• [Bình luận phim] First Man: Bộ phim tĩnh lặng nhất từng được làm

• Ryan Gosling không bao giờ cướp hết hào quang: Đó là lý do anh tuyệt nhất trong First Man

Nên câu hỏi mà Mark và Rick Armstrong thực sự muốn biết khi họ gặp Gosling lần đầu tiên là thế này: Anh cam kết tìm hiểu về bố của chúng tôi như thế nào?

Ryan Gosling (phải) trong vai Neil Amstrong

“Tôi biết anh ấy có khả năng, bởi vì Ryan sẽ không làm nếu anh ấy không muốn,” Mark Amstrong, 55 tuổi, nói. “Nhưng anh ấy có thực sự muốn đào sâu không?”

“Đóng vai bố tôi không phải là nhiệm vụ dễ dàng cho bất cứ ai, bởi vì ông ấy không cho người ta chuyện gì để làm,” Rick, 61 tuổi, thừa nhận.

Từ khoảnh khắc Armstrong đặt chân lên mặt trăng, công chúng đã khao khát biết thêm về con người đã làm nên lịch sử trong không gian. Sau chuyến dạo bước cung trăng năm 1969, ông nhận được 10.000 lá thư của ‘fan’ mỗi ngày. Nhưng phi hành gia nổi tiếng lảng tránh trả lời này hiếm khi làm phỏng vấn hoặc tham dự các sự kiện kỷ niệm sứ mệnh Apollo 11 trước công chúng. Thay vì vậy, ông lánh về một trang trại ở Ohio, dạy tại Đại học Cincinnati gần đó. Ông không bao giờ viết hồi ký, và phải mất hai năm người viết cuốn tiểu sử của ông mới thuyết phục được ông tham gia vào một cuốn sách về cuộc đời mình.

Bức ảnh chụp không ghi ngày chân dung phi hành gia người Mỹ Neil Armstrong, con người đầu tiên đặt chân lên mặt trăng, do NASA cung cấp

Đối với các con trai ông, ý tưởng một sản phẩm nữa của Hollywood muốn biến cuộc đời cha mình thành phim được chào đón với sự hoài nghi thường lệ. Không phải hoài nghi phẩm chất của các nhà làm phim — đạo diễn Damien Chazelle (La La Land) và biên kịch Josh Singer (Spotlight) đều là những người đoạt giải Oscar — mà hoài nghi khả năng có được bộ phim nào làm đúng về người cha của họ. Và nhiệm vụ đó chắc chắn là khó khăn nhất cho nam diễn viên nào muốn đóng vai Neil.

Ngay lập tức các anh em ngồi xuống với Gosling tại Pacific Dining Car, một nhà hàng beefsteak ở Santa Monica đặt trong toa xe lửa, chàng trai 37 tuổi bắt đầu đặt câu hỏi — “rất nhiều câu hỏi, và những câu hỏi cứ tiếp tục tuôn ra,” Mark nói. Những câu hỏi ban đầu không phải là thăm dò. Mà, càng có nhiều thông tin mà hai anh em nhà Amstrong cung cấp cho nam diễn viên, Gosling hỏi càng nhiều hơn.

“Có thể thấy nỗ lực dồn vào công việc này — rằng anh ấy xem trọng vai diễn,” Rick nói. “Anh cố gắng tìm ra mọi thứ có thể.”

Sự hợp tác của anh em Amstrong đã chứng tỏ là rất quan trọng cho First Man, phát hành ở Việt Nam từ 19/10 với tựa Bước chân đầu tiên. Bởi vì trong khi bộ phim đào sâu vào hiểm nguy đằng sau sứ mệnh Apollo 11, nó còn hướng ống kính vào khía cạnh đời tư của Armstrong. Bộ phim xem xét cuộc sống ở nhà của người vợ, Janet và hai con trai ông khi ông khởi hành chuyến đi vào không gian nguy hiểm và xem xét Neil bị ảnh hưởng thế nào khi mất đi đứa con gái, Karen, chết lúc 2 tuổi vì ung thư.

Gosling nói anh sợ mình sẽ là gánh nặng nếu bản thân anh thực hiện một sứ mệnh không gian

Và vì bản chất riêng tư của dự án, Gosling cảm thấy sự chúc phúc của các con trai Amstrong là rất cần thiết. (Cha họ qua đời vào năm 2012 ở tuổi 82.)

“Tất cả đều bắt đầu với họ — họ có thấy thỏa đáng khi tôi sẽ diễn vai này không?” Gosling nói, 37 tuổi. “Nếu tôi không cảm thấy sự ủng hộ của họ, tôi sẽ không đóng phim này.”

“Chúng tôi sẽ không bao giờ nói thế,” Rick nói, cười khúc khích. Anh và Mark đang ngồi cạnh Gosling tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy trong bóng tối của tòa nhà lắp ráp phi thuyền không gian của NASA — căn cứ phóng tên lửa đẩy Neil vào không gian được xây dựng vào thập niên 60.

“Tôi nghĩ hai anh có,” Gosling nhất định.

“Không, tôi không nghĩ vậy,” Rick tiếp tục. “Tôi nhớ mọi người hỏi tôi khi lần đầu tiên dự án được công bố: ‘Ông có nghĩ rằng Ryan Gosling đóng được không?’ Vâng, anh ấy là diễn viên mà, phải không? Đóng được hay không là tùy ở anh ấy. Tôi không đủ thông minh hoặc đủ cảm nhận để mà nói trước, ‘Không, anh không có khả năng đó.’”

Ryan Gosling và Christopher Abbott trong một cảnh phim

Tuy nhiên, rốt cuộc hai anh em cảm thấy đủ thoải mái với Gosling để cung cấp cho nam diễn viên những hiểu biết sâu sắc về người cha của họ mà ngay cả các sử gia cũng khó mà cập. Phải mất nhiều năm Neil mới đồng ý gặp James Hansen, người viết cuốn sách dày 700 trang mà bộ phim First Man này dựa theo. Hansen không tìm được địa chỉ công cộng nào của Neil mà chỉ có thể theo dõi một hòm thư thông qua một đầu mối liên hệ ở NASA. Khi Neil cuối cùng đồng ý gặp nhà văn ở Cincinnati, Hansen nói, ông được yêu cầu “ở trong nhà nghỉ này trong khu vực này và tôi sẽ gọi điện thoại cho anh.”

“Tôi đã nghe tất cả những câu chuyện này về ông, rằng ông lánh đời, lạnh lùng, ông ghét báo chí và chỉ muốn ở một mình,” Hansen, người đã xuất bản cuốn sách năm 2005, nói. “Nên, phần tôi hết sức căng thẳng. Nhưng khi tôi gặp ông ấy, gần như ngay lập tức căng thẳng biến mất vì tôi thấy ông rất thu hút và hòa đồng.”

Cái tiếng tăm Neil lầm lì đó vẫn còn khiến các con trai ông thấy phiền, họ cảm thấy cha mình đã bị hiểu lầm phần lớn bởi giới truyền thông. Chỉ là ông không quan tâm đến sự nổi tiếng thôi mà, Rick nói.

Trong một cảnh từ First Man, Gosling, trái, đóng vai Armstrong cùng với các diễn viên Corey Stoll và Lukas Haas

Một lần vào thập niên 1970, khi cả gia đình đi nghỉ, họ bị chuyển chuyến bay. Các con trai ông cầu xin ông sử dụng ảnh hưởng của mình để chuyển lại chuyến cũ, nhưng ông phản đối. “Cuối cùng ông đến quầy, chỉ vì chúng tôi cứ giục giã và nói, ‘Bố, bố, chúng ta phải đi!’” Rick nhớ lại. “Người ông run rẩy. Có thể thấy cuộc đấu tranh nội tâm trong ông, rằng ông không muốn làm điều đó.”

Việc Neil là một người kín đáo khiến Singer ngần ngừ về mức độ bộ phim tiết lộ cuộc sống cá nhân của phi hành gia bao nhiêu. Hầu hết bạn bè thân thiết nhất của Neil còn không biết con gái ông mất vì u não.

“Tôi không biết ông sẽ cảm thấy thế nào về mọi điều chúng tôi phơi bày về ông,” nhà biên kịch thừa nhận. “Thỉnh thoảng tôi lại nghĩ về điều đó. Nhưng, Rick và Mark, Janet — đó cũng là câu chuyện về họ.”

Không phải Neil sẽ phản đối ý tưởng một bộ phim về cuộc đời mình, Hansen lưu ý. Khi Warner Bros. lần đầu mua quyền làm phim với tác giả vào năm 2003, Clint Eastwood đã quan tâm đến câu chuyện và mời Neil đến sân golf riêng của ông ở Carmel. Gần một thập kỷ sau, sau khi dự án đã chuyển sang Universal Pictures, ông đã gặp các nhà sản xuất cuối cùng sẽ tiếp tục làm phim của Chazelle. Neil cũng mời hai nhà biên kịch tiềm năng đến nhà mình.

Gosling trong vai Armstrong cùng Claire Foy, đóng vai vợ anh Janet Armstrong trong phim

“Và nếu Neil còn sống, ông cũng sẽ làm điều đó với Josh thôi,” Hansen nói. “Đây không phải như thể chúng đang làm điều gì mà ông không biết. Ông hoàn toàn nhận thức được chuyện này sẽ xảy ra và ông biết rõ những gì tôi thảo luận trong cuốn sách về cuộc sống riêng tư của ông.”

Đưa những chi tiết sâu xa về Neil là rất kỳ công, Hansen thừa nhận. Ông trích dẫn một đánh giá tiêu cực về cuốn sách của ông đã được đăng trên tờ Los Angeles Times và lập luận rằng ông không “đi sâu vào tâm lý của Neil. Tốt thôi, chúc may mắn. Trừ khi bạn có thể đưa ông lên ghế nằm với một bác sĩ thôi miên trị liệu nhiều tháng liền, không thì chuyện đó sẽ không xảy ra.”

Phần lớn những hiểu biết cốt lõi về Neil của Hansen đến từ những người phụ nữ trong cuộc đời của ông: Vợ ông, Janet - đã qua đời tháng 6 năm nay ở tuổi 84 — và em gái ông, June. Gosling đã gặp được cả hai người phụ nữ này để chuẩn bị cho vai diễn, nhưng chính chuyến đi của anh đến miền bắc Ohio để gặp chị của Neil “mới thực sự mở khóa điều gì đó cho anh ấy,” Chazelle nói.

“Tôi thấy có một nhà thơ trong Neil, và tôi hỏi bà ấy nghĩ điều đó xuất phát từ đâu,” Gosling nhớ lại. “June nói bà ngoại họ thường đọc thơ cho anh ấy nghe, và anh cảm thấy mình nhận được điều đó từ bà ngoài. June thực sự đã cố gắng hóa thân anh mình, nên tôi có thể thấy ông sẽ nhìn cô ấy hoặc sẽ lắng nghe thế nào. Đó là một sự hóa thân đẹp đẽ và tràn đầy tình thương — tình thương của một người em gái mà chỉ em gái mới có.

Armstrong mỉm cười bên trong Lunar Module vào ngày 20 tháng 7 năm 1969

“Tất cả những người tôi đã gặp khiến mọi chuyện trở nên rõ ràng — cũng rất quan trọng đối với họ rằng chúng tôi làm phim được đúng. Họ gặp chúng tôi là để không bỏ sót thông tin nào có thể làm lợi cho bộ phim, bất luận là nhỏ nhặt đến đâu đi nữa.”

Neil đánh giá cao tính chính xác, các con trai ông cho biết. Khi cả nhà cùng nhau xem phim hoặc chương trình truyền hình về không gian, Neil là người rất khắt khe về sự thật. Nếu ông nhận thấy có sai lầm — có lẽ là cảnh quay được sử dụng nhầm để liên hệ một nhiệm vụ nào đó — ông sẽ cảm thấy khó chịu.

“Với ông đó kiểu như phá hoại — ông chỉ muốn điều chỉnh,” Rick nói. “Tôi nghĩ rằng điều quan trọng mà ông sẽ quan tâm [ở bộ phim này] là chính xác về mặt lịch sử và kỹ thuật nhất có thể.”

Vì vậy, khi nói đến để kiểm tra dữ kiện cho kịch bản First Man, hai anh em Amstrong muốn càng chi tiết càng tốt, thậm chí phát minh hệ thống mã màu riêng của họ để ghi chú.

Trong khi bộ phim đào sâu vào hiểm nguy đằng sau sứ mệnh Apollo 11, nó còn hướng ống kính vào khía cạnh đời tư của Armstrong

“Màu đỏ là thứ chúng tôi không thể tiến hành — nếu cái gì màu đỏ, người ta cần tìm một góc độ khác,” Mark giải thích. “Màu vàng nghĩa là chúng tôi có một số quan ngại, nhưng không phải là hoặc làm-hoặc chết. Và nếu là màu xanh lá cây, tức là cái gì bạn muốn biết, nhưng có thể không quan trọng. Chúng tôi chỉ muốn có một cách dễ dàng và thuận tiện để truyền đạt độ sâu tin tưởng của chúng tôi.”

Mặc dù “ghi chú màu đỏ không hề ít,” Mark nói, chúng thường là về vấn đề kỹ thuật. Trong một phiên bản kịch bản, phi hành gia Mike Collins — người ở trên quỹ đạo bay quanh mặt trăng trong khi Neil và Buzz Aldrin cố gắng đáp xuống bề mặt mặt trăng — liên lạc trao đổi trực tiếp với Module Lunar.

“Ông ấy không thể làm được như thế,” Rick nói. “[Chúng tôi nói] nhầm điều đó là nguy. Bạn sẽ bị cộng đồng không gian chỉ trích nếu đưa điều đó vào phim, và bạn đâu muốn vậy. Thế nên họ loại ra, và thậm chí rất nhiều chi tiết màu vàng cũng bị loại ra. Ban đầu, kịch bản có nhiều lời lẽ thô tục [và] chúng tôi nói, ‘Chúng tôi biết bây giờ nói năng như vậy là phổ biến, nhưng hồi đó không thế. Nếu quý vị đang cố gắng làm cho xác thực và lại ném vào tất cả những thuật ngữ hiện đại này, quý vị đã không hiểu chuyện.’”

Cảnh trên mặt trăng thực sự là trọng tâm nghiên cứu, nhấn vào trải nghiệm cá nhân của phi hành gia hơn là sự hoành tráng. Đối với các con trai của Amstrong, First Man cũng là lời nhắc nhở về điều gì có thể xảy ra khi con người nhìn xa hơn kiểu bè phái nhỏ mọn của thời nay.

Cảnh trên mặt trăng thực sự là trọng tâm nghiên cứu, nhấn vào trải nghiệm cá nhân của phi hành gia hơn là sự hoành tráng

“Tôi hy vọng bộ phim này nhắc nhở mọi người — tất cả khán giả, tất cả các chính trị gia, tất cả các nhà lãnh đạo ở nước Mỹ và trên toàn thế giới — những điều thực sự vĩ đại thể xảy ra nếu bạn đặt mục tiêu rõ ràng và để mọi người cùng nhau làm việc,” Mark nói.

Đối với Chazelle — những phim trước đó, bao gồm phim được đề cử Oscar phim hay nhất là Whiplash và La La Land, đều không dựa trên nhân vật có thật — việc có hai anh em Amstrong làm cáp dẫn cho cha họ là vô giá.

“Tôi nhớ khi Rick đến trường quay, chúng tôi đã dựng một bản sao gần đúng căn nhà của Armstrong. Và lần đầu tiên anh ấy bước vào trong anh nói, ‘Rất đúng, vâng. Anh có muốn biết cái gì sai không?’” đạo diễn cười nói. “Tôi bảo, ‘Hay quá. Tôi muốn chứ.’ Không giống như những người tôi không biết cứ nhìn chằm chằm qua vai tôi bảo ‘Anh không thể làm điều này, anh không thể làm điều kia.’ Cảm tưởng bất cứ lúc nào tôi có câu hỏi, thì sẽ có nhiều người không đoán này đoán nọ — mà đúng nghĩa đen là họ nói ‘Tôi nhấn nút đó, không phải nút kia,’ hoặc ‘Chuyện đó không xảy ra trong nhà bếp.’ Áp lực nhiều như vậy, những cơ hội để dựa vào mọi người cũng nhiều tương đương.”

Damien Chazelle chỉ đạo trên trường quay First Man

Tiến vào dự án, Chazelle thừa nhận, anh coi Neil là nhân vật như thần thoại — “đặc biệt là sau khi ông qua đời, xem ông là con người càng trở nên khó hơn.” Vì vậy anh dành phần lớn thời gian với hai anh em Amstrong, hỏi về cuộc sống của gia đình họ: Neil đã xem chương trình truyền hình nào? Ông chơi trò gì với các con? Làm sao biết khi nào làm gì sai, và trông ông ấy thế nào khi nổi giận?

Tuy nhiên, một trong những điều quan trọng nhất mà anh em nhà Armstrong chia sẻ với đoàn làm phim là dành cho Gosling. Đó là một ổ đĩa có chứa lịch sử truyền khẩu từ năm 1968 với giọng nói của cả Neil và Janet.

“Tôi không thể hết nói được nó hữu ích đến thế nào,” Gosling cho biết. “Tôi đã giữ nó suốt bên mình.”

“Anh ấy thậm chí còn yêu cầu tôi nói một loạt lời thoại của bố theo cách tôi nghĩ rằng ông ấy sẽ nói,” Mark cho biết thêm. “Tôi cảm thấy tôi càng cung cấp nhiều, tôi sẽ nhận lại càng nhiều. Và tôi nghĩ rằng chuyện nhận lại đã xảy ra rồi.”

Rick Armstrong, trái, Gosling và Mark Armstrong tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy

Gosling nói anh sẽ rất thích được gặp Neil, nếu ông còn sống — nhưng là lúc ban đầu của quá trình này, để anh có thể “hỏi ông ấy xem tôi đóng vai ông có được không.”

“Tôi nghĩ ông sẽ giúp đỡ nhiều,” anh nói. “Nhưng bạn biết không, ở khía cạnh nào đó, biết một người theo cách này thì quả là đặc biệt — thông qua con cái và gia đình và bạn bè họ. Tôi cảm thấy như thể mình đã được gặp ông.”