Nói một cách đơn giản, điện ảnh Hồng Kông gặp rắc rối, và các nhà làm phim và nhà sản xuất loay hoay tìm cách cứu chữa.

Tạ Đình Phong (phía trước) trong một cảnh phim Gen-X Cops

Kết quả là tái sáng tạo bằng những bộ phim hành động Hồng Kông nặng hiệu ứng vi tính, có dàn sao trẻ mới và được phát hành với tốc độ chóng mặt, ngay cả đối với điện ảnh Hồng Kông.

Để có vẻ mang tính quốc tế, các bộ phim có sự tham gia của nhiều diễn viên phương Tây hơn — những diễn viên nhập khẩu chuyên nghiệp như Paul Rudd thay vì diễn viên nghiệp dư địa phương — cũng như diễn viên Trung Quốc sinh trưởng ở nước ngoài như Ngô Ngạn Tổ.

Các câu chuyện thường miêu tả Hồng Kông như một thiên đường công nghệ cao, trong đó những người hùng trẻ tuổi tràn đầy năng lượng chiến đấu với đám phản diện am hiểu máy tính bằng vũ khí tối tân.

Kim Thành Vũ trong Thần thâu điệp ảnh

Gen-X Cops thành công bất ngờ năm 1999 của cố đạo diễn Trần Mộc Thắng, và phần tiếp theo Gen-Y Cops, dẫn đầu nhóm. Các phim khác bao gồm Thần thâu điệp ảnh/ Downtown Torpedoes, đôi khi được gọi là Nhiệm vụ bất khả thi của Hồng Kông, và 2000AD của Trần Gia Thượng.

Hiệu ứng trong hầu hết các bộ phim này đều ở mức tàm tạm, nhưng các nhà làm phim lại không đầu tư cho kịch bản nên nói rằng kết quả tầm thường đã là nhẹ nhất.

Các pha hành động nhìn chung cũng dưới chuẩn và thiếu duyên dáng — rất ít diễn viên mới biết võ thuật và không ai có kinh nghiệm đóng thế. Tốt nước sơn và các chiến dịch tiếp thị thông minh đã giúp những phim này thành công tại phòng vé Hồng Kông.

Ngô Ngạn Tổ trong phim 2000AD

Điều gì đã thúc đẩy sự thay đổi? Các nhà làm phim gặp phải hàng loạt vấn đề vào cuối những năm 1990.

Phim Hồng Kông nói chung kiếm được nhiều tiền hơn mỗi năm so với phim nước ngoài trong thập niên 1980 và đầu thập niên 1990. Nhưng sau thành công của Công viên kỷ Jura năm 1993, phim Hollywood chiếm thị phần phòng vé hàng năm lớn hơn phim địa phương.

Các nhà làm phim lo rằng khán giả đang ưa thích phim Hollywood hơn phim nội địa, và khán giả Hồng Kông bắt đầu cảm thấy phim nội địa không đạt tiêu chuẩn. Một số người, như Từ Khắc, cảm thấy điện ảnh Hồng Kông đã diệt vong.

Trần Mộc Thắng trong một phỏng vấn với South China Morning Post năm 1999

Tệ hơn nữa, khủng hoảng tài chính châu Á có nghĩa là nguồn đầu tư của khu vực vào phim Hồng Kông gần như cạn kiệt. Hồng Kông là một thị trường nhỏ và các nhà làm phim dựa vào tiền ứng trước từ các nhà phân phối châu Á để cung vốn cho phim của họ và kiếm lợi nhuận. Nguồn tiến đó đã biến mất.

“Chúng tôi thực sự đang mất đi sức mạnh cạnh tranh với tư cách là nhà sản xuất phim trong và ngoài nước,” nhà sản xuất/đạo diễn Trần Gia Thượng nói với South China Morning Post vào năm 1998. “Ngày càng ít người đi xem phim Hồng Kông. Tôi thực sự hy vọng ngành của chúng tôi có thể tồn tại.”

Các nhà làm phim Hồng Kông là một nhóm sáng tạo và thích nghi, và họ không đơn giản bỏ cuộc. Nhiều cuộc thảo luận sôi nổi trong ngành đã nhanh chóng dẫn đến một số cách tiếp cận mới.

Quách Phú Thành trong phim Phong vân: Hùng bá thiên hạ

Hiệu ứng CGI quy mô lớn ra mắt tại Hồng Kông năm 1998, trong phim bom tấn mới thể loại võ thuật của Lưu Vỹ Cường Phong vân: Hùng bá thiên hạ / The Storm Riders. Hiệu ứng CGI thường không được sử dụng trong các bộ phim Hồng Kông vì giá thành cao.

Đột nhiên, hiệu ứng xuất hiện trong mọi thứ. Nghĩa là có rất nhiều vụ cháy nổ trong các phim như Gen-X Cops, đã làm nổ tung Trung tâm Triển lãm và Hội nghị Hồng Kông ở màn cuối — mặc dù chỉ là mô hình thu nhỏ.

“Phải thử nghiệm các hiệu ứng vi tính,” Trần Mộc Thắng nói tại Liên hoan phim quốc tế Hồng Kông. “Hiệu ứng đặc biệt là một phần của điện ảnh và nếu chúng ta không thử nghiệm, chúng ta sẽ bị tụt lại phía sau.”

Từ trái qua: Tạ Đình Phong, Tằng Chí Vỹ và Diệp Bội Văn trong một cảnh phim Gen-X Cops

Ngân sách bắt đầu đáp ứng nhu cầu về hiệu ứng. Hồng Kông hiện đã có công ty hiệu ứng đẳng cấp của riêng mình là Centro Digital Pictures — được thành lập để thực hiện The Storm Riders — và nếu các nhà sản xuất không đủ khả năng chi trả, họ sẽ thuê các công ty hiệu ứng nhỏ hơn ở nước ngoài thực hiện công việc đó.

Media Asia, nhà sản xuất của Gen-X Cops, đã tìm mọi cách để phá hủy trung tâm triển lãm, thuê một nhóm Hollywood xây dựng mô hình tòa nhà trên khu đất phía sau Warner Brothers ở California.

“Nếu đã muốn làm hiệu ứng đặc biệt, thì phải làm cho tốt,” Thomas Chung, người đứng đầu Media Asia lúc bấy giờ nói. “Cần có những kỹ thuật viên giỏi nhất, vì vậy hãy đến Hollywood.”

Từ trái qua: Phùng Đức Luân, Tạ Đình Phong và Lý Xán Sâm trong Gen-X Cops

Mọi thứ trở thành làm điều gì đó mới mẻ với phim hành động. “Vấn đề với phim của chúng ta là mọi người nghĩ rằng công thức cũ về những màn cận chiến vẫn còn hiệu quả,” Trần Mộc Thắng nói với South China Morning Post. “Nhưng chuyện đó không còn mới nữa.”

“Khán giả kỳ vọng vào phim hành động rất cao,” Trần Mộc Thắng nói. “Họ sẽ không chỉ so sánh chúng tôi với phim của Thành Long mà còn với phim Hollywood nữa.”

“Bây giờ mọi người đã quen xem phim hành động Hollywood và tôi không muốn họ cảm thấy phim hành động Hồng Kông không có gì to tát. Tôi muốn họ cảm thấy phim hành động Hồng Kông thật xuất sắc.”

Tạ Thiên Hoa (trái) và Trịnh Y Kiện trong Người trong giang hồ

Quan điểm cho rằng bộ phim cần một ngôi sao đã thành danh như Lưu Đức Hoa để mở màn thành công đã bị loại bỏ và thay vào đó sử dụng những diễn viên đại diện khán giả “Thế hệ X” trẻ trung mà các nhà làm phim muốn tiếp cận.

Chiến thuật thu hút khán giả trẻ này đã bắt đầu từ vài năm trước với Người trong giang hồ / Young and Dangerous, có sự góp mặt của những diễn viên thời thượng, đẹp trai như Trịnh Y Kiện. Đột nhiên, các diễn viên như Lý Xán Sâm, Tạ Đình Phong, Phùng Đức Luân, Ngô Ngạn Tổ và Maggie Q chiếm vị trí trung tâm sân khấu.

Trong một bài báo năm 1999 về Gen-X Cops, South China Morning Post đã tóm tắt quan điểm của Thế hệ X là “Hãy làm bất cứ điều gì bạn thích, đừng bận tâm thiên hạ nhìn bạn thế nào, hãy cứ đi theo con đường riêng của bạn.”

Các đạo diễn đã chọn những diễn viên như Lý Xán Sâm lập dị — một nghệ sĩ biểu diễn chưa qua đào tạo được Trần Quả phát hiện — mà họ cảm thấy thể hiện thái độ của Thế hệ X “Hãy làm bất cứ điều gì bạn thích, đừng bận tâm thiên hạ nhìn bạn thế nào, hãy cứ đi theo con đường riêng của bạn”

Các đạo diễn đã chọn những diễn viên như Lý Xán Sâm lập dị — một nghệ sĩ biểu diễn chưa qua đào tạo được Trần Quả phát hiện trên đường phố trên chiếc ván trượt của anh và đưa vào Made in Hong Kong năm 1997 — mà họ cảm thấy đã thể hiện thái độ này.

Lý Xán Sâm xuất hiện cùng với Phùng Đức Luân và Tạ Đình Phong trong Gen-X Cops. “Tôi nghĩ chúng tôi là Thế hệ X khi chúng tôi sống qua ngày và không lên kế hoạch gì nhiều cho tương lai,” Phùng Đức Luân nói.

Việc sử dụng diễn viên trẻ quả thực có vấn đề, Trần Mộc Thắng lưu ý. “Tôi đã nổi cơn thịnh nộ trên trường quay vì các diễn viên thích đùa giỡn trước các cảnh hành động.

Tạ Đình Phong trong một cảnh phim Gen-X Cops

“Trước khi thực hiện một pha nguy hiểm lớn, họ nên tập trung và suy nghĩ cách giảm thiểu nguy hiểm. Những diễn viên giàu kinh nghiệm như Lưu Đức Hoa và Thành Long đều biết cách đề phòng.

“Chìa khóa để làm việc với nhóm trẻ này là cung cấp cho họ những pha nguy hiểm không quá nguy hiểm và đã được các diễn viên thế thân của họ thử nghiệm.”

Kể lại, Tạ Đình Phong bị thương nặng trên phim trường Gen-X Cops khi dây cáp bị đứt làm anh rơi xuống một mỏm đá. Cuối cùng anh phải nhập viện. “Tôi muốn bất tỉnh và chết luôn,” anh nói với South China Morning Post. “Đau không chịu nổi.”

Hiệu ứng xuất hiện trong mọi thứ. Nghĩa là có rất nhiều vụ cháy nổ trong các phim như Gen-X Cops, đã làm nổ tung Trung tâm Triển lãm và Hội nghị Hồng Kông ở màn cuối — mặc dù chỉ là mô hình thu nhỏ

Mặc dù họ chưa đủ già dặn, nhưng khán giả trẻ vẫn thích Gen-X Cops và các phim cùng loại, và họ đã mang đến cho điện ảnh Hồng Kông một cơ hội mới.

Nhưng thực ra chính Vô gian đạo, câu chuyện tội phạm truyền thống hơn với sự tham gia của các ngôi sao tên tuổi Lương Triều Vỹ và Lưu Đức Hoa, cuối cùng đã cứu ngành công nghiệp điện ảnh Hồng Kông đang gặp khó khăn.