Phim hoạt hình phi-Hollywood đã trưởng thành và phát triển đáng kể trong thập kỷ qua. Đã có thời khó tìm đủ phim hoạt hình điện ảnh tươm tất cho một liên hoan phim. Nhưng, nay không thế nữa. Trong vài năm qua, các giải phim hoạt hình đã thực sự trở nên, à... hết sức cạnh tranh.

Liên hoan Annecy năm nay đã công nhận thực tế đó bằng cách giới thiệu hạng mục tranh giải thứ hai, Contrechamp. Thay thế các hạng mục Không tranh giải (ví dụ: Toàn cảnh), Contrechamp cung cấp một không gian cho những phim khiêu khích, lập dị và gai góc hơn vốn không hợp với hạng mục chính của liên hoan. Quyết định đó còn phải bàn cãi, chẳng hạn việc tách các phim ngắn “gai góc” đưa vào hạng mục Off Limits. Annecy trở nên cởi mở hơn với hoạt hình độc đáo thì tuyệt rồi, nhưng tại sao không để mọi thứ cạnh tranh với nhau? Phim hay là phim hay, chẳng phải vậy sao?

Nhưng dù sao... cả hai hạng mục cạnh tranh đó có tổng cộng 18 bộ phim được trình chiếu. 10 phim tranh giải Cristal, 8 phim tranh giải Contrechamp.

Mùa vụ năm nay toàn những tác phẩm rất đa dạng từ góc độ văn hóa, kể chuyện và thẩm mỹ. Bạn có thể thấy phim mới nhất của Masaaki Yuasa, Ride Your Wave, là một phim đầy năng lực nhưng không phải là tác phẩm ngoạn mục từ người đã thắng Giải thưởng lớn của Annecy 2018 (Lu Over the Wall). Có Buñuel in The Labyrinth of the Turtles (Salvador Simó), một phim người đóng được ngụy trang dưới dạng hoạt hình, tiếp nối một giai đoạn trong sự nghiệp của nhà làm phim vĩ đại người Tây Ban Nha này. The Relative Worlds (Yuhei Sakuragi) và The Wonderland (Keiichi Hara) luôn là những bộ phim đầy tham vọng của Nhật Bản. Và nếu bạn đang tìm kiếm một bộ phim nói không ngừng, có khả năng làm bạn khó chịu, hãy xem Homeless (José Ignacio Navarro, Jorge Campusano, Santiago O'Ryan) của Chilê.

Nếu bạn là người đi dự liên hoan, cho dù thức chong mắt, không màng ăn uống đi nữa thì quỷ tha ma bắt không có cách nào bạn xem được hết các phim này. Nhưng rất đáng để bạn cố xem cho bằng hết.

Dưới đây là sáu phim hoạt hình từ hai hạng mục tranh giải nói trên mà bạn nên dành thời gian để xem.

I Lost My Body
(Jeremy Clapin, Pháp)

Chúng ta có thể bắt đầu với bộ phim đã ngay lập tức được bàn tán xôn xao nhất sau khi đoạt giải của Tuần lễ phê bình tại Cannes, (thường chỉ có phim người đóng thắng giải này). Được tôn vinh qua những phim ngắn đầy sáng tạo (Skhizein, Palmipédarium), phim dài đầu tay của Jérémy Clapin (mà quyền phát hành toàn thế giới đã được Netflix tóm lấy) là tác phẩm làm nổi bật vẻ đẹp sâu sắc về cuộc đời của Naoufel, một chàng trai trẻ đang tìm kiếm bản thân sau cái chết của cha mẹ anh cùng với giấc mơ trở thành nghệ sĩ piano và phi hành gia. Bộ phim được chia thành hai tuyến truyện: một tuyến đi theo cuộc sống của Naoufel ở Paris, nơi anh theo đuổi tình yêu và mục đích; tuyến thứ hai, bàn tay bị cắt lìa của anh lang thang trên đường phố Paris để tìm kiếm cơ thể của nó. Thông minh, thơ mộng và hài hước, I Lost My Body khéo léo khám phá thân phận, nỗi buồn, tình yêu và lòng can đảm.

Children of the Sea
(Ayumu Watanabe, Nhật)

Khi còn nhỏ, Ruka gặp một hồn ma dưới nước tại Thủy cung nơi cha cô làm việc. Nhiều năm sau, khi bắt đầu kỳ nghỉ hè, cô quay lại Thủy cung và gặp hai cậu bé bí ẩn Umi và Sora. Các cậu bé được lợn biển nuôi dưỡng dưới biển. Bị các cậu bé thu hút, Ruka cuốn vào một bí ẩn phức tạp về sự biến mất của các sinh vật biển.

Children of the Sea, giống như các phim khác của Nhật Bản tham gia tranh giải, dài và chậm, nhưng tác phẩm giàu tính triết học siêu nhiên bùng nổ, trực quan này giống như phiên đại dương của 2001: A Space Odyssey: phức tạp, xoắn xuýt cảm xúc và hết sức thôi miên.

Ville Neuve
(Félix Dufour-Laperrière, Canada)

ránh sự thừa mứa, ồn ào và đoán được của điện ảnh chủ lưu, bộ phim vẽ tay thân mật và đầy chất thơ của Félix Dufour-Laperrière tái hiện thời kỳ hỗn loạn, lo âu của cuộc trưng cầu dân ý ở Quebec năm 1995 suýt nữa đã chứng kiến thành phố nói tiếng Pháp này bỏ phiếu cho việc tách khỏi Canada.

Mùa hè bên vùng biển Đại Tây Dương của Quebec. Joseph chuyển đến sống ở nhà một người bạn. Anh thuyết phục Emma, vợ cũ của anh, cùng anh đến ở đó. Trong khi chiến dịch trưng cầu dân ý năm 1995 về sự độc lập của Quebec đang phát triển mạnh, quốc hội bùng nổ, các bài phát biểu đụng nhau chan chát, những người yêu nhau tìm thấy nhau và yêu nhau trở lại. Liệu họ có chia tay một lần nữa?

Trong bộ phim đầy chất thơ, thân tình và trực quan tuyệt đẹp này, số phận cá nhân và tập thể cộng hưởng tại ngôi làng ven biển Ville Neuve. Joseph sẽ gục ngã và sau đó trỗi dậy, vì một sự cứu chuộc mong manh ở Quebec, có lẽ, ở buổi bình minh của nền độc lập.

The Swallows of Kabul
(Zabou Breitman và Éléa Gobbé-Mevellec, Pháp/Luxemberg/Thụy Sĩ)

Bối cảnh ở Kabul do Taliban kiểm soát năm 1998, Zunaira và Mohsen, cặp vợ chồng trẻ chật vật để tồn tại trong một xã hội bạo lực, hà khắc và hoang tưởng, hy vọng rồi sẽ có ngày tình yêu, đam mê và lý tưởng của họ có thể mở đường tới một tương lai tốt đẹp hơn. Những giấc mơ đó đột ngột kết thúc sau một hành động bạo lực vô nghĩa.

Tuy The Swallows of Kabul rơi vào thể loại người đóng khoác cái áo hoạt hình (tức là hoạt hình được sử dụng để sản xuất chỉ vì rẻ hơn), đây là một bộ phim có sức thuyết phục mạnh mẽ mà có lẽ là không bao giờ có thể được quay ở Kabul. Mặc dù đi theo kiểu bi tình, Swallows vẫn là câu chuyện hấp dẫn và đương thời về sự đàn áp phụ nữ – và con người nói chung.

Trong thời đại thế giới đang cảm thấy ngày càng chia rẽ và thay đổi thái độ đối với các vấn đề giới tính, tình dục và quốc gia, The Swallows of Kabul mang đến một tia hy vọng khi cảnh báo chúng ta về những hậu quả khủng khiếp của tâm lý cực đoan.

Marona’s Fantastic Tale
(Anca Damian, Romania/Pháp/Bỉ)

Phim truyện thứ ba của Anca Damian xuất phát từ những bộ phim tài liệu hoạt hình lộng lẫy của cô (Crulic, The Magic Mountain). Ở ngưỡng cửa cái chết, sau khi bị ô tô đâm trúng, con chó nhỏ nhớ những người chủ khác nhau của nó: một người đi dây, một công nhân xây dựng và cô vợ hời hợt của anh ta, và một cô gái trẻ cùng gia đình cô ấy. Dù là những người khác nhau, và đôi khi không dễ chịu lắm, con chó đều yêu họ. Và đó thực sự là cốt lõi của bộ phim: tình yêu. Rằng chúng ta nên cố gắng nhìn thấy vẻ đẹp trong mọi người. Có lẽ hơi ngây thơ, nhưng chắc chắn đó là cảm xúc mà tất cả chúng ta có thể sử dụng trong thời buổi bây giờ.

Điều nâng tác phẩm này vượt ra khỏi sáo mòn lấy nước mắt (và, đúng, bạn sẽ cảm thấy sụt sùi khi kết thúc) là hoạt hình rực rỡ và bối cảnh sống động. Phù hợp với cuộc đời không thể đoán trước và thất thường của nhân vật chính con chó, bối cảnh là những khung cảnh thơ mộng mãnh liệt, sống động, nắm bắt sự tồn tại chân thực, chói lóa, và mất phương hướng hòa quyện ký ức, ác mộng và giấc mơ.

Như ca khúc kết thúc phim gợi ra, hạnh phúc là một thoáng phù du mà chúng ta sẽ nhảy lên với cao nhất hết sức mình có thể.

Away
(Gints Zilbalodis, Latvia)

Gints Zilbalodis là một họa sĩ hoạt hình trẻ người Latvia, đã làm những phim ngắn đầy tham vọng từ khi còn học trung học. Các phim ngắn của anh đạt được thành công đủ loại tại các liên hoan, một phần có lẽ bởi vì chúng – theo quan điểm của người viết – theo cách người/thú vật thật đóng quá nhiều. Tuy nhiên, bạn luôn có thể cảm thấy đây là một nghệ sĩ tài năng. Tài năng đó cuối cùng cũng được thi triển đầy đủ với phim dài đầu tay của anh, Away. Do Zilbalodis làm hết, bộ phim ban nhạc một người này thực sự đáng kinh ngạc. Kể chuyện mà không thoại, chúng ta đi theo một cậu bé bị mắc kẹt trên một hòn đảo, khi cậu ta cố gắng chạy trốn linh hồn bóng tối khổng lồ và tìm ra nhà của mình.

Bộ phim tối giản, căng thẳng và tĩnh lặng này đầy ắp những cảnh tuyệt đẹp, cảm xúc (đáng chú ý là chương Mirror Lake ngoạn mục) khi cậu bé (và chú chim nhỏ của mình) tuyệt vọng chạy trốn cái thứ mà cậu bé cho là Thần Chết khổng lồ. Kết thúc mở và khúc khuỷu tuyệt hay.

DANH SÁCH THẮNG GIẢI THƯỞNG CHÍNH LHP ANNECY 2019 • Giải Cristal Phim truyện: I Lost My Body, (Jérémy Clapin, Pháp) Phim ngắn: Mémorable, (Bruno Collet, Pháp) • Giải Contrechamp Away, (Gints Zilbalodis, Latvia) • Biểu dương của Ban giám khảo Buñuel in the Labyrinth of the Turtles, (Salvador Simo, Tây Ban Nha/Hà Lan) • Bình chọn của khán giả Phim truyện: I Lost My Body, (Jérémy Clapin, Pháp) Phim ngắn: Mémorable, (Bruno Collet, Pháp)