Alan Rickman, một trong những diễn viên người Anh được hâm mộ và yêu thích nhất trong vòng 30 năm nay, vừa qua đời ở tuổi 69. Gia đình ông cho biết ông đã trút hơi thở cuối cùng bên cạnh gia đình và bạn bè thân thiết. Rickman qua đời vì bệnh ung thư.

Ngôi sao với nét mặt sắc cạnh và giọng nói mượt mà dễ được nhận ra nhất khắp hàng thế hệ, Rickman từng hút hồn của cả một thế hệ người hâm mộ mới sau khi nhận vai diễn Giáo sư Snape trong loạt phim Harry Potter.

Đội ngũ làm phim và các diễn viên của loạt phim này thuộc những người đầu tiên đưa ra những lời tưởng nhớ nam diễn viên gạo cội. Trong một bài viết dài, Daniel Radclifffe cho biết Rickman là “một trong những diễn viên vĩ đại nhất tôi từng có cơ hội làm việc cùng” và “một trong những người trung thành và nhiệt tình nhất tôi từng gặp trong ngành điện ảnh.”

Tác giả J. K. Rowling của loạt truyện Harry Potter, cũng nói, “Không có từ ngữ nào bày tỏ được nỗi đau buồn của tôi khi nghe tin Alan Rickman đã mất. Ông là một diễn viên phi thường và một người đàn ông tuyệt vời”, trong khi Michael Gambon, đóng vai Dumbledore, cho biết, “Ai cũng yêu quý Alan. Anh ấy luôn vui vẻ, nhộn nhịp, đầy sáng tạo và rất hài hước.”

Alan Rickman cùng Rupert Grint (trái) và Daniel Radcliffe (phải)
trong cảnh phim Harry Potter and the Goblet of Fire

Bệnh của Rickman không được nhiều người biết tới, thế nên sự ra đi của ông đã khiến nhiều người cảm thấy bị bất ngờ. Jason Isaacs, đóng vai Lucius Malfoy trong Harry Potter, cho biết ông “thật sự sốc với tin đau buồn này”. “Hoàn toàn trái ngược với những nhân vật lạnh lùng, nhỏ nhen của mình, Alan luôn hài hước, đầm ấm và một người bạn tuyệt vời.”

Alan Rickman là một hình ảnh không thể thiếu trên màn ảnh rộng kể từ vai diễn đột phá của ông vào năm 1988, khi đóng vai Hans Gruber, kẻ thù cay độc của Bruce Willis trong Die Hard - một vai diễn ông được mời hai ngày sau khi đặt chân tới Los Angeles ở tuổi 41.

Gruber chỉ là vai diễn phản diện đầu tiên trong một chuỗi những vai phản diện nổi tiếng mang tên ông: ông còn đóng vai cảnh sát ngông cuồng của hạt Nottingham trong Robin Hood: Prince of Thieves (1991), và một Rasputin đầy nham hiểm trong bộ phim cùng tên của HBO năm 1995.

Alan Rickman trong vai Hans Gruber

Nhưng Rickman cũng là diễn viên đóng những vai nam chính nổi bật: năm 1991, ông xuất hiện trong vai một nghệ sĩ đàn cello bên cạnh Juliet Stevenson trong bộ phim tình cảm siêu nhiên Truly, Madly, Deeply của Anthony Minghella; bốn năm sau, ông đóng vai Đại tá Brandon cao thượng và khiêm tốn trong Sense and Sensibility, với kịch bản do Emma Thompson viết, và bà cũng vào vai chính Elinor Dashwood. Ông trở lại hợp tác với Thompson nhiều lần sau đó: họ từng đóng vai vợ chồng trong Love, Actually (2003) và người yêu cũ trong phim truyền hình của BBC The Song of Lunch (2010).

Năm 1995, ông đạo diễn Thompson và mẹ bà Phyllida Law, trong bộ phim đầu tay của mình, bộ phim tâm lý The Winter Guest. Thompson – người vừa “hôn ông từ biệt” – viết:

“Điều tôi nhớ nhất trong khoảnh khắc biệt ly đau buồn này là khiếu hài hước của anh, sự thông minh, thông thái và sự tốt bụng của anh. Anh ấy có khả năng làm bạn sụp đổ chỉ với một ánh mắt hay làm bạn phấn khởi chỉ bằng một lời nói. Anh có khả năng bất dịch biến anh trở thành một người nghệ sĩ vĩ đại, anh có sự hiểu biết khó miêu tả được, giúp anh nhìn thấu mọi thứ và mọi việc, trong đó có cả tôi, và anh chưa bao giờ giấu tôi quan điểm đó. Tôi được học rất nhiều từ anh. Anh là một trong những diễn viên và đạo diễn giỏi nhất. Tôi luôn luôn chờ đợi việc anh có thể làm gì với khuôn mặt của mình. Tôi cảm thấy thực sự vinh hạnh từng được làm việc với anh nhiều lần như vậy và từng được diễn xuất dưới sự chỉ đạo của anh.

Anh ấy là một đồng minh thực sự. Trong cuộc sống, trong nghệ thuật, trong chính trị. Tôi đã tin tưởng anh hoàn toàn. Trên hết, anh ấy là một con người hiếm có và chúng ta sẽ không bao giờ có một người như thế nữa.”

Alan Rickman và Emma Thompson

Năm ngoái, Rickman tái hợp với Kate Winslet, một bạn diễn Sense and Sensibility khác, trong bộ phim thứ hai của ông trong vai trò đạo diễn, A Little Chaos – một bộ phim tình cảm cổ trang diễn ra trong những ngôi vườn Versailles.

Winslet, vừa được đề cử giải Oscar trong chính ngày ông qua đời, tưởng nhớ ông “là một trong những người tốt nhất và hiền từ nhất, với sự kiên nhẫn của một vị thánh. Anh ấy như một chú cún dễ thương tốt bụng, có thể làm tất cả vì một người chỉ để khiến họ hạnh phúc.”

Winslet cho biết, khi lần đầu làm việc với ông ở tuổi 19, cô đã cảm thấy sợ sệt trước khi nhận ra ông là “một con người ấm áp và luôn sẵn sàng giúp đỡ bạn, và là một diễn viên thực sự phi thường, một đạo diễn tài năng. Và cả giọng nói đó! Ôi giọng nói! Chúng tôi đều rất đau buồn khi mất đi Alan.”

Alan Rickman và Kate Winslet trong Sense and Sensibility (1995)

Nhưng chính diễn xuất trên sân khấu của Rickman mới chứng minh tài năng của ông, và dù đi đâu, ông vẫn mãi tìm đường về với sân khấu. Sau khi tốt nghiệp Học viện Nghệ thuật Sân khấu Hoàng gia, ông sống với nghề trợ lý trang phục cho những diễn viên như Nigel Hawthorne và Ralph Richardson trước khi có được vị trí diễn viên trong Đoàn kịch Shakespeare Hoàng gia.

Vai diễn đột phá của ông tới vào năm 1986 trong vai Valmont, một kẻ quyến rũ phụ nữ trong vở Les Liaisons Dangereuses của Christopher Hampton. Ông đã được đề cử giải Tony cho vai diễn này.

Ông và bạn diễn Lindsay Duncan – cùng với đạo diễn Howard Davies – tái hợp trong vở Private Lives của Noel Coward trình diễn năm 2002 tại London, sau đó du diễn sang sân khấu Broadway của New York.

Một vai diễn sân khấu chủ chốt khác của ông là vai Mark Anthony bên cạnh Cleopatra của Helen Mirren trên sân khấu Olivier Theatre của London, và vai chính trong vở John Gabriel Borkman của Ibsen tại Abbey Theatre ở Dublin năm 2010 – một lần nữa với bạn diễn Duncan, và một lần nữa cũng được diễn ở New York. Năm sau đó, ông vào vai một giáo sư văn học trong vở Seminar tại Broadway.

Alan Rickman và Lindsay Duncan trong Private Lives

Năm 2005, Rickman đạo diễn vở kịch đoạt nhiều giải thưởng My Name is Rachel Corrie, khi ông và Katharine Viner – tổng biên tập The Guardian – thu thập thư điện tử từ các sinh viên bị giết bởi máy xúc khi biểu tình chống lại hành động của quân đội Israel tại Dải Gaza.

Rickman bày tỏ quan điểm chính trị rõ ràng suốt cuộc đời mình: ông từng nói, ông sinh ra đã là “thành viên có chứng nhận của Đảng Lao động”, và từng tham gia và những hoạt động từ thiện gồm Saving Faces và International Performers’ Aid Trust, giúp đỡ những nghệ sĩ tại những quốc gia đang phát triển và các quốc gia nghèo.

Rickman từng lên tiếng bày tỏ sự thất vọng của mình với “cái kết Hollywood” của bộ phim Michael Collins (1996), bộ phim tiểu sử lịch sử về Nội chiến Ireland. Trong phim ông vào vai Éamon de Valera, và cho biết ông tin rằng nghệ thuật nên mang tính giáo dục bên cạnh việc giải trí. “Tài năng là một sự ngẫu nhiên về gene con người, và là một trách nhiệm,” ông từng nói.

Trên sân khấu

Ông và vợ, Rima Horton, gặp nhau khi còn chưa bước sang tuổi 20. Bà là giảng viên kinh tế và cũng là thành viên hội đồng đảng Lao động. Năm 2012, hai người kết hôn dù đã chung sống từ năm 1965.

Rickman là một diễn viên không bao giờ sợ điều mới mẻ. Ông từng lồng tiếng một vị vua trong một tập phim hoạt hình King of the Hill và chú cá tự phụ tên Joe trong bộ phim hoạt hình Đan Mạch Help! I’m A Fish. Năm 2000, Rickman đóng vai người yêu của Sharleen Spiteri trong video âm nhạc In Demand của ban nhạc Texas; trong video hai người nhảy nhạc tango tại một trạm xăng. Năm 2015, Rickman một lần nữa góp mặt trong video của một đĩa đơn của họ, lần này còn góp cả giọng hát.

Rickman luôn thoải mái với đội ngũ người hâm mộ hùng hậu của mình, những người bày tỏ tình cảm dành cho ông qua nhiều website, đoạn video vinh danh và tụ tập ngoài cửa sân khâu sau mỗi đêm diễn. Cả những nhà khoa học cũng không thể không chú ý tới ông: năm 2008, một nhóm các nhà ngôn ngữ học kết luận rằng giọng nam cuốn hút nhất là một sự kết hợp giữa giọng của Rickman, Gambon và Jeremy Irons.

Vợ chồng Alan Rickman và Rima Horton

Những vai diễn gần đây của ông gồm một vị chúa trong Gambit (2012) của anh em Coen, trong vai Ronald Reagan trong The Butler, và một Vua Louis XIV hài hước trong A Little Chaos.

Rickman vẫn sẽ xuất hiện trong Eye in the Sky, phim ly kỳ về chiến tranh, từng được ca ngợi tại Liên hoan phim Toronto năm ngoái, và ông cũng góp giọng lồng tiếng Absolem the Caterpillar trong Alice Through the Looking Glass, dự tính ra mắt trong năm nay.

Việc Rickman chưa bao giờ đoạt giải Oscar (tuy nhiên ông từng được giải Quả cầu vàng, Emmy, BAFTA và nhiều giải thưởng khác) trở thành một điểm được nhắc tới nhiều trong phỏng vấn những năm gần đây, nhưng có vẻ không hề khiến ông bận tâm. “Các vai diễn thắng giải, chứ không phải diễn viên,” ông nói vào năm 2008. Rickman bày tỏ việc ông muốn chứng minh giá trị của cả một cuộc đời nghệ thuật của mình, và cảm thấy ông dễ tôn trọng công việc của mình hơn nếu không quá đề cao bản thân.

Alan Rickman trong vai Vua Louis XIV

“Diễn viên là những người tạo ra thay đổi,” ông nói. “Một bộ phim, một vở kịch, một bài hát hay một cuốn sách có thể thay đổi cả thế giới.”