• Trong một Hollywood ám ảnh tuổi trẻ, các nhà làm phim già trở nên nổi bật

• Hollywood học được gì từ thành công của những phim dành cho khán giả trưởng thành?

• Trong một thế giới 'nuông chìu người trẻ' vẫn còn phim nhắm vào khán giả trưởng thành

Trên thực tế, người trên 50 tuổi chiếm một phần lớn dân số, và cũng là một sức mạnh kinh tế và chính trị đáng kể. Trên màn ảnh thì sao? Trong nhiều thập kỷ, họ bị khinh thường và đẩy sang một bên – càng già, họ càng trở nên vô hình.

Nhưng trong một năm trở lại đây, đã có những dấu hiệu nhất định cho thấy xu hướng này đang thay đổi.

Trước hết ta có The Best Exotic Marigold Hotel, một bộ phim Anh thành công một cách đáng ngạc nhiên về một nhóm hưu trí ở Ấn Độ. Rồi Clint Eastwood trở lại với diễn xuất, trong vai một người chuyên tìm tài năng bóng chày lớn tuổi trong Trouble With the Curve, Meryl Streep và Tommy Lee Jones vào vai một đôi vợ chồng đứng tuổi trong Hope Springs.

The Best Exotic Marigold Hotel

Rồi ta có Amour, một tác phẩm Pháp vẫn đang nhanh chóng gom về một kho giải thưởng. Và hai bộ phim hài gia đình, The Guilt Trip, với Barbra Streisand trong vai một bà mẹ tọc mạch và Parental Guidance, với Billy Crystal và Bette Midler trong vai đôi ông bà ngoại không hiểu đám cháu của mình.

Cách đây hai tuần Quartet đã ra rạp, một bộ phim với Maggie Smith trong vai chính về những nghệ sĩ opera đã giải nghệ tại Anh (khác với phim A Late Quartet năm ngoái, về một nghệ sĩ nhạc cổ điển do Christopher Walken thủ vai.)

Các nhân vật lớn tuổi đang xuất hiện nhiều hơn bất cứ lúc nào. Nhưng liệu đây có phải một thay đổi tốt đẹp hơn còn tùy vào việc bạn nghĩ gì về những nhân vật này, và những nhân vật này đang củng cố cho những thành kiến gì.

“Tuổi già không phải chỉ dành cho kẻ yếu đuối,” Bette Davis từng nói. Nhưng trong phần lớn các phim này, kể cả tuổi trung niên cũng toàn gồm kẻ yếu đuối cô đơn.

Một điều không thể phủ nhận được là những phim này rọi ánh sáng vào một cuộc sống cô đơn đầy hối hận. Nhân vật của Streep và Jones đã nhiều năm không ân ái. Nhân vật chính góa vợ của A Late Quartet đối mặt với bệnh Parkinson một mình và nhân vật cũng góa vợ của Eastwood đang dần bị mù.

Hope Springs

Những nhân vật được thành đôi trong Amour còn đáng thương hơn; The Best Exotic Marigold Hotel và Quartet gồm những nhân vật phải đối mặt với bệnh tật và những sự mất tự chủ của tuổi già, những khó khăn tài chính và cái chết đang hiện diện rõ ràng hơn bao giờ hết và không thể tránh khỏi.

The Guilt Trip và Parental Guidance đều là những phim hài đơn giản nhưng cũng có một cái nhìn khá chua chát về tuổi già: những ông bố bà mẹ không còn là một phần trong cuộc sống của những đứa con vô ơn giờ đã lớn.

Nếu “được chú ý” có nghĩa là ta có thêm những phim như thế này, thì có lẽ những người lớn tuổi sẽ muốn các nhà làm phim thôi đừng làm phim về họ nữa.

Một số phim này là phim hài, một số khá thành công và gần như tất cả đều có kết thúc có hậu. Nhưng họ vẫn kể về những con người đang ngoái lại nhìn cuộc sống đã qua, chứ không tiến về phía trước, và thường các nhân vật phải đánh vật với bệnh tật, lú lẫn hay trầm cảm.

Tất nhiên những điều này là một phần cuộc sống nhưng tại sao phim ảnh chỉ tập trung vào chúng?

Những câu chuyện về những người lớn tuổi bước vào những sự nghiệp mới, mạo hiểm mới, thay đổi cuộc sống của mình một cách tích cực hơn đâu? Những câu chuyện về những con người lớn tuổi đối mặt với thách thức mới sao không có?

Ít nhất là trên màn ảnh thì không có.

Parental Guidance

Màn bạc, năm tháng hoàng kim

Ở nhiều phương diện, người lớn tuổi luôn bị đẩy sang bên lề phim ảnh. Là môn nghệ thuật ít tuổi nhất, điện ảnh luôn tập trung vào tuổi trẻ, theo đuổi tốc độ, hành động, sự hấp tấp – tất cả những ưu điểm và khuyết điểm của tuổi trẻ.

Khi người có nét nhăn xuất hiện trên màn hình, họ là hiện thân của sự thông thái và hy sinh. Những thẩm phán, thầy giáo, bà mẹ với mái tóc búi chặt – là những mẫu vai trên 50 tuổi trong phim. Và họ luôn là một vai phụ.

Rất ít khi ta thấy phim ảnh đối mặt với sự phũ phàng này – chỉ có một bộ phim năm 1937 được ít người biết đến mang tên Make Way for Tomorrow, về một đôi vợ chồng lớn tuổi rất yêu nhau bị hắt hủi và cuối cùng bị chia rẽ bởi những đứa con ích kỷ đã lớn của họ. Đó là một bộ phim đáng kinh ngạc (và gần đây đang được một thế hệ bình luận phim mới khen ngợi). Nhưng tầm nhìn đen tối – hồi đó được cho là lạ lùng – giờ đã trở nên quá quen thuộc. Tuổi già chỉ mang lại những hạn chế, cô đơn và mất mát.

Với thái độ tiêu cực đó, và lượng vai diễn có hạn cho diễn viên lớn tuổi, ai trách được các diễn viên luôn bám lấy tuổi trẻ? Diễn viên nam có thể mặc áo chỉnh hình, đội tóc giả và cố gắng để trông không ngớ ngẩn khi đóng vai trẻ hơn bản thân 30 tuổi; nữ diễn viên thì đòi những cảnh quay cận mờ trông như máy quay được đặt ở phòng bên cạnh.

Kết quả không bao giờ lừa được ai – và bạn cũng nghĩ thế nếu từng xem Kirk Douglas trong Saturn 3, hay Lucille Ball trong Mame. Nhưng họ phải làm thế nào, nếu vẫn muốn tiếp tục diễn? Vẫn phải khai man tuổi, thay vì chấp nhận.

Nhưng việc đó đã thay đổi, khi có cả một thế hệ diễn viên đang hãnh diện công bố tuổi của mình. Tuổi 60 trông như thế này, họ nói, và tuổi đó tuyệt vời biết bao.

The Expendables

Diễn viên hành động lớn tuổi – chưa sẵn sàng bỏ qua những bộ phim bom tấn – đã dẫn đầu cho xu hướng này. Sylvester Stallone bắt đầu tất cả khi vực Rocky Balboa dậy vào năm 2006 và với Rambo năm 2008; hai năm sau, anh đứng đầu dàn diễn viên The Expendables, cùng với Bruce Willis và Arnold Schwarzenegger.

Từ đó, thể loại phim này chỉ càng đông thêm, với một loạt phim mới với Willis trong vai chính: Red (năm nay ta sẽ có Red 2 và một phần Die Hard mới). Al Pacino và Christopher Walken hợp tác trong Stand Up Guys và Schwarzenegger trở lại toàn thời gian bắt đầu với The Last Stand (The Tomb và Captive sẽ ra mắt vào năm nay).

Khán giả không câu nệ

Đây đúng là thay đổi. Nhưng phim với những người có tuổi cơ bắp cuồn cuộn không hẳn là liều thuốc chữa bệnh bác bỏ tuổi già nhiều năm của ngành điện ảnh.

Cái chúng ta cần là những phim thực tế hơn như The Quiet American, với Michael Caine vào vai một nhà văn ở Việt Nam thời chiến tranh. Hay The World's Fastest Indian, với Anthony Hopkins trong vai một tay đua xe máy. Hay câu chuyện tình tuổi xế chiều của Dustin Hoffman trong Last Chance Harvey.

Chúng ta muốn có thêm nhiều phim như The Devil Wears Prada và Julie and Julia, cả hai có Meryl Streep trong vai một người phụ nữ luống tuổi đầy quyền năng, thực lực. Hay Brighton Rock với Helen Mirren trong vai bà chủ quán trà lúng liếng, hay Arbitrage, với Richard Gere và Susan Sarandon trong vai một tên trộm tập đoàn lớn và bà vợ thẳng thắn của ông.

Maggie Smith trong Downton Abbey

Tất cả những diễn viên này vẫn đưa ra những tác phẩm tuyệt vời – khi có kịch bản và vai diễn thích hợp. Một trong những diễn viên bận bịu nhất gần đây còn phải kể đến Maggie Smith, 78 tuổi; ngoài Quartet và Marigold Hotel, bà còn xuất hiện trên phim truyền hình rất được yêu thích, Downton Abbey.

Nhưng những vai diễn tích cực về tuổi già – những con người phức tạp và quan trọng – chỉ đóng góp khoảng một, hai phim mỗi năm. Cũng không có nhiều dấu hiệu cho thấy con số này có thể tăng. Khi những diễn viên như George Clooney (ở tuổi 51 đã bị cho là già khú đế) hay Brad Pitt (cũng sắp hết thời ở tuổi 49) bắt đầu phát biểu thẳng thắn về việc họ chỉ còn vài năm để đóng những vai nam chính, thì rõ ràng là sự ám ảnh với tuổi trẻ của Hollywood đang trở nên điên rồ.

Có lẽ điều này không có gì ngạc nhiên. Dù sao phim ảnh là người trẻ tuổi làm cho người trẻ tuổi xem. Nhóm khán giả chính của Hollywood là nam tuổi từ 18 đến 24. Họ là người đi xem từn tập Transformers và mua những thứ đồ chơi liên quan.

Nhưng họ không đóng góp nhiều vào những phim được những nhà phê bình khen ngợi, những phim thường đoạt giải Oscar. Họ chỉ là một phần của thành công phòng vé.

Theo thống kê trong ngành, nhóm tuổi sinh viên đúng là gồm 6,6 triệu khán giả đến rạp xem phim ít nhất mỗi tháng một lần. Còn tuổi 50+ thì sao? Con số này lên tới 7,2 triệu.

Vậy phim ảnh phải hướng tới thị hiếu của nhóm nào?

Tất nhiên, khán giả lớn tuổi có thể sẽ đi xem phim dành cho khán giả thanh niên – Twilight thành công không chỉ vì khán giả 13 tuổi. Nhưng người lớn cũng muốn có phim dành riêng cho họ, kể về những nỗi lo, sở thích, cuộc sống của họ.

Amour

Thật tuyệt khi thấy sư tử già Albert Finney lại gầm lên trong Skyfall. Và tất nhiên, cái chết là một phần của sự sống, dù được thể hiện trong Amour, hay một phim dễ tiếp cận hơn như The Best Exotic Marigold Hotel. Phim ảnh cho thấy những mặt đen tối hơn của cuộc sống cũng cần được đề cập.

Nhưng đó không phải là tất cả. Tuổi già có nhiều vấn đề hơn chỉ là bệnh tật. Và khán giả có tuổi cũng cần nhiều hơn là phim kinh điển thỉnh thoảng được chiếu lại trên truyền hình.

Các hãng phim cần nhận ra rằng thế hệ sinh ra sau chiến tranh thế giới thứ hai không chỉ là một phần lớn của nhóm khán giả của họ, mà là những khán giả trung thành nhất. Họ lớn lên không có internet, không có điện tử, truyền hình cáp. Họ đi ra rạp xem phim không chỉ vì thích thú mà còn theo thói quen, và họ không muốn bỏ thói quen đó.

Hollywood cần cho họ lý do ra khỏi nhà và trở lại với rạp chiếu phim.



Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên Facebook của chúng tôi