Không có cái gọi là chuyển thể hoàn toàn trung thành.
Trong giới truyền hình và điện ảnh có câu: “Tiểu thuyết hạng hai làm nên
phim điện ảnh và phim truyền hình hạng nhất; tiểu thuyết hạng nhất làm
nên phim hạng hai.” Cứ mỗi một
Bố già vượt trội tư liệu gốc thì có hàng tá thất bại dựa trên tác phẩm văn học kinh điển.
Khi Tencent bắt đầu chuyển thể Tam thể của Lưu Từ Hân thành
phim bộ người đóng vào năm ngoái (ảnh), họ đã tiếp cận dự án với thái
độ tôn trọng y như cách mà đài truyền hình nhà nước Trung Quốc đã dành
cho các bản chuyển thể truyền hình tứ đại danh tác họ sản xuất vào những
năm 1990
|
Điều này cũng đúng không kém ở Trung Quốc, nơi mà sự trung thành với tác
phẩm nguồn thường được đặt lên hàng đầu. Khi Tencent bắt đầu chuyển thể
Tam thể của Lưu Từ Hân thành phim bộ người đóng vào năm ngoái,
họ đã tiếp cận dự án với thái độ tôn trọng y như cách mà đài truyền
hình nhà nước Trung Quốc đã dành cho các bản chuyển thể truyền hình tứ
đại danh tác họ sản xuất vào những năm 1990 — thậm chí đến độ tái hiện
những đoạn đối thoại dài như trong sách.
Tuy không hoàn toàn ở
cùng đẳng cấp, nhưng dịch vụ phát trực tuyến iQiyi cũng thực hiện chiến thuật tương tự cho phim bộ sáu tập chuyển thể tiểu thuyết
Moses on the Plain của nhà văn vùng đông bắc Trung Quốc Song Tuyết Đào, dày công tái tạo bầu không khí đầy tâm trạng của nguyên tác.
Phim bộ sáu tập iQiyi chuyển thể tiểu thuyết Moses on the Plain của nhà văn vùng đông bắc Trung Quốc Song Tuyết Đào, dày công tái tạo bầu không khí đầy tâm trạng của nguyên tác
|
Có những lợi ích rõ ràng khi theo sát theo tác phẩm văn chương danh
tiếng; như vậy sẽ làm hài lòng người hâm mộ cuốn tiểu thuyết lẫn người
xem tò mò về nguyên tác. Nhưng đó không phải là cách duy nhất, thậm chí
cũng không phải luôn là cách tốt nhất, để chuyển thể văn học lên màn
ảnh. Một số bản chuyển thể hay nhất là khi người sáng tạo được trao
quyền diễn giải tác phẩm theo cách hiểu của riêng họ, thay vì buộc phải
chiều theo lượng khán giả rộng lớn nhất có thể.
Đó là lý do tại
sao thật phấn khởi khi thấy công chúng đón nhận hai tác phẩm chuyển thể
gần đây không coi nguồn tư liệu là bất khả xâm phạm:
Only the River Flows — đạo diễn Ngụy Thư Quân chuyển thể truyện ngắn
Mistakes by the River / Sai lầm ven sông của Dư Hoa — và phim truyền hình 30 tập
Phồn hoa của Vương Gia Vệ dựa trên tiểu thuyết cùng tên từng đoạt giải thưởng của Kim Vũ Trừng.
Trong Only the River Flows, Ngụy Thư Quân chuyển phong cách lạnh lùng, ngắn gọn của cuốn tiểu thuyết thành hình ảnh trữ tình
|
Trong
Only the River Flows, Ngụy Thư Quân chuyển phong cách
lạnh lùng, ngắn gọn của cuốn tiểu thuyết thành hình ảnh trữ tình, ngay
cả khi anh chuyển trọng tâm từ tính nực cười của thân phận con người
sang sự phi lý của trái tim con người.
Nếu Ngụy Thư Quân chắp ráp
tư liệu nguồn của mình, thì Vương Gia Vệ gần như đảo lộn tất cả. Không
chỉ loại bỏ hai phần ba cuốn tiểu thuyết và cô đọng ba nhân vật chính
thành một nhân vật chính duy nhất — A Bảo — ông còn thêm vào những tuyến
truyện mới biến
Phồn hoa thành một câu chuyện tình yêu, phiêu lưu và số phận theo phong cách Vương Gia Vệ.
Ông
cũng không giới hạn mình trong việc thay đổi cốt truyện tiểu thuyết của
Kim Vũ Trừng: Phong cách hình ảnh của bộ phim thể hiện sự đảo ngược gần
như hoàn toàn so với nguyên tác.
Với quyết tâm đạo diễn Phồn hoa như đạo diễn các bộ phim điện ảnh, cuối cùng Vương Gia Vệ đã cuốn hút người xem bằng tham vọng to lớn của mình
|
Trong khi Kim Vũ Trừng nhấn mạnh sự điềm tĩnh trầm lặng được đánh giá
cao trong văn hóa “Thượng Hải cổ” — được minh họa qua việc lặp lại cụm
từ
bưu tưởng, tức “im lặng” trong tiếng Thượng Hải — thì Vương
Gia Vệ lại thoải mái thể hiện hình ảnh khoa trương, mang phong cách
riêng của mình. Ông phóng đại các chi tiết, nâng những chủ đề tầm thường
thành chuyện sống chết, và khuếch đại sự yên tĩnh
bưu tưởng thành
cự đại — sự chối tai.
Ban đầu, có vẻ như Vương Gia Vệ đã đi quá xa và khán giả chỉ trích. Nhưng với quyết tâm đạo diễn
Phồn hoa
như đạo diễn các bộ phim điện ảnh, cuối cùng Vương Gia Vệ đã cuốn hút
người xem bằng tham vọng to lớn của mình. Đây không phải là bản chuyển
thể trung thực từ nguyên tác của Kim Vũ Trừng, nhưng vẫn thu hút được
trí tưởng tượng của khán giả theo cách tương tự.
Không chỉ loại bỏ hai phần ba cuốn tiểu thuyết của Kim Vũ Trừng và
cô đọng ba nhân vật chính thành một nhân vật chính duy nhất — A Bảo —
ông còn thêm vào những tuyến truyện mới biến Phồn hoa thành một câu chuyện tình yêu, phiêu lưu và số phận theo phong cách Vương Gia Vệ
|
Những chuyển thể táo bạo có thể mang lại sức sống mới cho ngay cả những
tác phẩm văn học hay nhất. Đối với những tiểu thuyết nổi tiếng như
Tam thể thì không thành vấn đề, nhưng làm đúng cách thì có thể giúp những tác phẩm nhỏ hơn, ngách hơn như
Sai lầm ven sông hay
Phồn hoa tiếp cận được nhiều khán giả hơn.
Vậy
không có nghĩa các bản chuyển thể nên bỏ qua hoàn toàn tư liệu nguồn.
Nhà sản xuất của cả bốn bản chuyển thể được liệt kê ở đây đều hiểu rõ và
gắn bó với tác phẩm mà họ chuyển thể, dù họ có thực hiện những thay đổi
sau đó. Nhưng không có cái gọi là chuyển thể hoàn toàn trung thành.
Không có cái gọi là chuyển thể hoàn toàn trung thực mà nên hiểu tác
phẩm chuyển thể điện ảnh và truyền hình như một kiểu phê bình văn học
|
Tốt hơn nên hiểu tác phẩm chuyển thể điện ảnh và truyền hình như một
kiểu phê bình văn học: chúng kể lại câu chuyện gốc đồng thời phân tích,
đánh giá, rã ra và dựng lại thông qua lăng kính chủ quan của chính người
sáng tạo.
Dịch: © Xuân Phong @Quaivatdienanh.com
Nguồn: Sixth Tone