn chìm cư dân vào làn sương mù mất trí nhớ ngắn hạn; sau đó, một dòng máu nhỏ chảy qua các góc, băng qua đường phố và leo lên lề đường để cảnh báo người mẹ trong gia đình, Úrsula, về một cái chết gây sốc.

Được quay hoàn toàn tại Colombia, quê hương của tác giả Gabriel García Márquez, phim bộ gồm hai mùa này lấy bối cảnh tại thị trấn hư cấu Macondo, do José Arcadio Buendía thành lập sau khi dẫn dắt những người đi theo ông trong hành trình gian khổ kéo dài nhiều năm tìm kiếm biển

Trước khi qua đời vào năm 2014, Marquez đã ghi nhận phong cách kể chuyện ông có được là nhờ vào người bà đã kể những điều kỳ diệu “một cách hoàn toàn tự nhiên.”

“Quan trọng hơn hết là biểu cảm trên khuôn mặt của bà,” ông nói với The Paris Review năm 1981. “Trong những lần nỗ lực viết Trăm năm cô đơn trước đó, tôi đã cố gắng kể câu chuyện mà không thấy tin. Tôi phát hiện điều tôi phải làm là tin tưởng và viết chúng ra với cùng biểu cảm kể chuyện của bà tôi: khuôn mặt trơ như đá.”

Quá trình tỉ mỉ xây dựng Macondo

Macondo chưa bao giờ được tìm thấy trên bất kỳ bản đồ nào — mặc dù có thể có, nếu đề xuất đổi tên nơi sinh của Marquez, Aracataca, thành công vào năm 2006 — nhưng nó đã tồn tại trong tâm trí độc giả nhiều thập kỷ. Nó cũng thấm đẫm lịch sử thực sự của Colombia. Vì lý do đó, hai mùa của bộ phim Netflix được quay độc quyền tại quốc gia này và hoàn toàn nói tiếng Tây Ban Nha. Bộ phim cũng được gia đình tác giả chấp thuận, với các con trai của Marquez, Rodrigo Garcia và Gonzalo Garcia Barcha, làm giám đốc sản xuất.

Để hoàn thành “chủ nghĩa hiện thực” của thể loại chủ nghĩa hiện thực huyền ảo, nhóm sản xuất đã xây dựng ba thị trấn hoàn chỉnh, trung thành với giai đoạn lịch sử Colombia diễn ra trong tiểu thuyết

Quá trình sản xuất bao gồm việc xây dựng các bối cảnh tỉ mỉ quy mô bằng một thị trấn và tạo ra những bộ trang phục trung thực từ những năm 1800 và 1900. “Trăm năm cô đơn diễn ra vào một thời điểm cụ thể trong lịch sử Colombia,” nhà dựng cảnh Bárbara Enríquez cho biết trong cuộc gọi video qua phiên dịch với CNN. “Chúng tôi coi đây là phim bộ cổ trang.”

Enríquez tiếp quản công việc dựng phim vào năm 2022, sau khi Eugenio Caballero, nổi tiếng nhất với bộ phim Pan’s Labyrinth từng đoạt giải Oscar, rời dự án. (Caballero và Enríquez trước đây từng hợp tác trong bộ phim Roma đoạt giải Oscar của Alfonso Cuáron năm 2018). Theo Netflix, quá trình sản xuất Trăm năm cô đơn là một trong những quá trình sản xuất lớn nhất trong lịch sử Mỹ Latinh và đòi hỏi phải xây dựng ba thị trấn khác nhau.

Thị trấn đầu tiên là ngôi làng không tên với những túp lều đất và tre nứa, nơi hai anh em họ José Arcadio Buendía và Úrsula Iguarán lớn lên và lấy nhau rồi dẫn dắt một phần cộng đồng của họ băng qua các dãy núi và vùng đất nước ngập mênh mang không biết phương nào đi di cư và thành lập Macondo. Sau đó, có hai phiên bản Macondo: nhà tranh đơn giản và đường đất những năm đầu, tiếp theo là phố xá xanh tươi và những ngôi nhà nhiều tầng thanh lịch phát triển khi thị trấn ngày càng kết nối với thế giới bên ngoài.

Hai phiên bản Macondo được xây dựng tại Alvarado, thị trấn ở dãy Andes của Colombia, để thể hiện thời gian trôi qua khi thị trấn này thịnh vượng

Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo “thực ra chỉ là hiện thực có những điều kỳ diệu xảy ra,” Enríquez nói. “Theo quan điểm thiết kế bối cảnh, những gì chúng tôi muốn làm là một bối cảnh lịch sử hết sức chính xác, để sau đó chúng tôi có thể chèn những phần phi thường vào trong những điều bình thường.”

Nhưng vậy không có nghĩa là các đạo cụ riêng lẻ không thể gợi lên cảm giác bất ngờ. Hãy xem đạo cụ quan trọng đầu tiên xuất hiện trong phim — cuốn sách giấy da mà nhân vật gypsy Melquíades viết toàn bộ lịch sử của Macondo (chính là cuốn tiểu thuyết này) bằng tiếng Phạn. Để tạo ra cuốn sách đó, nhóm sản xuất đã làm việc với một dịch giả tiếng Phạn, đã chuyển thể toàn bộ văn bản, cùng một nhà thư pháp viết lên cuốn sách khổng lồ, theo Enríquez.

Sau đó là khối băng đầu tiên từng được nhìn thấy ở Macondo, được những người gypsy du mục mang đến, và nó sẽ ở lại trong ký ức của Aureliano suốt quãng đời còn lại. Được trình bày như một viên kim cương lấp lánh khổng lồ trong chiếc rương vàng, phun trào thành sương mù khi mở ra và chiếu luồng sáng dịu nhẹ lên José Arcadio và hai người con trai của anh, tảng băng không thể phai mờ là có thật.

Jerónimo Barón trong vai Aureliano lúc nhỏ và Marco Antonio González trong vai cha cậu, José Arcadio, trong một cảnh mà suốt quãng đời còn lại Aureliano nhớ mãi: Ngạc nhiên khi lần đầu nhìn thấy một khối băng

“Quan trọng là vẻ ngoài và cảm giác phải chân thực, và khi (cậu bé Aureliano) chạm vào tảng băng, phản ứng của diễn viên là chân thực,” Enríquez nhớ lại.

Ngôi nhà trở thành nhân vật

Trung tâm tượng trưng của thị trấn là gia đình Buendía, luôn mở rộng để đáp ứng nhu cầu của các thành viên thay phiên nhau. Phòng ngủ của gia đình chứa đầy những nhân vật đang yêu đang trưởng thành và khám phá thân mật thể xác bên dưới màn chống muỗi; phòng thí nghiệm giả kim của gia đình là nơi tổ chức các thí nghiệm khoa học ám ảnh của tộc trưởng José Arcadio và Melquíades. Rồi xưởng kim loại của Aureliano dành để chế tác tỉ mỉ những chú cá vàng, được làm riêng cho bộ phim. Và khi hai cô gái trẻ Amaranta và Rebeca lớn lên, phòng khách của gia đình Buendías được biến đổi bằng âm nhạc, khi Pietro Crespi người Ý mang đến cây đàn pianola và hộp nhạc tinh xảo (cũng được làm riêng) khiến cả gia đình say mê.

Thật phù hợp, Enríquez và nhóm của cô coi ngôi nhà là một nhân vật trong chính nó. “Ngôi nhà chính là một Buendia khác,” cô nhận xét — cũng thay đổi tâm trạng.

Susana Morales trong vai Úrsula Iguarán, người mẹ trong gia đình Buendía. Ngôi nhà Buendía thay đổi theo Úrsula, phản ánh trạng thái cảm xúc và các giai đoạn trong cuộc đời của cô

“Khi Úrsula vui vẻ, ngôi nhà cũng vui vẻ. Khi Úrsula buồn bã, ngôi nhà trông buồn bã. Khi thị trấn xảy ra chiến tranh, ngôi nhà cũng xảy ra chiến tranh,” Enríquez nói.

Khi trang trí nơi ở tràn ngập ánh sáng và thoáng mát này, nhóm của Enríquez đã tìm được một kho đồ nội thất cổ khổng lồ. Êkíp sản xuất cũng làm việc với các cộng đồng bản địa trên khắp Colombia, bao gồm các nghệ nhân từ người Zenú, ở Córdoba, đã tạo ra những chiếc giỏ đan cho chương trình, và người Chimila, ở Magdalena, đã tạo ra những chiếc võng truyền thống gọi là chinchorros.

“Chúng tôi có thể sử dụng đồ vật và chất liệu không chỉ đúng với thời kỳ đó mà còn đúng với người bản địa,” Enríquez cho biết. “Chúng tôi cũng đã đi khắp đất nước để tìm kiếm những người thợ thủ công biết cách sử dụng các kỹ thuật này.”

Con cá vàng của Aureliano, mà nhân vật này tự làm trong thời gian dài của cuộc đời — và cuối cùng trở thành một phần di sản của anh — được làm riêng cho chương trình

Giống như Enriquez, nhà thiết kế trang phục Catherine Rodriguez đã theo phương pháp cần cù để hình dung Macondo, bao gồm nghiên cứu các hồ sơ quốc gia của Colombia và tham khảo các bức tranh màu nước từ thời kỳ đó.

“Tôi đọc nhiều sách về tác giả, thời kỳ và thời trang của thời đó,” cô chia sẻ trong cuộc gọi video có phiên dịch với CNN. “Rất nhiều tài liệu; có rất nhiều tài liệu ghi chép về thời đại đó.”

Nhưng quá trình nghiên cứu tỉ mỉ lại đưa cô và cả nhóm đến được đây. “Đến một lúc nào đó, bạn phải ngồi xuống và làm thôi. Đó là lúc phần sáng tạo phát huy tác dụng. Bạn phải chọn màu sắc, ứng dụng và kết cấu, vì không có (chuyên gia) nào nói rằng Macondo trông ra sao vào thế kỷ 19 hoặc 20,” cô giải thích. “Trên thực tế, đây là tổng hợp của nhiều yếu tố khác nhau và các đạo diễn muốn tất cả trông thật tự nhiên, vì cuốn sách đã có rất nhiều yếu tố kỳ diệu.”

Phòng thí nghiệm giả kim của gia đình là nơi tổ chức các thí nghiệm khoa học ám ảnh của tộc trưởng José Arcadio và Melquíades

Biến đổi theo thời gian

Trong suốt vài tập đầu, các loại vải tông màu đất, bốt da làm thủ công và mũ rơm rộng vành mà những người định cư đầu tiên của Macondo đội đã nhường chỗ cho nhiều kiểu dáng hơn, từ váy hoa tinh tế đến bộ vest nam được may đo riêng. Du khách liên tục giới thiệu những phong cách mới, chẳng hạn hàng dệt may đầy màu sắc của những người du mục, lụa thêu hoa mỹ của Crespi từ Ý và mũ chống nắng đính hoa của gia đình viên thẩm phán giàu có mới đến. (Nói về một trong những bộ trang phục của Úrsula, có mối liên hệ trực tiếp với phong cách của nước Mỹ thời Nội chiến, Rodriguez lưu ý rằng thời trang luôn đến “muộn hơn một chút” do thị trấn này biệt lập.)

Mặc dù Rodriguez cho biết cô không thiên vị khi nói đến các nhân vật, cô thích lên đồ cho Rebeca và Amaranta lúc trưởng thành — và bí mật kình địch tranh giành mối tình đối đầu của họ. Từ những chiếc váy nhạt màu, trẻ con thời thơ ấu, tủ quần áo của họ trở nên thanh lịch về màu sắc và họa tiết, tương phản nhau.

Sử dụng đồ vật và chất liệu không chỉ đúng với thời kỳ đó mà còn đúng với người bản địa

“Họ lớn lên cạnh nhau, nhưng thực ra tính cách rất khác nhau,” cô nói. “Họ có tính cách mạnh mẽ, vì vậy trong suốt cuộc đời, màu sắc của họ thay đổi.”

Trong suốt bộ phim kéo dài hai mùa, Macondo và gia đình Buendía cũng liên tục thay đổi theo thời gian, cả hấp dẫn lẫn tàn khốc. Lúc đầu, Enríquez đã lo lắng khi thực hiện một dự án tham vọng như vậy, nhưng nhìn lại “rất tự hào và thực sự hài lòng với tất cả công sức chúng tôi đã bỏ ra,” cô nói.

“Chúng tôi hy vọng đây là cách dẫn dắt mọi người đến với cuốn sách (dành cho) những người chưa đọc nó, hoặc có thể đọc lại nó,” cô nói thêm.

Hậu trường với Marleyda Soto, trong vai Úrsula Iguarán vào những năm cuối đời, Jacqueline Arenal trong vai Leonor Moscote và Cristal Aparicio trong vai Remedios Mosco. Việc thiết kế trang phục đòi hỏi phải nghiên cứu tỉ mỉ lẫn tự do sáng tạo, tưởng tượng cách ăn mặc sẽ thay đổi như thế nào khi Macondo ngày càng kết nối với thế giới bên ngoài

Enríquez đã đọc cuốn tiểu thuyết này bao nhiêu lần? “Mười lần,” cô cười đáp.