• Phòng vé bán những thứ mà bạn cảm thấy biết rồi là có thật

Tấm vé vàng đã mất đi sự tỏa sáng, từ trái qua: Gene Wilder, Timothée Chalamet và Johnny Depp đều từng vào vai Willy Wonka suốt hàng chục năm qua

Vào tháng 1 năm nay, các biên kịch người Anh Martha Hillier, Tom Moran và Michael Lesslie của The Little Drummer Girl đã đưa ra ý tưởng cho phim bộ truyền hình Harry Potter tại văn phòng của HBO ở Hollywood. Một khởi đầu thật phù hợp cho năm 2024, được mệnh danh là ‘năm của các phần tiếp theo’, với ít nhất 40 phần tiếp theo, tiền truyện, làm lại hoặc chuyển thể trên màn ảnh rộng tại các rạp chiếu phim trong suốt 12 tháng.

Có Furiosa: A Mad Max Saga, Inside Out 2, Deadpool 3 (tức là Deadpool & Wolverine), Beetlejuice 2, Joker: Folie à Deux, Godzilla x King Kong 2, Paddington in Peru, Gladiator 2, Wicked Part One, Ghostbusters: Frozen Empire, Despicable Me 4, ngoại truyện Chúa tể những chiếc nhẫn: Cuộc chiến của người Rohirrim cùng với một phim Planet of the Apes khác. Và Bridget Jones 4 sẽ bắt đầu bấm máy vào tháng 5.

Trên tivi, chúng ta đã xem phần tiếp theo của Blade Runner, phần khởi động lại của Mr & Mrs Smith, Sexy Beast tiền truyện của Jonathan Glazer và ngoại truyện The Gentlemen của Guy Ritchie. Các phiên bản truyền hình của Butch Cassidy and the Sundance Kid, Flashdance, The Italian Job và Time Bandits đang được triển khai.

Chúng ta cũng đã có The Artful Dodger trên Disney+, cung cấp câu trả lời cho câu hỏi không ai hỏi: tại sao không có phần tiếp theo của Oliver Twist trong đó Artful Dodger gia nhập Hải quân, học làm bác sĩ, chuyển đến Úc và trở thành một bác sĩ phẫu thuật nổi tiếng?

Trên tivi, chúng ta có phần khởi động lại của Mr & Mrs Smith

Trên thực tế, nếu bạn có thể tìm thấy miêu tả phim hoặc chương trình truyền hình nào không chứa từ ‘khởi động lại’; ‘dựa trên’; ‘lấy cảm hứng từ’; ‘ngoại truyện’; ‘phát triển từ’; ‘hình dung lại’; hoặc ‘chuyển thể từ loạt trò chơi điện tử bán chạy nhất’, bạn sẽ giành được tấm vé vàng cho bộ phim Wonka tiếp theo — vì tất nhiên là sẽ có phim tiếp theo rồi. Nói chuyện với Entertainment Tonight Online, ngôi sao của Dune (phần hai hiện đang ra rạp!) Timothée Chalamet đề cập đến khả năng xảy ra Wonka 2: ‘Nếu có một câu chuyện nào đó để kể. Và rõ ràng là có.”

Theo Box Office Mojo, số lượng phim khởi động lại, làm lại, phần tiếp theo, ngoại truyện và tiền truyện trong top 20 phòng vé đã tăng 700% kể từ năm 1993, cái năm chỉ có hai phim không phải là câu chuyện nguyên tác: Sister Act 2 và The Fugitive. Năm 2023, ba phim gần như là nguyên tác là Barbie (dựa trên một con búp bê); Oppenheimer (tiểu sử) và Elemental của Pixar: câu chuyện đơn độc được sinh ra từ trí tưởng tượng mới mẻ.

Vào tháng 1 năm nay, các biên kịch người Anh Martha Hillier, Tom Moran và Michael Lesslie đã đưa ra ý tưởng cho phim bộ truyền hình Harry Potter tại văn phòng của HBO ở Hollywood

Đã năm năm nay tỷ lệ này là vậy, mặc dù con số tất nhiên có thể tăng vọt: năm 2018 có A Quiet Place; năm 2019 có Us và Once Upon a Time in… Hollywood. Nhưng xu hướng này là không ngừng — và có lý do chính đáng, nhà sử học và kinh tế học điện ảnh John Sedgwick giải thích.

“Hollywood đã dành phần lớn lịch sử của mình để cho ra đời rất nhiều bộ phim mà không biết phim nào sẽ thành công. Khi khán giả đi xem phim thường xuyên giảm, Hollywood phát hiện chúng ta khao khát những sản phẩm, ý tưởng và câu chuyện mới — miễn là chúng giống với những sản phẩm, ý tưởng và câu chuyện mà chúng ta đã biết. Vào những năm 1990, khán giả quốc tế bắt đầu xem, và bạn không cần nhiều lời thoại để thu hút những người không nói tiếng Anh.

“Vì vậy, từ năm 2000 trở đi, những bộ phim kinh phí lớn phần lớn là phần tiếp theo mang tính hành động; hầu hết đều có lãi, điều chưa từng có trong lịch sử Hollywood.”

Năm 2024 được mệnh danh là ‘năm của các phần tiếp theo’, với ít nhất 40 phần tiếp theo, tiền truyện, làm lại hoặc chuyển thể trên màn ảnh rộng tại các rạp chiếu phim trong suốt 12 tháng

Một biên kịch người Anh ở Los Angeles, có hai dự án nguyên tác với sự tham gia của các diễn viên giỏi giải thích: “Thay vì sắp xếp gặp gỡ mọi hãng phim, nhà đài và dịch vụ phát trực tuyến ở Los Angeles, có một nhúm người muốn nghe thôi.

“Kỷ nguyên có rất nhiều cuộc họp để tìm kiếm một ý tưởng tuyệt vời đã qua rồi. Ngoại lệ duy nhất là những người đoạt giải Oscar, nhà sản xuất lớn hoặc nếu bạn có một tài sản trí tuệ cực kỳ nổi tiếng.”

Tại sao lại thế này? chuyên gia Tom Harrington của Enders Analysis nói: “Nhu cầu mở lối ngay lập tức cho những nội dung đắt tiền là rất lớn.” Ngân sách của các đài truyền hình Anh đang ngày càng bị siết chặt do doanh thu quảng cáo giảm và phí cấp phép bị đóng băng.

Khi các ủy viên bật đèn xanh cho một dự án, họ muốn chơi an toàn. “[Họ biết] phần tiếp theo, ngoại truyện và khởi động lại đều thành công, nên mỗi năm một tăng gấp đôi”

Áp lực tài chính đồng nghĩa với việc có ít hoa hồng hơn, với một bài viết trên tạp chí Broadcast hồi tháng 1 nói rằng “đâu đâu cũng giảm” vào năm 2023. Khi các ủy viên bật đèn xanh cho một dự án, họ muốn chơi an toàn. “[Họ biết] phần tiếp theo, ngoại truyện và khởi động lại đều thành công, nên mỗi năm một tăng gấp đôi,” Harrington nói.

“Truyền hình cũng không khác, nhờ các thuật toán và dịch vụ phát trực tuyến quốc tế. Nhưng không chỉ có các dịch vụ phát trực tuyến — việc BBC khởi động lại Gladiators hay ITV chiếu các phim bộ truyền hình tội phạm thường xuyên thì cũng vậy, chỉ là ở quy mô nhỏ hơn.”

Ngoài ra, khi thị trường phát triển, các rào cản đối với tính độc đáo cũng xuất hiện. Neil Webster, biên kịch hài, nhà sản xuất và đồng sáng lập công ty chế tác Happy Tramp North, gần đây đã thành công với chương trình Guilt của BBC đoạt giải Bafta, cho biết: “Một chương trình phải hiệu quả về tỷ suất người xem, độ lặp lại và cả trên phạm vi quốc tế.”

Only Fools and Horses của BBC mãi đến mùa ba mới thực sự thành công

“Phim hài thường mang tính gia đình hơn. Giờ đây, phim hài phải hoạt động lên tục trên một nền tảng và lặp đi lặp lại, vì vậy chúng tôi đánh đổi tính thời sự lấy triết lý ‘lớn hơn, tốt hơn, ít hơn’. Mọi người đều muốn có những tên tuổi lớn ngay từ đầu, vì vậy việc phát triển tài năng mới sẽ khó hơn. Nổi tiếng là Only Fools and Horses mãi đến mùa ba mới thực sự thành công, bây giờ chuyện như vậy gần như là không thể.”

Điểm mấu chốt điển hình: dựa vào nguồi tài chính từ Mỹ. Derek Wax, nhà sản xuất The Sixth Commandment, phim bộ về những vụ án có thật năm 2023 với sự tham gia của Timothy Spall — ăn khách trên BBC trước khi được Apple TV+ mua, cho biết: “Bởi vì BBC không thể trang trải toàn bộ ngân sách nên doanh số bán hàng quốc tế sẽ trang trải chi phí.”

The Sixth Commandment, phim bộ về những vụ án có thật năm 2023 với sự tham gia của Timothy Spall — ăn khách trên BBC trước khi được Apple TV+ mua

“Điều này có thể là thách thức đối với nội dung đặc chất Anh. Với The Sixth Commandment, nhà phân phối của chúng tôi có niềm tin và giúp vốn vì biết rằng nếu thành công thì người Mỹ sẽ mua. Rất may điều đó đã được chứng minh là đúng, nhưng hiếm khi phim bộ ngắn tập dựa trên chuyện có thật bán được trên phạm vi quốc tế. Thật đáng tiếc khi những tác phẩm này đã chứng minh rằng chúng có thể thu hút lượng khán giả khổng lồ.”

Và rồi tới chuyện khai thác tài sản trí tuệ — chẳng hạn những nhân vật trẻ em mang tính biểu tượng đã hết hiệu lực bản quyền. Năm ngoái, đạo diễn độc lập người Anh Rhys Frake-Waterfield đã phát hành Winnie-the-Pooh: Blood and Honey với phiên bản hoang dã của Pooh và Piglet khủng bố Christopher Robin và một nhóm nữ sinh viên đại học. Mặc dù bị các nhà phê bình chỉ trích - hoặc phớt lờ — nhưng bộ phim đã kiếm được gần 4 triệu bảng Anh trên toàn thế giới từ kinh phí chưa đến 80.000 bảng Anh.

Và rồi tới chuyện khai thác tài sản trí tuệ — chẳng hạn những nhân vật trẻ em mang tính biểu tượng đã hết hiệu lực bản quyền: bộ phim chưa có tiêu đề của đạo diễn kinh dị Steven LaMorte thể hiện một phiên bản quái dị của Steamboat Willie khủng bố những hành khách không hề ngờ vực trong một chuyến tàu đêm khuya

Chuột Mickey trong Steamboat Willie ra mắt năm 1928 chịu chung số phận ở năm 2024: trong Mickey’s Mouse Trap, đám trẻ choai trong công viên giải trí bị một kẻ giết người đeo mặt nạ Mickey bắt.

Trong khi đó, bộ phim chưa có tiêu đề của đạo diễn kinh dị Steven LaMorte thể hiện một phiên bản quái dị của Steamboat Willie khủng bố những hành khách không hề ngờ vực trong một chuyến tàu đêm khuya, ông giải thích qua điện thoại. “Tôi thích lấy những nhân vật quen thuộc và chuyển thể chúng, và Steamboat Willie là lựa chọn hoàn hảo cho những trò giết người tinh quái.”

Có hy vọng không? Năm ngoái chứng kiến các phim siêu anh hùng, phim chuỗi như Mission: Impossible và Indiana Jones, và thậm chí cả Nàng tiên cá làm lại thất bại ở phòng vé, trong khi phim có doanh thu cao nhất là Barbie và Oppenheimer: một phim hài kỳ quặc về nữ quyền dựa trên một con búp bê nhựa, và một phim tiểu sử khoa học dài dòng.

Cùng với thành công của Barbie là hàng loạt phim dựa trên đồ chơi

Liệu bây giờ Hollywood có nhận ra rằng chúng ta yêu thích một câu chuyện khác thường không?

Chắc là không. Cùng với thành công của Barbie là hàng loạt phim dựa trên đồ chơi bao gồm Polly Pocket, Vin Diesel trong Rock ’Em Sock ’Em Robots và Clue (dựa trên game Cluedo). Và vào tháng 11, giám đốc điều hành Disney Bob Iger cho biết hãng phim của ông đã “làm quá nhiều” phần tiếp theo trong những năm gần đây, nhưng nói thêm, “Không có nghĩa là chúng tôi sẽ không tiếp tục. Trên thực tế, chúng tôi đang sản xuất một vài phim trong số đó.”

Đến rạp chiếu nào gần chỗ bạn đi mà xem — bây giờ toàn những thứ na ná trên màn rộng thôi.