• [Bình luận phim] Đại chiến hành tinh khỉ: Các khỉ tiến lên!

• 6 điều cần biết trước khi xem Đại chiến hành tinh khỉ

Một ngày, lúc Reeves chừng 8 tuổi, ông bà đưa cậu làm một chuyến đi đến công viên giải trí hải dương ở Nam California có tên Marineland of the Pacific.

Matt Reeves chỉ đạo diễn viên trong trang phục bắt chuyển động trên trường quay cho bộ phim Đại chiến hành tinh khỉ

“Có vài du khách đang quay phim cá heo bằng máy quay 8-milimét, và việc đó như tình yêu sét đánh trúng tôi,” Reeves kể lại vào một buổi sáng giữa tháng 6 tại văn phòng của anh ở trường quay 20th Century Fox. “Tôi nghĩ, ‘Ái chà, họ sẽ có những con cá heo! Bất cứ lúc nào muốn, họ có thể chiếu mấy con cá heo đó lên tường nhà họ!’ Tôi ấn tượng hết sức vì điều đó. Ông bà cho tôi chiếc máy quay cơ 8-milimét, và thế là xong. Tôi không bao giờ trả lại.”

Bốn mươi năm sau, Marineland đã đóng cửa từ lâu nhưng niềm đam mê nắm bắt những câu chuyện lên phim của Reeves chưa bao giờ phai nhạt. Cái khác duy nhất là công nghệ tiến bộ — và, ít nhất là lúc này, Reeves quan tâm đến khỉ, không phải cá heo.

Tuần này, phim mới nhất của Reeves, War for the Planet of the Apes (phát hành ở Việt Nam với tựa Đại chiến hành tinh khỉ), sẽ như khỉ đột lưng bạc cưỡi ngựa phi ra rạp, được tăng thanh thế bằng kiểu bàn tán nhiệt tình mà bất kỳ đạo diễn một phim bom tấn hè nào cũng chết thèm. Phần thứ ba trong chuỗi phim giả tưởng được khởi động lại gần đây nhất này — và là phim thứ hai mà Reeves đạo diễn kiêm đồng biên kịch, tiếp sau Dawn of the Planet of the Apes thành công vang dội năm 2014 — đưa cuộc chiến giữa loài người và loài khỉ có tình lên đến đỉnh điểm phải giải quyết, khi thủ lĩnh khỉ Caesar (Andy Serkis) chống lại gã đại tá nhẫn tâm (Woody Harrelson).


Có phần suy tư kiểu Apocalypse Now về sự ngu xuẩn của cuộc chiến và có phần viễn tây kiểu Sergio Leone, cộng thêm một vài mảng miếng hoành tráng, War for the Planet of the Apes là một hỗn hợp bào chế dữ dội hơn, tham vọng hơn là một phim được kỳ vọng thành bom tấn hè thời buổi này. Nhưng theo Reeves, tinh túy bí quyết của chuỗi phim này là khả năng cất lẻn vào những câu chuyện có ý nghĩa và những nhân vật giàu sắc thái bên dưới lớp vỏ bọc là những con khỉ biết nói.

“Nếu chúng ta không có được những con khỉ tả thực trong câu chuyện, chúng ta sẽ không thể nào làm được phim này,” Reeves nói, cũng chính là thế mạnh mà vì đó Warner Bros. tiếp cận anh để mời anh chỉ đạo một phim Batman lẻ. “Sẽ không là một phim kinh phí 190 triệu đôla của Fox. Mà xem những con khỉ và cảm nhận tính nhân văn của chúng — cũng đủ tạo ra cách biệt và cũng đủ hoành tráng mà khán giả thực sự phấn khích muốn xem.”

Ngay từ khoảnh khắc bước vào cuộc, tiếp nối Rise of the Planet of the Apes thành công của Rupert Wyatt năm 2011, Reeves đã nhìn ra sự phong phú về chủ đề, thậm chí phong cách Shakespear tiềm ẩn trong chuỗi phim.

Andy Serkis trong bộ đồ công nghệ bắt chuyển động trên trường quay để hóa thân khỉ Caesar trong phim War for the Planet of the Apes

“Với Dawn, Matt chỉ phát triển bằng kịch tính, và từ bấy đến nay đó là phương châm xuyên suốt của anh,” Serkis nói, màn hóa thân bằng công nghệ bắt chuyển động của anh đã tạo nên một Caesar được khen ngợi cùng khắp. “Khi xem xét khía cạnh nổi bật đó, tôi cảm thấy hết sức vinh dự được là thành viên của một phim bom tấn có chất thông minh, để bạn có thể kết nối với khán giả một cách chân thực và bản năng chứ không chỉ thuần giải trí. Quả là một liều thuốc bổ và một lời cảnh tỉnh.”

Thực ra, trong một mùa hè chứng kiến những phim có thể trở thành bom tấn như The Mummy và King Arthur: Legend of the Sword vùi thây ở phòng vé, nhà sản xuất Dylan Clark tin tưởng công sức nâng tầm chuỗi phim Apes của Reeves sẽ được tưởng thưởng, như với Dawn, đã thu hoạch 710 triệu đôla toàn cầu.

“Khi bạn làm phim bom tấn hoành tráng, rất dễ để cho kỹ xảo và sự ầm ĩ chiếm lĩnh,” Clark nói. “Nhưng điều chúng ta đang thấy là khán giả muốn được kết nối một cách cảm xúc. Nếu bạn có đạo diễn như Matt, với anh niềm cảm thông là điều dẫn dắt anh vào câu chuyện, thì co cơ hội để cho khán giả kết nối với nhân vật một cách cảm xúc.”

Matt Reeves đem đến cho War for the Planet of the Apes tầm vóc sử thi hoành tráng

Quá trình đi lên vị trí những nhà làm phim hàng đầu Hollywood của Reeves không hề thẳng thớm. Mấy năm gần đây, các hãng phim ngày càng thường xuyên xoay sang những đạo diễn trẻ chưa được thử thách để làm phim bom tấn, ví dụ mới nhất là Jon Watts, nhảy từ phim kinh phí thấp Cop Car sang Spider-Man: Homecoming đang ra rạp. Ở tuổi 51, Reeves đã kiên trì với điện ảnh và truyền hình hơn 20 năm như anh nói “một hành trình loanh quanh, kỳ cục và dài đăng đẳng.”

Hồi đầu sự nghiệp, được truyền cảm hứng từ điện ảnh thập niên 70, Reeves hình dung mình làm những phim có khí chất riêng theo phong cách Hal Ashby, nhà đạo diễn của những phim như Harold and Maude, Shampoo và Being There. Nhưng khi tác phẩm đạo diễn đầu tay của anh, bộ phim lãng mạn hài The Pallbearer năm 1996 do David Schwimmer-Gwyneth Paltrow đóng chính, rớt bịch, những hy vọng được khen ngợi là một tiếng nói mới gây náo động trong làng điện ảnh của anh nhanh chóng tàn lụi.

“Bạn có hết mọi giấc mơ — bạn sẽ đột phá và làm nên tuyên bố đình đám đầu tiên của mình — và tất cả sụp đổ nhanh chóng,” anh nói. “Thật là một cú sốc. Tôi không biết làm thế nào hồi phục — hay là có hồi phục được không nữa. Nhưng chuyện đó đã dạy tôi kiên cường. Tạo ra nhu cầu cấp bách tìm đường đi tiếp.”

Niềm cảm thông là điều dẫn dắt Matt Reeves vào câu chuyện trận chiến cuối cùng cả về quân sự lẫn cảm xúc

Reeves xoay sang truyền hình, đồng sáng tạo loạt Felicity với người bạn lâu năm J.J. Abrams, anh đánh bạn với J.J. ở tuổi 13 cùng chia sẻ việc làm những phim Super 8. Năm 2007, hơn một thập niên sau khi sự nghiệp làm phim của anh bùng nổ trên bệ phóng đó, Reeves được Abrams hỏi có hứng thú đạo diễn một phim quái vật anh ta đang làm có tựa là Cloverfield không — một dự án có vẻ ngoái tầm kiểm soát của Reeves.

“Tôi đáp, ‘Cậu nói gì vậy? Sao tôi lại đạo diễn phim này?’” Reeves nói. “J.J. bảo, ‘Vì cậu sẽ cố gắng đặt nền tảng và làm cho phim hiện thực — đó là việc cậu sẽ làm.’ ”

Chỉ tốn có 25 triệu đôla sản xuất, phim thu được 170 triệu. Trước sự ngạc nhiên của anh, Reeves đột nhiên được coi là một nhà làm phim thể loại, một tiếng tăm mà anh đã củng cố bằng bộ phim ma cà rồng tuổi mới lớn Let Me In được tiếp nhận nồng nhiệt năm 2010, làm lại từ phim Let the Right One In của Thụy Điển.

Steve Zahn tham gia dàn diễn viên War for the Planet of the Apes trong vai khỉ xấu, một nhân vật mới trong chuỗi phim

Lớn lên với tình yêu dành cho những phim như Star Wars và Planet of the Apes, Reeves trở lại từ đầu và giờ đây hoàn toàn đi theo thể loại giả tưởng, kinh dị và kỳ ảo. “Lúc bắt đầu sự nghiệp, tôi không nghĩ mình hiểu được thể loại cá tính là như thế nào,” nhà đạo diễn nói, anh đang giúp phát triển một phim bộ truyền hình dựa theo tiểu thuyết ma cà rồng bán chạy The Passage của Justin Cronin.

Hướng đến phim Batman mới, Reeves ý thức rõ rằng đặt cược cho sự nghiệp của anh vượt xa mọi điều anh từng tưởng tượng lúc nhỏ nhìn du khách quay phim cá heo bằng máy quay Super 8 của họ. Ở Hollywood ngày nay, một phim siêu anh hùng có tiềm năng hoặc đưa sự nghiệp của đạo diễn thăng hoa hoặc làm cho sự nghiệp đó sụp đổ tan tành chỉ trong một tuần.

“Dứt khoát có những người hâm mộ Apes háo hức xem phim này, nhưng với ‘fan’ Marvel hay DC thì không có chuyện tương tự,” Reeves nói. “Có rất nhiều áp lực. Mà không có cách nào đem lại cho tất cả mọi người những gì họ kỳ vọng vì mọi người trông đợi những chuyện khác nhau. Điều duy nhất bạn có thể làm là đào sâu hết mức có thể để giới thiệu một phiên bản cá nhân về câu chuyện cộng hưởng với bạn. Ít nhất thì đó là phương pháp của tôi.

Matt Reeves cùng dàn diễn viên tại buối chiếu ra mắt phim ở London

“Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ làm những phim loại này,” anh nói tiếp. “Con đường sự nghiệp với tôi toàn những bất ngờ. Vậy nhưng thảy đều bắt nguồn từ cùng một điều, đó là bằng trực giác cố gắng cảm nhận đường đi đến những loại câu chuyện mà tôi có thể liên hệ.”

Anh nhún vai. “Đó là một con đường thú vị nhưng tôi cho rằng đường đi luôn là thế, đúng không?” anh nói. “Sự đời không bao giờ xảy ra đúng như bạn hình dung.”