• 6 bài học kinh doanh từ Oscar 2019

• Tại sao Oscar cứ sa vào ảo tưởng hòa giải sắc tộc?

Alfonso Cuarón nhận giải đạo diễn xuất sắc nhất cho Roma

“Tôi muốn cảm ơn Viện Hàn lâm vì đã công nhận một bộ phim xoay quanh một người phụ nữ bản địa,” Alfonso Cuarón nói khi ông nhận giải đạo diễn xuất sắc nhất cho Roma, bộ phim về một người giúp việc nhà ở Mexico City.

Nhưng rồi đến Green Book.

Trong một lựa chọn dẫn tới phản ứng ngay lập tức — từ, trong số những người khác, đạo diễn Spike Lee, đã giơ tay lên thất vọng và bắt đầu bước ra khỏi nhà hát — Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh đã trao giải Oscar phim hay nhất cho bộ phim đôi bạn thời kỳ phân biệt chủng tộc. Mặc dù được một số người ngưỡng mộ là khắc họa đem lại cảm giác tốt đẹp về những người đoàn kết cùng nhau bất chấp cấm cản, bộ phim đã bị những người khác chỉ trích là một sự đề cập giản đơn về quan hệ chủng tộc, vừa thụt lùi ghê gớm lẫn phân ranh mù quáng.

Peter Farrelly, giữa, và dàn diễn viên cùng đoàn làm phim Green Book nhận giải phim hay nhất

Đó là khoảnh khắc tước đoạt tột cùng đối với những ai hy vọng Viện Hàn lâm Điện ảnh sẽ bộc lộ mình là một tổ chức tỏ ra tiến bộ một cách dứt khoát. Cho thấy lựa chọn Moonlight là phim hay nhất năm 2017 không phải là may mắn. Rằng những nỗ lực đa dạng hóa thành viên của mình — mặc dù vẫn còn 69% nam và 84% da trắng — là cơ hội cho những thay đổi lớn.

Thêm dầu vào lửa tức giận đối với Green Book là những lựa chọn khác có sẵn. Black Panther của Ryan Coogler là một hiện tượng văn hóa và thương mại, đập tan huyền thoại về khả năng tồn tại ở nước ngoài của các bộ phim có câu chuyện tập trung vào người da đen. Roma, một nghiên cứu đầy bản sắc về giai cấp được thực hiện bởi một dàn diễn viên và đoàn làm phim gần như toàn người Mỹ Latinh, đã được tắm trong vinh dự tại các buổi trao giải tiền-Oscar.

Và BlacKkKlansman của Spike Lee, về một sĩ quan cảnh sát người Mỹ gốc Phi thâm nhập vào tổ chức Ku Klux Klan với sự giúp đỡ của một thế thân người Do Thái, là cơ hội để Viện Hàn lâm công nhận một trong những nhà làm phim độc đáo, đột phá của điện ảnh — một người đã bị bỏ qua hết lần này đến lần khác.

Mahershala Ali nhận giải nam diễn viên phụ xuất sắc cho vai diễn của anh trong Green Book

“Nhiều người có thể đã cho phép kỳ vọng của họ về Viện Hàn lâm trở nên quá lớn,” Todd Boyd, giáo sư chuyên ngành điện ảnh và truyền thông tại Đại học Nam California, tập trung vào văn hóa đại chúng và chủng tộc, nói. “Chúng ta có thể thấy một số dấu hiệu của sự thay đổi, nhưng chưa có sự thay đổi hoàn toàn.”

Green Book, dựa trên một câu chuyện có thật, xoay quanh một người đàn ông tầng lớp lao động Mỹ gốc Ý (Viggo Mortensen, được đề cử nam diễn viên chính xuất sắc nhất), làm tài xế và vệ sĩ cho một nghệ sĩ piano đồng tính người Mỹ gốc Phi (Mahershala Ali, đã thắng giải Oscar nam diễn viên phụ xuất sắc nhất). Khi họ lái xe băng qua miền Nam vào năm 1962, hai người đàn ông không hợp nhau này bắt đầu nhận ra họ có điểm chung. Có lúc, họ thân nhau hơn nhờ gà rán.

“Toàn bộ câu chuyện là về yêu thương,” Peter Farrelly, đạo diễn của bộ phim và là một trong những biên kịch, đã nói trong phát biểu nhận giải phim hay nhất. “Phim nói về yêu thương nhau bất chấp sự khác biệt của chúng ta và tìm ra sự thật chúng ta là ai. Chúng ta đều là con người.”

Becky Neiman-Cobb và Domee Shi (phải, nhà làm phim gốc Á) đoạt giải Oscar phim hoạt hình ngắn xuất sắc nhất với Bao

Thông điệp đó đã cộng hưởng với nhiều người, bao gồm những người nổi tiếng trong điện ảnh da đen như biên kịch-đạo diễn John Singleton (Boyz in the Hood) và Octavia Spencer, từng thắng giải Oscar năm 2012 với The Help, là điều hành sản xuất của Green Book. Những ngôi sao sáng chói như Harry Belafonte và Quincy Jones cũng tán thành bộ phim của Farrelly trong những tháng gần đây. Hạ nghị sĩ John Lewis của bang Georgia, một nhân vật được kính trọng trong phong trào dân quyền, đã giới thiệu một đoạn của bộ phim này vào hôm trao giải.

Green Book nhận được điểm A- từ những người mua vé trong các cuộc thăm dò ý kiến của CinemaScore và là một thành công khiêm tốn, thu 144 triệu đôla trên toàn thế giới cho Universal Pictures và Participant Media.

Thành phần chủng tộc của những người làm ra Green Book khiến cho việc bộ phim này được vinh danh gây thất vọng dữ dội. Đội ngũ làm phim chủ yếu là người da trắng — đạo diễn, nhà văn, nhà sản xuất chính.

Từ trái qua: Brian Currie, Peter Farrelly, và Nick Vallelonga nhận giải kịch bản gốc xuất sắc nhất

“Green Book là một câu chuyện truyền cảm hứng về cách chúng ta có thể chấm dứt nạn phân biệt chủng tộc nếu mọi người, bất kể xuất thân, đều chung sức,” Jason O. Gilbert, một biên kịch truyền hình và tác giả, nói trên Twitter. “Vì vậy, xin chào mừng các nhà sản xuất Green Book: 1.000 người da trắng tất cả đều sinh năm 1961.”

Mặc dù có sự ủng hộ trước giải Oscar cho Green Book, nhưng sau khi bộ phim giành chiến thắng thì khó tìm được người ủng hộ lên tiếng. Một nửa tá thành viên Viện Hàn lâm đã từ chối phỏng vấn vào sáng thứ hai về chiến thắng của bộ phim, bao gồm nhiều người ủng hộ Green Book. Một người giải thích rằng ông không muốn thu hút “đám đông trên Twitter”. Một số người than thở rằng giải Oscar không còn về phim ảnh nữa mà là về sự ủng hộ.

Farrelly không trả lời yêu cầu đưa ra bình luận.

Những người khác ở Hollywood dành ngày hôm đó gãi đầu và tự hỏi liệu có phải Green Book đã giành chiến thắng đơn giản chỉ vì đây là một bộ phim được của hãng phim. Roma do Netflix phát hành — hầu như bỏ qua các rạp chiếu phim — và một số nhà bầu chọn dường như chưa sẵn sàng để trao giải cho dịch vụ phát trực tuyến này.

Spike Lee nhảy vào vòng tay Samuel L. Jackson, sau khi Jackson công bố giải thưởng kịch bản

Cũng có thể Green Book được hưởng lợi từ hệ thống bầu chọn “theo thứ tự ưu tiên” rắc rối của Viện Hàn lâm cho hạng mục phim hay nhất, trong đó các đề cử được xếp hạng từ 1 đến 8, và vị trí thứ hai và thứ ba có thể quan trọng ngang vị trí đầu tiên.

Tuy nhiên, quá nhiều những tiếng oán than về sự bất công.

Tiến sĩ Boyd, giáo sư U.S.C., nói rằng, phần nào, ông đã thấy việc lựa chọn Green Book là sự phản kháng của các nhà bầu chọn lớn tuổi, bảo thủ hơn.

“Có những người trong Viện Hàn lâm vốn đã nghĩ rằng những nỗ lực đa dạng hóa của tổ chức này đang đi quá xa,” ông nói qua điện thoại vào thứ hai.

Justin Chang, nhà phê bình điện ảnh của Los Angeles Times, đã công kích Green Book trong một bài báo được đăng trực tuyến vài phút sau khi bộ phim giành chiến thắng.

Cảnh ăn gà rán kết nối hai nhân vật trong Green Book khét tiếng bị chê cười

“Green Book là một sự mất mặt; sự theo đuổi mù quáng của ngành công nghiệp điện ảnh dành cho nó là một sự mất mặt nữa,” Justin Chang viết. Ông nói rằng bộ phim “thu nhỏ lịch sử phân biệt chủng tộc lâu dài, man rợ và vẫn đang diễn ra thành một vấn đề, một công thức, một phương trình kịch tính có thể được cân bằng và giải quyết.”

Ngoài ra còn có sự so sánh với Crash, thắng giải phim hay nhất năm 2006, đánh bại Brokeback Mountain, và gây ra phẫn nộ tương tự đối với mô tả quan hệ chủng tộc của bộ phim. Chẳng hạn, Green Book, có số điểm thấp nhất trên Metacritic, trang tổng hợp đánh giá phim, so với bất kỳ bộ phim thắng giải phim hay nhất nào từ sau Crash.

Những cảm xúc trái ngược trong buổi lễ trao giải có thể được nhìn thấy trong lời giới thiệu hai giải thưởng dành cho kịch bản của Samuel L. Jackson.

Spike Lee, David Rabinowitz, Kevin Willmott và Charlie Wachtel chụp ảnh với tượng vàng Oscar kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất cho BlacKkKlansman trong hậu trường lễ trao giải

Đứng trên sân khấu với Brie Larson, Jackson mở chiếc phong bì màu đỏ chứa những cái tên thắng giải kịch bản gốc và hơi nhăn mặt, thoạt tiên có vẻ miễn cưỡng điềm tĩnh công bố Farrelly, Nick Vallelonga và Brian Curie đã giành chiến thắng cho Green Book. (Vallelonga, có cha là nguyên mẫu cho nhân vật do Mortensen thể hiện, đã bị công kích hồi tháng 1 vì đưa ra một bình luận chống Hồi giáo trên Twitter vào năm 2015. Ông đã xin lỗi.)

Sau khi ba ông này đã nhận giải, Jackson và Larson lùi lại micro để mở phong bì kịch bản chuyển thể. Một Jackson háo hức hét lên tên Spike Lee cho BlacKkKlansman, và nhà đạo diễn này đã nhảy vào vòng tay người bạn thân của mình khi lên sân khấu.

Đó là chiến thắng Oscar đầu tiên của Spike Lee. Ông chia sẻ giải thưởng với các biên kịch đồng nghiệp Kevin Willmott, người da đen, và Charlie Wachtel và David Rabinowitz, cả hai đều là người da trắng.

Regina King nhận giải Oscar nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất

Nói chuyện với các phóng viên ở hậu trường sau buổi lễ, ban đầu Spike Lee từ chối bình luận về việc thua giải phim hay nhất về tay Green Book. Sau đó, ông so sánh Green Book với Driving Miss Daisy, câu chuyện tưởng tượng về hòa giải sắc tộc đã thắng phim hay nhất năm 1990, khi bộ phim đột phá của Lee, Do Right Thing, thậm chí còn không được đề cử.

“Tôi thật xui xẻo,” ông nói. “Ý tôi là, mỗi khi ai đó lái xe chở ai đó, tôi đều thua.”

Tuy nhiên, Lee nói thêm rằng Viện Hàn lâm đang thay đổi, chú ý đến những nỗ lực tích cực của tổ chức nhằm đa dạng hóa thành viên sau những lời phản đối #OscarsSoWhite năm 2015 và 2016. Ít nhất là BlacKkKlansman đã được đề cử lần này, ông nói, nên đây không phải là một ví dụ hoàn chỉnh về lịch sử lặp lại.

“Họ đã mở cửa Viện Hàn lâm để làm cho viện trông giống nước Mỹ hơn,” Spike Lee nói. “Nên đó là lý do tại sao ba người phụ nữ da đen, nếu tôi đếm chính xác, đã giành giải Oscar.” Ông đếm đúng rồi: Regina King đã thắng giải Nữ diễn viên phụ xuất sắc với If Beale Street Could Talk, trong khi hai người đứng đầu các bộ phận kỹ thuật của Black Panther, Hannah Beachler (dựng phim) và Ruth E. Carter (phục trang), trở thành những người Mỹ gốc Phi đầu tiên nhận giải Oscar trong hạng mục của họ.

Hannah Beachler (trái) giải dựng phim, Ruth E. Carter giải phục trang cho Black Panther

Willmott, bắt đầu vào nghề ở Hollywood hai thập kỷ trước, đã tóm tắt cả sự háo hức lẫn nỗi thất vọng.

“Tối nay là một bước tiến lớn, tôi nghĩ, về nhiều phương diện khác nhau,” ông nói. “Đôi lúc vẫn bực mình.”