Up in the Air, với sự tham gia của các diễn viên
George Clooney, Vera Farmiga và Anna Kendrick
George Clooney đóng vai Ryan Bingham; công việc của người đàn ông này là
đi khắp nước Mỹ và thay mặt các công ty sa thải nhân viên của họ. Cả
cuộc đời anh diễn ra trên máy bay, trong những căn phòng khách sạn, và
ngày qua ngày, anh sa thải nhiều người đến nỗi không còn cảm xúc gì với
những con người xấu số. Anh đẹp trai, quyến rũ, và khi đứng trước người
bị sa thải anh thể hiện một vẻ mặt thông cảm được lặp đi lặp lại nhiều
đến nỗi ai cũng nhận ra là không thật lòng. Anh không khác gì một sát
thủ, nhưng thứ anh đang lấy đi không phải là mạng sống, mà là hy vọng,
và ở một khía cạnh nào đó điều này còn máu lạnh hơn việc giết người.
Dù thế, George Clooney cũng làm ta cảm thấy không thể ghét
con người này, dù biết rõ một con người sống cô lập như Bingham nhiều
khi có thể thật đáng khinh bỉ. Ta chỉ cảm thấy thương hại cho anh, một
người ngày nào cũng phải đẩy nhiều con người khác tới những bờ vực của
sự tuyệt vọng. Cùng lúc đó, phương châm sống của anh là không tạo và giữ
mối quan hệ bền chặt với bất cứ ai, kể cả với chính gia đình của anh:
căn hộ ở Omaha của anh trống trơn, trắng sạch một cách lạnh lẽo và quanh
anh – trên máy bay và ở khách sạn – luôn đầy người, nhưng là những
người xa lạ. Họ không biết anh, anh không biết họ và thật ra cũng chẳng
muốn biết họ.
Anna Kendrick và George Clooney trong một cảnh phim
Anna Kendrick vào vai Natalie Keener, một cô gái thông minh vừa tốt
nghiệp đại học Cornell hàng đầu ở Mỹ, vào làm ở công ty của Bingham và
lập tức muốn đảo lộn cả cuộc sống của anh bằng một cuộc cách mạng công
nghệ: Natalie muốn đưa quá trình “thay công ty sa thải nhân viên” lên
một tầng cao hơn – sa thải họ trực tuyến qua internet! Xuyên suốt cả bộ
phim, ngoài quá trình nhìn lại bản thân của Bingham, Natalie cũng phải
trưởng thành. Cô phản đối cách sống cô lập và phong cách thẳng thắn đến
lạnh lùng của Bingham, nhưng chính ý tưởng của cô cũng đang biến quá
trình sa thải kia trở nên mất tính người hơn bao giờ hết, dù có lẽ cô
không ý thức được điều này. Đối với cô và có lẽ với cả bao người trẻ
tuổi của thế hệ cô, internet chỉ là một tiện ích…
Anna Kendrick thực sự có vai diễn tuyệt vời trong bộ phim này. Cô không xuất hiện đủ trong loạt phim Twilight để tôi để ý đến cô, và thành thật mà nói thì việc cô xuất hiện trong Twilight
cũng từng là một yếu tố làm tôi nghi ngờ bộ phim này, và đề cử Oscar
của cô. Nhưng không, cô đã làm tôi phải thán phục tài năng của cô, và
tôi chỉ có thể hy vọng rằng cô sẽ có cơ hội để thoát khỏi cái bóng của Twilight, vì nếu đó là tác phẩm nổi tiếng nhất của cô thì thật đáng phí!
Alex Goran (Vera Farmiga đóng) là một người phụ nữ vì công việc cũng
phải đi đây đi đó nhiều như Bingham và hai người nhanh chóng bắt đầu một
cuộc tình. Giữa hai diễn viên có một sự kết nối thực sự làm bạn phải hy
vọng cuối cùng họ sẽ có một mối quan hệ lâu bền hơn, dù biết phương
châm sống của Bingham không cho phép. Sự lắt léo trong mối tình này là
việc Alex đã có gia đình, dù có lẽ nếu là một khán giả tinh mắt sẽ nhận
ra ngay từ đầu. Cảnh khi Alex cho Natalie những lời khuyên về việc tìm
bạn đời cho thấy đây là một người phụ nữ có kinh nghiệm trong cả tình
yêu và hôn nhân. Và sự thực này chỉ nhấn mạnh sự cô đơn của Bingham –
anh luôn tách rời khỏi mọi người, đến khi anh muốn chủ động kết nối với
ai thì người đó lại không thể. Khi nhận ra điều này, ta cảm tưởng chính
Bingham cũng muốn thay đổi lối sống, vì có lẽ anh đã nhận ra đây không
hẳn là điều anh muốn, nhưng anh đã dấn quá sâu vào cuộc sống như thế.
Anh không còn đủ lý trí và không biết phải thoát thân như thế nào. Bi
kịch của anh nằm ở đây.
Đoạn kết của bộ phim có thể quá trừu
tượng, tuy nhiên nó lại tóm gọn được sự bấp bênh, không chắc chắn của
một cuộc sống theo phong cách Bingham. Điều đáng nói nhất về bộ phim này
là việc kịch bản không hề biện hộ cho những gì diễn ra trong phim. Tất
cả đều là sự thực: kinh tế gặp khủng hoảng, công ty làm ăn thua lỗ, nhân
viên mất việc hàng loạt và thế giới kinh doanh lạnh lùng đến nỗi có
những người làm ra tiền từ công việc sa thải này. Và nhân vật chính,
Ryan Bingham, chính là công cụ kết nối giữa khủng hoảng đó, thế giới
kinh doanh đó và những con người phục vụ chúng. Bộ phim không lên án
việc các công ty thuê một bên trung gian để sa thải nhân viên, cũng
không lên án hay giải thích lý do khủng hoảng kinh tế. Chúng chỉ là bức
phông dựng nên bối cảnh để ta có cái nhìn sâu hơn về cuộc sống con người
trong tình cảnh như thế, cả người chịu ảnh hưởng xấu lẫn những người
hưởng lợi từ nó.
Ở một góc nhìn rộng hơn, cuộc sống của
Ryan Bingham như một sự phản ánh tiêu cực hơn về xu hướng của cuộc sống
của ta: chúng ta ngày càng kết nối một cách trực tuyến nhiều hơn và dần
trở nên xa lánh những kết nối thật hơn. Sa thải nhân viên qua internet
và chia tay người yêu qua tin nhắn điện thoại (như bạn trai của Natalie
đã làm với cô) có vẻ tiện lợi, nhanh chóng và đỡ mất tiền, nhưng ngay
việc từ chối cơ hội gặp mặt trực tiếp đã là một hành động vô tình vô
nghĩa, thiếu tôn trọng. Vậy ta có thể áp dụng nó cho những hoạt động
khác mà đang dần được thay thế bằng các hoạt động ảo không?
© Xuân Hiền @Quaivatdienanh.com