Suốt hai thập kỷ 1990 và 2000, các tài năng hạng A của Hồng Kông không được coi là siêu sao cho đến khi có dấu ấn ở Hollywood. Thành Long, Lý Liên Kiệt, Ngô Vũ Sâm, Châu Tinh Trì và những người khác cật lực để dịch chuyển sự nghiệp tới ngành công nghiệp điện ảnh lớn hơn ở Nam California – và thường thành công. Nhưng sức tăng trưởng của điện ảnh Trung Quốc mang đến một bước ngoặt éo le. Các hãng phim Mỹ quan tâm đến những điểm sáng hàng đầu của Trung Quốc hơn bao giờ hết, nhưng các diễn viên Trung Quốc hàng đầu bây giờ không nhất thiết vội vàng nhận lời mời ngay nữa.

Đạo diễn tuyển diễn viên kỳ cựu người Trung Quốc Âu Dương Bảo Bình (The Forbidden Kingdom, The Karate Kid) đã đưa đạo diễn-diễn viên Khương Văn đến với vai Baze Malbus trong Rogue One: A Star Wars Story của Disney. “Anh ấy từ chối tôi nhiều lần,” bà nói. “Anh nghĩ vai diễn nhỏ và không quan tâm. Tôi nói đạo diễn [Gareth Edwards] là rất khó có được anh ấy.” Cuối cùng, con trai của Khương Văn, một người hâm mộ Star Wars cuồng nhiệt, mới thuyết phục cha mình nhận vai.

Lý do đằng sau sự chần chừ của các ngôi sao Trung Quốc thì rất nhiều và cũng dễ hiểu.

Trong khi “thành danh ở Hollywood” thường có nghĩa là lương cao và được công nhận trên tầm thế giới, ngày nay ngay ở quê nhà các ngôi sao Trung Quốc được quan tâm còn tốt hơn. Sức tăng trưởng của thị trường giải trí Trung Quốc – nơi phòng vé đã tăng gấp ba trong vòng năm năm qua (từ 2,07 tỉ USD năm 2011 tới 6,78 tỉ USD năm 2016) – đã dẫn tới sự bùng nổ cơ hội và thiếu thốn tài năng con nhà nòi để đáp ứng nhu cầu. Với ngành phim thiếu cả các diễn viên hạng A có tiếng và những nhà sản xuất có kinh nghiệm có khả năng mang lại các dự án những cái tên mới, một không khí mời gọi điên cuồng đã xuất hiện xung quanh những ngôi sao có danh, khi hàng đống ông trùm phim mới của Trung Quốc lùng sục những cái tên có thể khiến nhà đầu tư yên tâm.

Khương Văn và Chân Tử Đan trong Rogue One: A Star Wars Story

Và với những diễn viên hạng A: thời thế nở rộ chưa từng có. Tháng 8 năm ngoái, Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) đưa tin “Các diễn viên nổi danh nhất Trung Quốc được trả lương quá hậu hĩnh, lãnh tới 100 triệu nhân dân tệ (15 triệu USD) cho một phim lẻ hay phim truyền hình” – một con số không phải cao điên rồ với Hollwyood, nhưng là khổng lồ trong ngành phim Trung Quốc với kinh phí thông thường cho một phim lớn nội địa là khoảng 30 triệu USD.

Ngay sau tin của CCTV, cơ quan thông tấn nhà nước Tân Hoa xã đưa tin Tổng cục Báo chí, Xuất bản, Phát thanh, Điện ảnh và Truyền hình Trung Quốc (SAPPRFT) đã “yêu cầu được chỉ đạo các hiệp hội diễn viên và các công ty sản xuất phim và truyền hình hình thành kỷ luật tự giác trong việc trả lương phù hợp cho các diễn viên.” Nhưng các nhà sản xuất nói không có gì thay đổi cả, và lực thị trường vẫn thắng.

“Sự cạnh tranh các ngôi sao hàng đầu là rất căng thẳng,” Diệp Ninh, CEO của hãng phim hàng đầu Hoa Nghị Huynh Đệ, nói. “Khi quyết định thuê một tên tuổi lớn, bạn vẫn phải đợi thêm sáu tháng tới một năm để họ có thời gian. Phần lớn các ngôi sao hạng A kín lịch cả năm.”

Phạm Băng Băng xuất hiện chớp nhoáng trong X-Men: Days of Future Past, khiến chính người hâm mộ của cô phẫn nộ với "bước chuyển Hollywood này"

Trong sự kiện Hội chợ phim châu Âu tại Liên hoan phim Berlin hồi tháng 2, Diệp Ninh và Âu Dương Bảo Bình phát biểu tại hội thảo về thách thức trong việc tuyển diễn viên cho phim ở Trung Quốc ngày nay. Hội thảo này do Bridging the Dragon, một tổ chức kết nối các người làm phim chuyên nghiệp châu Âu và Trung Quốc, tổ chức.

Trên bối cảnh sinh lợi tại chỗ, lời mời từ Hollywood của các diễn viên Trung Quốc thường có sụt giảm nặng về thù lao và rủi ro lớn về cơ hội. “Nếu đồng ý với một phim phương Tây nào đó, thường đòi hỏi nhiều thời gian hơn một phim Trung Quốc [thường được làm nhanh hơn],” Jessica Chen, sáng lập công ty quản lý nhân tài hàng đầu Trung Quốc Easy Entertainment, hiện quản lý Lu Han, khởi nghiệp là ca sĩ nhạc pop giờ có lẽ là diễn viên được săn đón nhất hiện nay (Time Raiders, The Great Wall và là đại sứ marketing chính thức ở Trung Quốc cho Star Wars: The Force Awakens), giải thích.

“Và ở Trung Quốc, bạn có thể làm nhiều việc một lúc – phim, quảng cáo và chương trình truyền hình,” Jessica Chen nói thêm. “Nếu ra nước ngoài, chúng tôi sẽ phải bỏ những công việc khác này.”

Lu Han trong phim The Great wall

Jessica Chen nói các tài năng của cô mong muốn những vai chất lượng, và phần lớn sẵn sàng bỏ qua một khoản thù lao nhanh đổi lấy một dự án lớn, nhưng các lời mời từ Hollywood đã khá là thiếu sáng tạo. Trong mấy năm gần đây, nhiều dự án đinh của Hollywood đã tuyển những ngôi sao hạng A của Trung Quốc vào các vai nhỏ, hy vọng đưa vào một cú hích quảng bá với thị trường Đại lục đang phát triển. Kết quả thường trái kỳ vọng, với người hâm mộ phê phán lựa chọn vai diễn trên mạng xã hội là những vai thoáng qua (xem phản ứng với vai diễn chớp nhoáng của nam diễn viên Vương Học Kỳ trong Iron Man 3 hay vai siêu nhỏ của Phạm Băng Băng trong X-Men). Bản thân diễn viên thì bị đem ra làm trò cười trên mạng, lộ rõ nguy cơ thật là “bước nhảy Hollywood” của họ lợi bất cập hại ở thị trường thực sự quan trọng với họ.

Vai diễn của Khương Văn và ngôi sao Hoa ngữ Chân Tử Đan trong Rogue One được công nhận diện rộng là các bước đột phá. Các nam diễn viên này không chỉ thoát những cái cau mày ở nhà, nhiều nhà phê bình quốc tế còn khen sự tương tác trên màn ảnh của họ là một trong những điểm tốt nhất của phim. Nhưng những vai như vậy vẫn còn hiếm và thù lao thì thấp tới mức sỉ nhục, Âu Dương Bảo Bình và Jessica Chen nói.

“Tôi nói mãi với các nhà sản xuất Mỹ, các ông cần những vai tốt, ý nghĩa hơn,” Âu Dương Bảo Bình cho biết. “Ngày xưa, chuyện này chẳng quan trọng, nhưng giờ tình hình đang thay đổi nhanh chóng – điều đầu tiên bất cứ diễn viên nào cũng hỏi là liệu vai có ý nghĩa thực sự không.”

Cảnh Điềm trong phim Kong: Skull Island của Hollywood năm nay

“Và nếu muốn một ngôi sao Trung Quốc quảng bá cho một phim thương mại ở Trung Quốc,” Jessica Chen nói thêm, “làm ơn sẵn sàng trả tiền cho họ.”