• The Hunger Games: 12 điều bạn chưa biết

• Cần những gì để cứu Húng nhại?

Về mọi mặt, Mockingjay là một bộ phim chiến tranh, với nhân vật chính là một Joan of Arc thời hiện đại với cung tên (do Jennifer Lawrence đóng) và với các cảnh chiến đấu trông không khác gì Trò chơi Sinh tử ở những phần phim trước trên một quy mô lớn hơn, khi tổng thống độc tài Coriolanus Snow (Donald Sutherland, với nụ cười lạnh mỉa mai bậc thầy, đóng) tung ra các loại vũ khí sinh học công nghệ cao nhằm đánh gục những kẻ dám chống lại ông.

Những trận chiến dù đẹp mắt, các biên kịch, gồm tác giả tiểu thuyết Suzanne Collins và Peter Craig cùng Danny Strong quan tâm nhiều hơn với cách các phương tiện truyền thông thường lợi dụng và bóp méo hình ảnh chiến tranh để tuyên truyền thông điệp của mình hơn là việc cuộc chiến trong hầm thực sự xảy ra như thế nào. Theo Collins, chiến tranh hiện đại là một sự dàn dựng “tuyên bố sức mạnh” với tất cả tính kịch liên quan. Trong thế giới hậu khải huyền của bà, cuộc chiến đang diễn ra giữa ông bầu buổi diễn Snow và kẻ thù ngang sức ngang tài Alma Coin (Julianne Moore đóng), cả hai đấu tranh để có câu chuyện hấp dẫn nhằm thu hút khán giả trên sóng truyền hình.

Những khán giả chưa quen với thế giới Hunger Games không nên nhảy vào bắt đầu xem ở phần cuối này. Mockingjay — Part 2 không chỉ là phần tiếp theo, mà là một hồi kết đầy tham vọng, và bi kịch của những cái chết xảy ra trong phim này có liên quan mật thiết với những chi tiết được thể hiện trong những phần phim trước. Dù không phải là yếu tố riêng của The Hunger Games, cách dàn dựng câu chuyện gom tất cả các chi tiết từ trước tới nay để tạo cảm xúc này thật tinh tế, và thường thấy trong một số phim truyền hình và loạt phim nhiều phần (ví dụ điển hình gồm Harry Potter). Phong cách này đánh giá cao khả năng theo dõi nhiều nhân vật của khán giả dù các phim ra mắt rải rác trong vòng nhiều năm – đầu phim không có đoạn nào “tóm tắt” những diễn biến của phần trước.

Dù vậy, đạo diễn vẫn cho khán giả có đủ thời gian để tiếp nhận những sự kiện diễn ra trước mắt. Phim diễn ra với tốc độ chậm rãi hơn thường thấy trong phim bom tấn tốc độ cao hiện đại. Nhiều người có thể cho rằng Mockingjay không đáng chia làm hai phần (thật sự có thể là một bộ phim dài ba tiếng từ tiểu thuyết này) nhưng khán giả được hưởng lợi vì có thời gian để thở. Chúng ta được có một số khoảnh khắc phát triển nhân vật đáng nhớ - như một đoạn tâm sự giữa Katniss và cựu quán quân Trò chơi Sinh tử Johanna (Jena Malone đóng) cho chúng ta hiểu thêm về mối quan hệ giữa họ và thay việc trong tiểu thuyết họ ở cùng phòng.

Nếu bạn không thực sự nhớ những gì diễn ra ở phần trước, bộ phim mở ngay sau khi Katniss được hội ngộ với Peeta (Josh Hutcherson đóng). Anh dành cả Part 1 bị giam cầm bởi Snow, bị tra tấn và tẩy não đến mức trở nên căm ghét Katniss, và được cứu ở cuối phần trước, đưa về Quận 13. Nhưng trong trạng thái thế nào? Tình trạng của anh có thể được tả bởi câu hỏi Peeta đặt ra suốt bộ phim với những gì quanh mình, một câu hỏi có thể được áp dụng cho cả cuộc cách mạng bị dẫn dắt bởi chính trị truyền thông: Thật hay không thật?

Câu hỏi tồn tại xuyên suốt Part 2, khi tình cảm chưa bao giờ rõ ràng giữa Katniss và Peeta trở nên càng phức tạp hơn, khi tình yêu chất phác của anh đã bị bóp méo. Trước kia, tình yêu Peeta dành cho cô luôn chân thật, và Katniss luôn ‘diễn’ tình cảm của mình để đánh lừa máy quay, trong khi một phần trái tim của cô luôn hướng tới người bạn từ nhỏ Gale (Liam Hemsworth đóng). Mọi thứ giờ thay đổi. Katniss sợ rằng Peeta đã bị tẩy não đến muốn giết cô và cùng lúc đó nhận ra Gale cũng không phải là người con trai đơn thuần cô từng biết, mà đã trở thành một chiến lược gia máu lạnh sẵn sàng hy sinh những sinh mạng vô tội để tấn công Capitol.

Ngay từ đầu, Katniss đã phải đối mặt với những câu hỏi đạo đức rất khó. Phần lớn thời gian, cô phản ứng một cách theo bản năng về những gì cô cho là đúng, từ việc xung phong thế thân thay em gái Prim trong Trò chơi Sinh tử. Từ hồi đó, cô đã được những kẻ tham quyền cao cấp nhất Panem chú ý tới và cô buộc phải trở nên đa nghi hơn, vì cần hiểu những kẻ này hoạt động như thế nào. Đến lúc này, Coin cũng đáng nghi không kém gì Snow, và Katniss chống lại mệnh lệnh của bà (chỉ đơn thuần đóng vai biểu tượng của cuộc cách mạng trong những phim tuyên truyền của Quận 13) và chủ động tự mình săn lùng Snow – và sự độc lập của cô còn được thể hiện rõ ràng hơn ở cuối phim.

Được thể hiện trong một cảnh đầu phim, khi một tù nhân chiến tranh từ Quận 2 cầm súng trước mặt cô và hỏi tại sao anh ta không nên giết cô, Katniss bày tỏ rằng cô không hề tin vào truyền thuyết quanh tên tuổi cô, rằng cô không hề quan trọng hơn những người quanh mình. Dù cô có đồng minh, những bế tắc đạo đức được đặt ra cho Katniss khiến cô cảm thấy cô đơn hơn bao giờ hết. Như Frodo Baggins nhỏ bé, bị nhiệm vụ đè nặng trên vai suốt ba phần phim, cô không còn là nhân vật ta gặp lần đầu trong The Hunger Games.

Tương tự, Jennifer Lawrence cũng không phải là diễn viên hồi đó nữa. Cô đã trưởng thành thoát ra khỏi cô con gái mạnh mẽ tháo vát của Winter’s Bone và khoác lên vai hình ảnh người phụ nữ kiên cường trong American Hustle. Sự tiến hóa này đã giúp ích nhiều cho cô, khi đạo diễn Lawrence cho phép bộ phim phản ánh những đoạn văn viết từ ngôi thứ nhất của Collins. Chúng ta xem Mockingjay phần nhiều từ một góc nhìn chủ quan, luôn nhìn qua vai Katniss hay chú ý cảm xúc thay đổi trên gương mặt cô, và Jennifer Lawrence kiểm soát tất cả với sự tinh tế của một diễn viên lành nghề.

Cả ba Hunger Games của đạo diễn Lawrence đã được hưởng lợi nhiều từ tài năng của một đạo diễn dày dạn kinh nghiệm với thể loại khoa học viễn tưởng ly kỳ, và ở đây, Lawrence cho ta thấy một Panem hoàn thiện nhất — dù một số có thể thất vọng khi trận chiến ở Quận 2 bị giảm thành một vụ nổ được nhìn qua vai Katniss. Nhưng bộ phim bù lại bằng hình ảnh đẹp mắt ở Capitol, khi ta được thấy cả thành phố trên và dưới mặt đất, một sự kết hợp giữa các địa điểm thật ở Đức và kỹ xảo hình ảnh. Tất cả khiến cảnh Katniss và đồng đội bị một cơn sóng dầu đen kịt đuổi theo trở nên thật sự hùng vĩ.

Cơn sóng dầu đánh chìm vài người bạn của Katniss, và nhiều người khác sẽ chết trong những cách còn kinh hoàng hơn, nhưng những cái chết không mang tính giải trí, cho Katniss hay người hâm mộ của cô. Một số cái chết là những bi kịch thực sự, nhấn mạnh chủ đề phê phán chính trị của Collins.

Nhưng có một cái chết không ai có thể đoán trước, đó là của diễn viên Philip Seymour Hoffman. Sự ra đi của ông tạo thêm cảm xúc dạt dào mỗi khi nhân vật Plutarch Heavensbee của ông xuất hiện và nhất là trong cảnh Haymitch (Woody Harrelson đóng) xuất hiện với một bức thư gồm những lời cuối cùng của nhân vật.

Kịch bản khá trung thành với tiểu thuyết của Collins, nhưng một chuỗi những cảnh kết có thể khiến nhiều người cảm thấy sốt ruột. Với một loạt phim giữ được chất lượng diễn viên lâu một cách đầy tham vọng tới vậy, hóa ra tới cuối Francis Lawrence lại không biết phải kết thúc ở đâu.