Tôi bắt đầu bài viết này bằng việc kể lại một câu chuyện nho nhỏ.
Ngoài đại dương, trên một con tàu đánh cá, có mười hai người thủy thủ
trẻ. Tai nạn xảy ra khi họ đang buông lưới và bị một con cá voi lớn nuốt
chửng. Trong nỗ lực giải cứu, người ta đã bắt và mổ bụng con cá ấy. Tuy
nhiên chỉ còn duy nhất một người chàng trai sống sót. Lớp da trên người
anh đã bị dịch vị của con cá làm mục nát. Không thể nhận ra anh là ai,
người ta quyết định chọn ngẫu nhiên một gương mặt trong số những người
bị nạn và tái tạo lại diện mạo của anh theo nguyên mẫu đó.
Kí ức
kinh hoàng khiến người thủy thủ mất trí nhớ. Anh ta được đưa về gia đình
người có nhân dạng được lấy làm nguyên mẫu kia, và bất đắc dĩ phải sống
cuộc đời bị xếp đặt ấy. Gia đình chàng thủy thủ ấy chỉ còn một người mẹ
trẻ. Bất lực vì mất trí nhớ, bị ép buộc sống một cuộc đời không chắc là
của mình, người thủy thủ nảy sinh hoài nghi về người mẹ kia. Anh ra bày
những trò đùa ác độc, hành hạ người mẹ ấy, không tin chị ta là mẹ mình.
Nhưng người mẹ vẫn bao dung và nhẫn nhịn. Cho tới một ngày, tình mẫu tử
thiêng liêng ấy đã giúp người con trai tìm được sự thanh thản cho chính
mình.
Khi xem bộ phim của Kim Ki Duk, tôi đã có cảm giác vừa lạ vừa quen với câu chuyện trên (vốn là một chương trong bộ truyện tranh
Black Jack của tác giả Osamu Tezuka).
Một
tay đòi nợ thuê tàn nhẫn, ngày ngày đi đáo nợ của những gia đình thợ cơ
khí nghèo sống chui lủi trong những căn nhà lụp xụp nồng nặc mùi dầu
máy. Quy tắc của hắn vô cùng đơn giản: Đã dám vay thì dám trả. Không trả
được thì phải chịu tàn phế. Bao gia đình ấm êm đã tan nát dưới gót giày
của hắn, bao giọt nước mắt đã rơi, máu người đã đổ… Nhưng với hắn,
những điều ấy chẳng có nghĩa lý gì. Rồi một ngày kia, một người phụ nữ
tự xưng là mẹ hắn xuất hiện, âm thầm đi theo hắn như một cái bóng không
rời, luôn miệng xin lỗi vì đã vứt bỏ hắn một lần…
Dường như vấn
đề của bộ phim đã quá rõ ràng. Một người mẹ khao khát được bù đắp lại
cho đứa con thất lạc bấy lâu những yêu thương đã mất, và một người đàn
ông 30 tuổi lần đầu tiên biết đến cảm giác được yêu thương. Tình mẫu tử
sẽ chiến thắng mọi khoảng cách về không gian và thời gian, chữa lành mọi
vết thương cũ xưa… Bộ phim sẽ là một cái gì đó, dù có phảng phất đau
buồn, nhưng sẽ vấn ấm áp dư vị của hạnh phúc…
Poster phim mô phỏng lại bức tượng cùng tên của Micheal Langelo
Nhưng rõ ràng, chẳng có bất cứ thứ gì trong
Pieta diễn ra suôn
sẻ và nhẹ nhàng như thế. Nó cũng giống như bất kỳ bộ phim nào từng được
làm của Kim Ki Duk, nhiều cay đắng, nhiều thù hận, nhiều nỗi đau và sự
chuộc tội muộn màng. Yêu thương cũng có ở đó, nhưng quá ít ỏi, và méo
mó, tới độ nó chỉ càng khiến ta thêm đau lòng.
Giống như câu chuyện về chàng thủy thủ tôi đã kể lúc ban đầu, người mẹ trong
Pieta cũng
trẻ trung và xinh đẹp, còn “con trai” cô, cũng là một kẻ không có quá
khứ, cũng chẳng còn tương lai. Anh ta chỉ sống trong những khoảng hiện
tại nhỏ bé, bắt đầu bằng việc thức dậy vào buổi sáng, đòi nợ, ăn, ngủ,
mộng tinh, và thứ dậy vào buổi sáng hôm sau. Thế giới của anh ta là khu
lao động nghèo với những dãy hàng sắt san sát bên nhau, tầm nhìn của anh
ta bó hẹp trong những con đường la liệt phế liệu, những khuôn mặt khổ
sở, đôi khi cả đau đớn, và suy nghĩ của anh ta chỉ dừng lại ở một chữ
“TIỀN”. Anh ra sẽ làm tất cả để có nó, cho dù khi nó đã nằm trong tay
anh ta, anh ta cũng sẽ chẳng làm gì hơn ngoài việc đem nó đưa cho ông
chủ.
Rồi một ngày, trong cái đầu ấy, xuất hiện danh từ “mẹ”.
Danh từ ấy đại diện cho một người phụ nữ kỳ lạ lúc nào cũng lẵng nhẵng
bám theo anh ta. Ban đầu nó chẳng là gì, rồi trở thành một trò đùa ác,
rồi thành một sự phiền phức… Nhưng khoảnh khắc khi Gang Do nhìn ra ngoài
ô cửa sổ phản chiếu bóng hình thành phố bên dưới để kiếm tìm bóng hình
người phụ nữ ấy, “mẹ” trở thành biểu tượng của nỗi đau.
Mi Son giống như vừa bước ra từ một góc khuất giữa hai bức tường,
không có bất kỳ một mối liên hệ khả dĩ, không thân thích
Không đau đớn sao được khi người ấy đã vứt bỏ anh, đã xóa trắng tuổi thơ
anh bằng những tháng ngày dài không cảm xúc, biến anh trở thành một cỗ
máy sinh học không hơn. Và cũng không có gì ngạc nhiên, khi nhanh chóng,
nỗi đau ấy đẩy Gang Do đến nhu cầu được làm tổn thương người “mẹ” ấy,
hạ nhục bà, làm mọi cách để bà sợ hãi, để vơi đi cơn uất ức dồn nén
trong lòng. Bạo lực kết hợp với giận dữ và cuồng nộ, có vẻ như Gang-do
đã dồn được người phụ nữ ấy vào chân tường, cũng là gián tiếp vứt bỏ hết
những đau đớn trong anh, để bắt đầu từ một bình minh nọ, anh quay về
làm một đứa trẻ được yêu thương.
Người mẹ trong
Pieta là
một ẩn số vô cùng. Vô cùng lớn, vô cùng bất ngờ. Đôi khi tôi vẫn tự
hỏi, liệu tình yêu có thể dẫn một người mẹ đi tới những đâu? Và dường
như tôi đã tìm thấy câu trả lời.
Mi Son qua lời tự thuật, là một
người mẹ trẻ dại dột vì quá hoảng sợ đã vứt bỏ con trai mình, và bây
giờ đang tìm cách chuộc lại lỗi lầm của khoảng thời gian đó. Người đàn
bà ấy giống như vừa bước ra từ một góc khuất giữa hai bức tường, không
có bất kỳ một mối liên hệ khả dĩ, không thân thích. Không ai có thể
khẳng định bà không phải mẹ của Gang Do, cũng như không ai dám chắc điều
ngược lại. Nhưng có quan trọng gì đâu, khi bà yêu thương Gang Do, và
Gang Do tin vào tình yêu ấy.
Không ai có thể khẳng định bà không phải mẹ của Gang Do, cũng như
không ai dám chắc điều ngược lại.
Nhưng có quan trọng gì đâu, khi bà yêu
thương Gang Do, và Gang Do tin vào tình yêu ấy
Đôi lúc trong bộ phim, Kim Ki Duk thuyết phục tôi tin vào điều gọi là
sức mạnh của tình mẫu tử, và tính chất hướng thiện tuyệt đối của tình
cảm ấy. Về phần nào đấy, thì niềm tin của tôi vẫn không hề bị phản bội
cho tới phút cuối cùng.
Đó là những người mẹ khóc bên mộ con,
khóc bên xác con – những người con họ dứt ruột đẻ ra và nuôi lớn, những
đứa con vén lại mái tóc cho mẹ chỉ để bà nhìn xinh đẹp hơn, những đứa
con cuối cùng đều lìa đời chỉ vì một chữ “tiền” lạnh ngắt. Đó là một
người mẹ khác, vì yêu thương mà sinh thù hận, vì thù hận mà dấn thân cho
một kế hoạch trả thù, một người mẹ đi lang thang như thể tự bứt mình ra
khỏi không gian và thời gian, bứt mình khỏi cả cuộc sống.
Phụ
nữ được sinh ra để yêu thương và bao dung. Sự yêu thương và bao dung to
lớn tới độ xóa nhòa ranh giới của hận thù. Tình yêu của người mẹ đã
khiến lòng thù hận biến thành nỗi xót thương một đứa trẻ thiếu vắng tình
thương, lớn lên trở thành một người đàn ông 30 tuổi vẫn bị mộng tinh
khi ngủ. Tình yêu ấy dường như đủ sức cứu rỗi cả nhân loại, nhưng rồi
kết cục vẫn không thể cứu vớt được tâm hồn người phụ nữ ấy. Cô vẫn khóc,
đôi lúc cho con trai, đôi lúc cho mình, và có lẽ đôi lúc cho cả kẻ thù
kia.
Một đứa trẻ sợ hãi điều gì? Có điều nào trong đó là một ngày
kia thức dậy không thấy mẹ bên mình? Với Gang Do, một người đàn ông 30
bỗng nhiên nhỏ lại trong vòng tay mẹ, thì đó dường như là nỗi ám ảnh anh
từng phút giờ, nhất là khi, mẹ chính là điểm yếu, là người có nguy cơ
phải hứng chịu mọi hậu quả từ những sai lầm của anh. Tôi đã khóc khi
Gang Do ngồi bơ vơ nơi chân cầu thang, kiệt quệ trong nỗi tuyệt vọng
rằng mẹ sẽ không quay về, và anh sẽ một lần nữa phải sống cảnh đời cô
đơn vừa mới bỏ lại đằng sau.
Gang Do giống như một chú cừu bơ
vơ, dần dà bị dẫn tới cửa lò mổ mà vẫn ngây thơ không hay biết kẻ đang
cầm dây dắt mình kia không phải thiên thần. Tôi đã cầu mong sao bí mật
ấy đừng bao giờ bị đưa ra ánh sáng, ít nhất là với Gang Do. Hãy để anh
sống với chút yêu thương ít ỏi ấy, mang theo nó đến cuối cuộc đời mình,
giữ nó trong tim như ánh lửa soi đường. Nhưng rõ ràng điều đó là không
thể. Chỉ còn lại Gang Do, giành lấy chiếc áo “mẹ đan”, như giành lấy
tình yêu thương vốn dĩ không thuộc về mình, nằm ôm lấy “mẹ” trong cái hố
bên bờ sông.
Gang Do thực hiện lời hứa cuối cùng với "mẹ"
Là anh muốn được mãi mãi ở bên “mẹ”, là anh đang hờn dỗi “mẹ” vì đã bỏ
rơi, đã lừa dối mình, hay đơn thuần là anh đang ngủ một giấc dài sau
quãng đời mỏi mệt?
Không dưới hai lần, phim của Kim Ki Duk khép
lại bằng những cảnh phim lúc tờ mờ sáng. Một bình minh đang ló rạng, chỉ
có điều Gang Do không còn cơ hội được nhìn thấy bình minh ấy, cũng
chính là anh đã bắt trượt tấm vé để làm lại cuộc đời. Tất cả những gì
còn lại nơi anh, chỉ là một cuộc “tự hành hình”, và vệt máu đỏ kéo dài
trên con đường cao tốc, như một vết cắt nhức nhối vào trái tim tất cả
những người đã từng biết đến câu chuyện đời anh.
Ra là vậy, yêu
thương và thù hận sao cách nhau quá mong manh. Tâm hồn mẹ bao la mà sao
cũng quá nhiều ích kỉ. Và sám hối muộn màng tại sao lại cách quá xa sự
an bình thanh thản. Thế mới biết rằng cuộc sống này thật quá khó khăn.
Pieta (2012)
Thời lượng: 104 phút
Đạo diễn và kịch bản: Kim Ki Duk
Các diễn viên chính:
Jo Min Soo ... Mi Son
Lee Jung Jin... Gang Do
© Anh Phan @Quaivatdienanh.com
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên
Facebook của chúng tôi