Anh nhớ đã ngay lập tức về nhà để chạy quanh khu rừng gần đó, trang bị tất cả những thứ cần thiết cho Rambo — cung tên, băng đô, con dao khổng lồ — bắt chước chiến binh khắc kỷ của thập niên 80. 

Nhân vật chính không thể giết được, hành trình và cốt truyện cơ bản của Sisu đã thu hút sự so sánh với Mad Max: Fury Road và John Wick, những ví dụ gần đây của phim hành động có chỉ số octan cao, không rườm rà

Khi lớn lên và cuối cùng trở thành một nhà làm phim, First Blood vẫn là sao Bắc Đẩu và là nguồn cảm hứng lớn nhất của anh, đặc biệt khoảnh khắc Rambo lấy từ cán dao ra bộ dụng cụ may vá và bắt đầu khâu cánh tay bị rách khi đang chênh vênh trên vách đá.

“Tôi đã rất choáng ngợp bởi cảnh đó,” Helander nói trong một cuộc gọi Zoom gần đây từ văn phòng làm việc của anh, một tấm áp phích First Blood khổng lồ đóng khung treo trên bức tường sau lưng anh. “Tôi muốn bày tỏ lòng tôn kính điều đó, theo một cách ngầu hơn.”

Làm một bộ phim ngầu hơn một trong những bộ phim hành động hay nhất mọi thời đại là yêu cầu cao, nhưng bốn thập kỷ sau chuyến đi xem phim định mệnh đó, Helander đã chấp nhận thách thức bằng Sisu, bộ phim điện ảnh thứ ba của anh (ra rạp tuần này ở Việt Nam với tựa Sisu: Già gân báo thù). Đó là một cú đấm bụng dài 90 phút và là bài tập mới nhất trong quá trình làm phim hành động tinh gọn.

Bộ phim theo chân Aatami Korpi (Jorma Tommila), một người đào vàng tóc hoa râm và là cựu chỉ huy quân đội có gia đình bị tàn sát trong Thế chiến II

Y khuôn mẫu người hùng điện ảnh của Helander, bộ phim theo chân Aatami Korpi (Jorma Tommila), một người đào vàng tóc hoa râm và là cựu chỉ huy quân đội có gia đình bị tàn sát trong Thế chiến II. Không còn ai thân thích, anh sống cuộc đời đơn độc như một cỗ máy giết người tàn nhẫn, đầy thù hận, rong ruổi khắp vùng nông thôn Phần Lan với con ngựa và chú chó trung thành và là hiện thân của tiêu đề bộ phim, mà Helander nói hay nhất nên dịch là “dũng khí tột độ và quyết tâm không tưởng xuất hiện khi mất hết hy vọng.”

Bối cảnh cho cơn thịnh nộ tột đỉnh của anh, giống như những bộ phim hành động hay nhất, đơn giản và hiệu quả: Khi chiến tranh kết thúc, một tiểu đội lính Đức Quốc xã thực hiện cuộc rút lui tiêu thổ băng qua Lapland, vùng tuyết phủ phía bắc Scandinavia, chạm trán với Aatami và cố gắng đánh cắp số vàng mồ hôi nước mắt của anh. Sai lầm lớn.

Tiểu đội lính Đức Quốc xã thực hiện cuộc rút lui tiêu thổ băng qua Lapland, vùng tuyết phủ phía bắc Scandinavia

Ngay sau đó, Aatami mở cuộc tàn sát bọn kẻ cướp chủng tộc Aryan — bắn, đâm và dùng dùi cui đánh chúng — kích động thủ lĩnh SS của chúng lao vào một loạt hành động leo thang chết người. Xuyên suốt trò chơi mèo vờn chuột trên vùng đất hoang vu đó, Aatami giải phóng địa ngục bằng trí tưởng tượng sáng tạo về sự trừng phạt đẫm máu, chặt đầu, cắt và ném lựu đạn cho bọn Đức Quốc xã biến thành những mảnh vụn. Nhằm công khai tôn vinh tài tháo vát du kích của Rambo, Aatami thậm chí còn tự đốt tiệt trùng vết thương ở bụng của mình bằng xăng, dây thép gai và diêm.

Nhân vật chính không thể giết được, hành trình và cốt truyện cơ bản của Sisu đã thu hút sự so sánh với Mad Max: Fury Road và John Wick, những ví dụ gần đây của phim hành động có chỉ số octan cao, không rườm rà. Và nó tiếp tục xu hướng các cựu binh màn bạc (Bob Odenkirk trong Nobody, Gerard Butler và Liam Neeson trong… đủ thứ phim) tự mình giải quyết vấn đề.

Jorma Tommila hóa thân Sisu là một cỗ máy giết người lầm lì chỉ yêu con chó của mình, nhưng bộ phim không chỉ là John Wick Phần Lan

Phản ứng cho đến nay — đầu tiên là tại Midnight Madness của Liên hoan phim Toronto, sau đó là khắp các rạp chiếu châu Âu — rất hân hoan và ồn ào. Nhưng khuynh hướng lịch sử và phong cách có chủ ý của Helander phân biệt Sisu với các sử thi Hollywood già gân khác, thiên về vẻ đẹp rộng lớn của đất nước anh trong khi thể hiện sức mạnh bị lãng quên của nó vào giữa thế kỷ 20. Về cơ bản, Aatami là biểu tượng cho hảo hán Phần Lan — trầm lặng, khiêm tốn và mạnh mẽ. “Nếu tôi nói ngắn gọn,” Helander nói, “thông điệp của bộ phim là: ‘Đừng giỡn mặt với người Phần Lan.’”

Ý tưởng về Sisu đến với Helander trong một lần đi bộ 12 km vào buổi sáng hàng ngày của anh. Vài năm trước khi xảy ra đại dịch, anh đã suy nghĩ về các phương pháp tiêu thổ của Đức Quốc xã năm 1944 và nhận ra rằng chúng sẽ tạo ra những nhân vật phản diện lý tưởng trong câu chuyện mà anh muốn theo đuổi về một người đàn ông đào vàng ở Lapland. Sống cách Helsinki khoảng 25 dặm về phía bắc, Helander nói: “Hai ý tưởng này đột nhiên ăn khớp với nhau. 90% tất cả những ý tưởng hay của tôi đến trong lúc tôi đi bộ và nghĩ về chuyện gì khác. Hầu như ý tưởng không bao giờ xuất hiện lúc tôi ngồi trước máy tính.”

Helander dựa vào nam diễn viên Phần Lan kỳ cựu Tommilla để tạo ra một nhân vật có thể cảm thông nhưng bạo lực hầu như không có lời thoại nào

Mặc dù việc viết kịch bản thường khiến anh phải mất nhiều năm, nhưng Helander nói lệnh giãn cách đã buộc anh vào chỗ tối tăm và giận dữ, cho anh sức mạnh để viết Sisu trong hai tháng. Không lâu sau khi hoàn thành, anh gọi cho Tommilla mời thể hiện vai chiến binh thầm lặng của mình, hy vọng có thể dựa vào nam diễn viên Phần Lan kỳ cựu này tạo ra một nhân vật có thể cảm thông nhưng bạo lực hầu như không có lời thoại nào. “Tôi hoàn toàn tin tưởng,” Helander nói. “Không dễ gì không có thoại mà vẫn kể chuyện được chỉ bằng cơ thể, khuôn mặt và ánh mắt của bạn. Tôi thậm chí không hiểu quá trình tuyển diễn viên sẽ như thế nào nếu tôi không biết Jorma.”

Hai người gặp nhau khi Tommila bắt đầu hẹn hò với em gái của Helander. Khi trở thành anh rể, Helander đã chọn anh (cũng như con trai của Tommila) cho hai phim đầu tiên của mình, Rare Exports: A Christmas Tale và Big Game, sử dụng động lực cha con của họ để xây dựng nền tảng cảm xúc cho bộ phim chính kịch nặng hành động của anh. Nhưng vai diễn lần này đòi hỏi một tư duy khác đối với Tommila, ngay lập tức gắn kết với việc thể hiện một người đàn ông lớn tuổi gục ngã vì nỗi kinh hoàng của chiến tranh. “Những người thực sự tham gia chiến tranh đã có từ khi tôi còn nhỏ, và có gì đó thú vị và thần bí về họ,” Tommila nói. “Tôi biết rất rõ sau chiến tranh họ trở thành kiểu người như thế nào.”

Trong suốt quá trình sản xuất, Tommila và những người huấn luyện động vật rất ít gặp may trong việc giữ cho bạn ngựa của họ đứng yên và ổn định

Tommila đã dành một năm để có được sức vóc cho bài kiểm tra thể chất lớn nhất trong sự nghiệp của mình. Anh bắt đầu bằng bơi lội và cưỡi ngựa, có được sự tự tin và linh hoạt cho những cảnh quay căng thẳng và đòi hỏi cao đang chờ đón. Trong suốt thời gian đó, anh đặc biệt chú ý luyện tăng sức mạnh đôi tay. “Hồi đó tất cả đàn ông đều làm công việc đồng áng hoặc đi rừng, và tôi muốn trông giống như vậy,” anh giải thích. “Tôi nhập tâm cách nghĩ của một người đàn ông không sử dụng bất kỳ máy móc nào. Anh ấy tự mình làm mọi thứ.”

Khi phát triển kịch bản và đi vào sản xuất, Helander biết rằng anh cần phải sáng tạo và thẳng thừng với các cảnh chết chóc đủ kiểu, đặc biệt là trong kinh phí hạn chế. Đó là lý do tại sao, có lẽ không bất ngờ, Aatami bắt đầu cuộc tàn sát bằng cách đâm con dao găm thẳng vào đầu một tên lính Đức Quốc xã sau khi cả toán lính dọa giết anh. Chỉ trong vài giây, anh đã tiêu diệt ba tên lính còn lại đang bao vây, sử dụng vũ khí của chúng để giết chúng và tắm máu cả một con đường đất. Đương nhiên, Helander đã kết hợp lành mạnh hiệu ứng thực tế và máu giả trên phim trường mà anh ấy sẽ nâng cấp sau, theo tỷ lệ thường là lố bịch, với một nhóm VFX.

Đạo diễn Jalmari Helander đã lấy cảm hứng từ First Blood để làm Sisu, một phim hành động không rườm rà tương tự lấy bối cảnh quê hương Phần Lan của anh

Các tình tiết tiếp theo phát triển càng dữ dội hơn, được phân biệt bằng cắt cảnh đột ngột và các chương đôi khi miêu tả theo nghĩa đen chướng ngại vật tiếp theo của Aatami, giống như bãi mìn mà anh nhử bọn lính Quốc xã vào. Trong suốt trận chiến tiêu hao này, Helander nhất quyết giữ hành động diễn ra ở Lapland, nhấn mạnh đồng không mông quạnh quanh Aatami và nhiệm vụ đổi vàng của anh. “Điều thực sự quan trọng đối với tôi là ở vào một nơi mà về cơ bản không có chỗ nào để trốn,” anh nói: “Không có cây cối, cảnh quan trải rộng mênh mông, và bạn hoàn toàn đơn độc ở đó.”

Là người gốc duyên hải phía tây của Phần Lan, Tommila thích những vùng đồng bằng rộng lớn, trước đây anh từng dành thời gian đi bộ đường dài và trượt tuyết một mình, thậm chí “ngủ trong tuyết,” anh nói, vì sự yên bình của nó. “Có một số chàng trai trở nên phát cuồng vì Lapland biết bao nhiêu. Họ chỉ muốn ở đó càng nhiều càng tốt,” Helander nói. “Jorma là như vậy.”

Đạo diễn phải sáng tạo và thẳng thừng với các cảnh chết chóc đủ kiểu, đặc biệt là với kinh phí hạn chế

Khi đang viết Sisu, Helander không mảy may nghĩ về John Wick, nhưng không khó nhận ra những sự so sánh. Cũng giống như cách sát thủ của Keanu Reeves khét tiếng trong thế giới ngầm, huyền thoại của chính Aatami — được thúc đẩy bởi việc anh thoát khỏi cái chết chắc chắn — nhanh chóng lan truyền trong hàng ngũ quân Đức Quốc xã. Và sau đó là phong cách ngắn gọn của Wick, chỉ nói tối thiểu nhất có thể và để khẩu súng của anh lên tiếng. Wick đã nói khoảng 380 từ trong phần phim mới nhất; Helander đặt lời thoại của Aatami ở mức ít quá đáng chỉ “hai câu”.

Tuy nhiên, mối liên hệ đáng chú ý nhất là việc chú chó săn tin cậy của Aatami hỗ trợ bạn đồng hành sát thủ vượt qua vùng đất bị tàn phá. Ban đầu, anh muốn nhân vật chính của mình có một con thú cưng trông hung dữ hơn, nhưng khi nhà sản xuất nhìn thấy con chó của Tommila, Sulo, thuộc giống chó sục Bedlington, trong phông nền của một bức ảnh, ông đã đề nghị sử dụng em chó đó. Trong một câu chuyện rất ít bối cảnh nền của nhân vật, việc có một đối tác tình cảm và yêu thương đã trở thành một thiết bị tạo cảm xúc quan trọng. “Nó cho bạn biết điều gì đấy về Aatami,” Helander nói. “Thật hữu ích khi Jorma có mối quan hệ thân thiết và biết rất rõ em chó.”

Mối liên hệ đáng chú ý nhất là việc chú chó săn tin cậy của Aatami hỗ trợ bạn đồng hành sát thủ vượt qua vùng đất bị tàn phá

Tuy nhiên, nếu có yếu tố nào mà anh sẽ không thử lại, thì đó là làm việc với ngựa. Trong suốt quá trình sản xuất, Tommila và những người huấn luyện động vật rất ít gặp may trong việc giữ cho bạn ngựa của họ đứng yên và ổn định, và Helander nhớ có lần con ngựa phi nước đại 11 dặm thoát khỏi trường quay, làm rơi tất cả các loại đạo cụ trên yên của nó. “Tôi khá chắc chắn rằng một ngày nào đó sẽ có một số khách du lịch tìm thấy rất nhiều vàng và vui mừng — trước khi họ để lại và nhận ra rằng không phải vàng thật.”

Sau buổi ra mắt giống như buổi hòa nhạc rock của bộ phim ở Toronto năm ngoái, Helander đã bị ấn tượng trước những phản ứng cuồng nhiệt khác khắp quê nhà mình và các thành phố lân cận. Tháng trước ở Brussels “giống như đang tham gia một trận bóng đá thực sự lớn,” anh nói. “Mọi người ném cuộn giấy vệ sinh và họ có còi và tù và.”

Phản ứng tích cực mạnh mẽ (vốn dĩ theo khuôn mẫu thông thường thì những người đồng hương của anh không thế) rất có ý nghĩa với Helander, khi biết rằng phim của anh mang đến một góc nhìn khác về cuộc chiến và khả năng chiến đấu của dân tộc anh.

Helander nói anh đã nhận được một vài cơ hội để đạo diễn các kịch bản của Hollywood, nhưng anh hào hứng với một bộ phim Phần Lan khác mà anh đang phát triển đến độ anh hứa hẹn “thậm chí còn ngầu gân hơn” Sisu

Khi Sisu ra rạp ở Mỹ, Helander nói anh đã nhận được một vài cơ hội để đạo diễn các kịch bản của Hollywood, nhưng anh hào hứng với một bộ phim Phần Lan khác mà anh đang phát triển đến độ anh hứa hẹn “thậm chí còn ngầu gân hơn” Sisu.

“Phần Lan luôn ở chiếu dưới, bởi vì chúng tôi đã ở dưới quyền lực của Nga hoặc Thụy Điển,” Tommila nói thêm, anh nhớ lại một khán giả Phần Lan đã gọi anh là người hùng dân tộc. “Làm thế nào chúng tôi trở thành một quốc gia độc lập là ý tưởng cho Sisu.”