Elizabeth Taylor, George Segal, Richard Burton và Sandy Dennis trong bộ phim Who’s Afraid of Virginia Woolf của Mike Nichols - bộ phim đã làm thay đổi tất cả

Hiệp hội các nhà sản xuất và phát hành phim Hoa Kỳ (The Motion Picture Producers and Distributors of America – MPPDA) được thành lập năm 1922 để làm chệch hướng quan tâm của chính phủ trong việc kiểm duyệt ngành công nghiệp điện ảnh mới ra đời. Ngành công nghiệp điện ảnh đột nhiên là món hời, với công chúng chen nhau vào rạp để xem bất cứ phim gì được chiếu. Chủ tịch MPPDA, chính trị gia đảng Cộng hòa William H. Hays, đã thuyết phục các nhà làm phim tự kiểm duyệt tốt hơn là mời chính phủ làm điều đó, và hướng dẫn mà ông nghĩ ra cho các hãng phim đã cắt giảm đòi hỏi kiểm duyệt của chính phủ và làm lắng dịu kêu gọi một hệ thống liên bang. Năm 1945, MPPDA đổi tên thành Hiệp hội Điện ảnh Hoa Kỳ (Motion Picture Association of America – MPAA). Mục tiêu của nó vẫn giữ nguyên, trong khi ảnh hưởng của nó về cơ bản chạm đến mọi bộ phim được phát hành từ đó về sau.

Vào năm 1968, MPAA đã được hai năm trong nhiệm kỳ lãnh đạo của Jack Valenti. Ông tin rằng phương pháp cũ kỹ của Hays không áp dụng cho xã hội đang thay đổi của nước Mỹ được nữa. Ông đã thấy hết phim này đến phim khác có vẻ nghệ thuật và được làm tốt, nhưng đầy những chất liệu mà “Mã Hays”, theo cách gọi thông tục, sẽ coi là khiêu dâm. Who’s Afraid of Virginia Woolf (1966) là một phim như vậy. Ngôn ngữ tục tĩu, bóng gió và các nhân vật không thể cải tạo khiến khán giả thấy xúc phạm trong những năm 40 và 50. Tuy nhiên, Valenti cho phép nó ra rạp mà không đề nghị cắt hoặc chỉnh sửa. Bộ phim là một thành công đình đám. Valenti tin rằng MPAA cần được tân trang lại.

Boys Don't Cry, bộ phim về vụ sát hại tàn bạo một người đàn ông chuyển giới (Hilary Swank, phải) đã được phân loại NC-17 không phải vì bạo lực mà vì cảnh sex

Vào ngày 1 tháng 11 năm 1968, lần đầu tiên ông triển khai hệ thống phân loại mà chúng ta thấy được sử dụng ngày nay. Các phân loại được đưa ra chủ yếu cân nhắc đến trẻ em, cung cấp cho cha mẹ và người giám hộ các thông tin cần thiết để quyết định xem một bộ phim có phù hợp với con cái của họ không. Hệ thống này đã được cập nhật trong những năm tiếp theo, nhưng cơ bản không thay đổi.

Hệ thống phân loại của MPAA đã có ảnh hưởng lâu dài lên ngành công nghiệp điện ảnh như sau.

Tình dục, được. Bạo lực, được. Nhưng trong cùng một bộ phim? Khôôôông.

MPAA luôn có những lúc khó phân tích thỏa đáng những gì có thể chấp nhận được trong mô tả tình dục và bạo lực. Tuy nhiên, khi hai chủ đề này giao nhau, quyết định của hội đồng có vẻ lạ lùng.

Christian Bale trong American Psycho

Boys Don't Cry (1999) là một ví dụ khét tiếng. Sau khi trình lên hội đồng phân loại, bộ phim về vụ sát hại tàn bạo một người đàn ông chuyển giới (Hilary Swank trong một vai diễn đoạt giải Oscar) đã được phân loại NC-17. Fox Searchlight đe dọa sẽ rút phát hành nếu phân loại không giảm xuống mức R, do đó đạo diễn Kimberly Peirce đã làm theo. Hội đồng phân loại chấp nhận bạo lực. Tuy nhiên, họ không thích cảnh khẩu dâm giữa Swank và bạn diễn Chloë Sevigny. Cảnh đó đã bị cắt, bộ phim được xếp loại lại và được phát hành.

American Psycho (2000) cũng được trích dẫn một cảnh sex. Cụ thể, một cảnh giữa Patrick Bateman của Christian Bale và hai gái mại dâm. Một vài chỉnh sửa đã lấy được loại R cho bộ phim, nhưng phim còn đầy cảnh bạo lực đồ họa mà MPAA lại không hề đỏ mặt. Các nhân vật bị sát hại bằng rìu, cưa máy, chặt đầu, v.v... Nhưng MPAA chỉ xoáy vào mỗi cảnh quan hệ tình dục đó thôi.

MPAA là mục tiêu ưa thích của mọi người

Passion of the Christ thường được trích dẫn là một trong những bộ phim bạo lực nhất từng được làm

Ở cực kia của phổ phân loại trái ngược với quá khắc nghiệt: Passion of the Christ (2004). Phim được phân loại R, chứ không phải NC-17 hạn chế hơn, mà Mel Gibson sẵn sàng chấp nhận. Passion of the Christ thường được trích dẫn là một trong những bộ phim bạo lực nhất từng được làm. Câu chuyện về hành trình đến Golgotha của Chúa Jesu được kể lại đầy đủ chi tiết gãy xương, đổ máu, đau đớn. Do đó, nhiều nhà bình luận văn hóa nghĩ rằng MPAA lơ là nhiệm vụ của mình. Đơn cử, Roger Ebert tin rằng MPAA đã không công bằng khi cho qua Passion vì nội dung tôn giáo trong khi các phim khác ở mức độ tương tự, thậm chí ít bạo lực hơn lại bị chỉ trích nghiệt hơn.

Những quyết định gây tranh cãi của MPAA làm tốt hơn cả một êkíp PR

Người ta nói, không có tin tức là tin xấu. Các nhà làm phim độc lập thường được ‘bỏ nhỏ’ rằng muốn báo chí đưa tin cho các dự án nhỏ hơn của họ thì hãy tìm cách ‘chọc ngoáy’ MPAA. Nhà cựu sản xuất ô nhục Harvey Weinstein đã khét tiếng vì hoàn thiện mưu mẹo này để thu hút sự chú ý cho những phim nhỏ hơn của ông.

Colin Firth trong phim The King’s Speech. Hai phiên bản với hai phân loại R và PG-13 của phim này thu về những con số chênh lệch một trời một vực ở phòng vé

Đối với The King’s Speech (2010), Weinstein đã chống quyết định của MPAA cho bộ phim loại R vì ngôn ngữ. Công ty Weinstein cuối cùng đã phát hành phiên bản loại R, không cắt cùng một phiên bản loại PG-13 đã làm câm một số lời thoại tục tĩu. Phiên bản câm tiếng thu chưa đến 3,5 triệu đôla, trong khi phiên bản không cắt mang về hơn 135 triệu đôla. Nhiều phim khác dưới bảng hiệu Weinstein đã được hưởng lợi từ quảng bá miễn phí kiểu này.

Chống lại kiểm duyệt là chính đáng, tất nhiên. Mặc dù phân loại của MPAA có khiếm khuyết, hệ thống của Valenti cho phép các bộ phim khám phá những chủ đề và thể loại không thể thực hiện được dưới sự hà khắc của MPPDA. Tuy nhiên, có vẻ như MPAA sử dụng quyền lực không đồng đều khi đối mặt với những đề tài nhạy cảm nhất.
Hệ thống đã làm điện ảnh thay đổi, nhưng điện ảnh cũng làm thay đổi hệ thống.

Một cảnh bạo lực trong Gremlins

Mã xuất phẩm (Production Code) do Hays phát triển cứng nhắc. Thực chất không có quy tắc bằng văn bản nào, nhưng các nhà làm phim hiểu rằng họ phải chơi theo lệnh của MPPDA không thì có nguy cơ phim của họ bị xếp xó. Hệ thống phân loại mà Valenti phát triển là để thay đổi, để tăng trưởng theo thời gian.

Một ví dụ đầu tiên về điều này xảy ra vào năm 1984 với việc phát hành Gremlins và Indiana Jones and the Temple of Doom. Cả hai phim đều quá bạo lực đối với phân loại PG hiện có, nhưng R cũng không phù hợp. Steven Spielberg, điều hành sản xuất của Gremlins và đạo diễn Indiana Jones, đích thân kháng nghị lên hội đồng phân loại để đo đến một thỏa hiệp: Tạo ra mức phân loại mới nằm giữa PG và R. Thế là phân loại PG-13 ra đời.

Cảnh ăn óc khỉ sống tàn bạo trong Indiana Jones and the Temple of Doom

Khả năng tiến hóa này cho thấy lợi thế quan trọng của hệ thống phân loại so với Mã xuất phẩm của MPPDA. MPPDA đòi hỏi các nhà làm phim tuân thủ các quy định nghiêm ngặt, tuân thủ không thì bước qua một bên. Các nhà sáng tạo phải tùy biến sáng tạo của họ theo nhu cầu của kiểm duyệt. Với bảng phân loại, những người kiểm duyệt, như họ là thế, có thể thích ứng với thị hiếu đang thay đổi của các nhà làm phim và xã hội nói chung. Công việc của người phân loại, lý tưởng là, chuyển sang giữ cho người sáng tạo chịu trách nhiệm về nội dung của họ thay vì tuyên bố khán giả có thể xem gì và không thể xem gì.