Dù nhằm mục đích khen ngợi, cụm từ “niềm vui cho cả gia đình” có thể là cách miêu tả khó hiểu nhất về bất cứ điều gì. Với những người mới lần đầu nghe cụm từ này, nó ngụ ý đơn vị gia đình — không phải cá nhân — là người tiêu dùng cơ bản của trải nghiệm.

Với một số người, “niềm vui cho cả gia đình” đó là A Shaun the Sheep Movie: Farmageddon

Trên hết, đó là một lời nói dối. “Niềm vui cho cả gia đình” không có nghĩa là tất cả mọi người đều vui như nhau. Nó có nghĩa là bọn nhóc sẽ đánh mất tâm trí nhỏ dại của chúng, trong khi người lớn, nếu cố gắng đủ, có thể ép lòng mà thích thú. Để có bằng chứng, không cần tìm đâu xa hơn loại hình truyền thông được áp dụng thường xuyên nhất cụm từ đó: giải trí hoạt hình.

Như thường lệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh đã đề cử năm phim ở hạng mục Phim hoạt hình hay nhất năm nay. Như thường lệ, cả năm đều được các nhà phê bình và/hoặc các blogger-mẹ-bỉm-sữa gọi là phiên bản nào đó của “niềm vui cho cả gia đình” — như thể phim hay nhất mà hoạt hình điện ảnh, hơn một thế kỷ sau khi hình thức nghệ thuật này ra đời, có thể hy vọng đạt tới.

Wall Street Journal bình phim Wolfwalkers: “Bộ phim tuyệt vời cho trẻ em… [Nhưng] người lớn cũng háo hức muốn biết chuyện sẽ đi đến đâu”

Với một số người, đó là A Shaun the Sheep Movie: Farmageddon, đúng vậy. Một người ngoài hành tinh đội mũ ông già Noel tên là Lu-La đáp xuống Trái Đất, kết bạn với một số động vật trang trại được trao cho chiến công anh hùng đứng thẳng trên hai chân và cố gắng tìm đường về nhà. Hoạt hình stop-motion và cắt hầu hết thoại, bộ phim thật đã con mắt, và chỉ có vậy. Có lúc, Lu-La ợ to trong một cửa hàng tạp hóa đến nỗi những kẻ lười biếng trên khắp các lục địa phải ngước nhìn cảnh giác. Lúc khác, một con robot sợ hãi vãi ra một tờ giấy. Xét cái nghĩa mà cả gia đình có thể coi là vui nhộn, phim này rõ ràng là đủ điều kiện.

Farmageddon, được đặt tên như vậy bởi vì sự tàn phá vừa phải xảy đến trên một cánh đồng hẻo lánh, có lẽ là chuyện kiểu như học cách để thuộc về nhau, nhưng kết thúc có hậu — không tiết lộ chuyện phim, vì cả gia đình đều chẳng chịu nổi đâu — làm dịu chủ đề xuống cỡ đồ ăn dặm cho trẻ nít. Sau khi một trận chiến đỉnh cao xảy ra giữa những hồi tưởng và nước mắt, Lu-La được đoàn tụ với cha mẹ mình, và ngay cả những nhân vật phản diện cũng hoàn lương.

Không ai chết ở kết thúc một phim hoạt hình. Họ chết, một cách bi thảm và đầy chủ ý, ngay từ đầu phim. Trong bộ phim sứ mệnh-kỳ ảo Onward của Pixar, bố qua đời, để lại hai đứa con trai đau khổ

Nhìn chung, đó là chiến lược Wolfwalkers sử dụng tương tự, phim được đề cử Oscar, được nhiều người coi là phim hoạt hình hay nhất năm 2020. “Trẻ em sẽ bị mê hoặc, người lớn sẽ bị mê hoặc,” Vulture viết, sau khi tham khảo từ điển đồng nghĩa. NPR: “Nó không dành cho trẻ em. Hoặc ít nhất, không chỉ dành cho trẻ em.” Wall Street Journal: “Bộ phim tuyệt vời cho trẻ em… [Nhưng] người lớn cũng háo hức muốn biết chuyện sẽ đi đến đâu.” Mama’s Geeky (tên gì cũng được): “Một phim phải xem thú vị cho cả gia đình.”

Những bài bình phim này, được chọn hoàn toàn ngẫu nhiên, thật đáng xấu hổ — nỗ lực quá sức của các cây bút người lớn tuyệt vọng làm sống lại tuổi thơ không trọn vẹn. Tất nhiên Wolfwalkers là dành cho trẻ em. Được các nhà làm phim hoạt hình vĩ đại người Ireland tại Cartoon Saloon thực hiện một cách đáng yêu ở dạng 2D truyền thống, nội dung nói về những đứa trẻ, bắt đầu với: một cô bé với người cha (người) đơn thân, một cô bé khác với mẹ (sói) đơn thân. Nói thêm, phim kết thúc có hậu. Hạnh phúc quá mức. Khi các bên bắt đầu chiến tranh trong nửa giờ, một loạt các tình huống xấu ngày càng leo thang, bạn tin rằng ít nhất một trong số các cha mẹ sẽ rơi xuống vực trong sự diệt vong bi thảm nhưng đầy ý nghĩa của họ. Không. Thay vào đó, tất cả mọi người đến với nhau, theo kiểu Farmageddon, nối vòng tay lớn, tươi cười, nửa người, nửa động vật.

Trong bộ phim sứ mệnh-kỳ ảo Over the Moon của Netflix, mẹ là người bị ốm chết, để lại một cô con gái đau khổ

Không ai chết ở kết thúc một phim hoạt hình. Họ chết, một cách bi thảm và đầy chủ ý, ngay từ đầu phim. Chắc chắn rồi, không phải một mà là hai trong số những phim hoạt hình được đề cử năm nay tuân theo định luật Bambi này. Trong bộ phim sứ mệnh-kỳ ảo Onward của Pixar, bố qua đời, để lại hai đứa con trai đau khổ. Trong bộ phim sứ mệnh-kỳ ảo Over the Moon của Netflix, mẹ là người bị ốm chết, để lại một cô con gái đau khổ. Điều tốt nhất có thể nói về cả hai phim này là cha mẹ đã chết, dù được hồi sinh một phần bằng nhiều phương tiện phép thuật khác nhau, cuối cùng vẫn chết. Một lần nữa, không tiết lộ chuyện phim. Khi mục tiêu là niềm vui cho cả gia đình, bạn đã biết tất cả kết thúc như thế nào rồi: một gia đình, hoàn toàn mới, vui vẻ. Mẹ có bạn trai mới trong Onward, và các con trai của bà chào đón ông ấy. Bố kết hôn với người phụ nữ mới trong Over the Moon, và con gái của ông thích cô ấy. Cuộc sống vẫn tiếp diễn, họ hạnh phúc trên mặt trăng, v.v...

Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu người lớn chết ở đầu phim không phải là cha mẹ, mà là nhân vật chính? Đó là trường hợp của ứng viên cuối cùng của năm nay và đã đoạt giải Oscar, Soul. Một tác phẩm khác của Pixar, theo chân nhạc sĩ trung niên Joe, chết ngay sau khi phim được 9 phút. Xin lưu ý rằng anh ấy, nhân vật chính là người da đen đầu tiên của Pixar, dành phần lớn thời lượng của bộ phim làm một linh hồn đốm trắng xanh hoặc một con mèo trị liệu màu nâu đỏ (và phải tự mình giải quyết các vấn đề làm mẹ). Ít nhất là công thức đã bị đảo ngược.

Soul theo chân nhạc sĩ trung niên Joe, chết ngay sau khi phim được 9 phút. Nhân vật chính là người da đen đầu tiên của Pixar, dành phần lớn thời lượng của bộ phim làm một linh hồn đốm trắng xanh hoặc một con mèo trị liệu màu nâu đỏ

Cho đến khi không phải vậy. Ban đầu, kế hoạch của Pixar là giữ Joe chết, đưa anh ta đến Kiếp Sau trong câu chuyện chắc chắn sẽ khơi dậy cảm xúc và gây sốc. Nhưng vì những lý do có thể liên quan đến việc không giết-luôn nhân vật chính người da đen đầu tiên nói trên, Joe được trao cơ hội thứ hai. “Anh sẽ sống cuộc đời mình như thế nào?” một sinh vật cõi trên hỏi anh ta. “Tôi không chắc,” Joe trả lời. “Nhưng tôi biết tôi sẽ sống từng giây từng phút.” Nghe sáo rỗng đến đau đớn — và trong một bộ phim do Pixar thực hiện, một hãng phim nổi tiếng thông minh về cảm xúc và tài khéo, thì càng không kém phần sáo rỗng. Cuối cùng, Soul cố gắng hết sức để làm vui cho tất cả mọi người đến nỗi không ai vui được cả.

Vậy lẽ ra ai nên thắng? Trò vui nào cho cả gia đình xứng đáng với Giải Oscar Phim hoạt hình hay nhất năm 2021? Wolfwalker, có thể, nếu bộ ngũ phi-cổ-tích này là lựa chọn duy nhất, nhưng đâu phải vậy. Hoặc lẽ ra không nên như vậy. Bởi vì có một phim thứ sáu trong năm qua xứng đáng được đánh giá cao nhưng lại bị thiên hạ bỏ qua. Phim đó có tên The Willoughbys.

Phim hoạt hình nguyên tác Netflix này đã thông báo sự khác biệt của nó ngay từ đầu: Cha mẹ nhà Willoughby ghét bốn đứa con mang họ Willoughby, và những đứa trẻ lập tức ghét lại

Được làm hoạt hình bằng những câu chuyện kỳ ​​cục kiểu Laika, nguyên tác Netflix này đã thông báo sự khác biệt của nó ngay từ đầu: Cha mẹ nhà Willoughby ghét bốn đứa con mang họ Willoughby, và những đứa trẻ lập tức ghét lại. Chuyện trở nên tồi tệ đến mức mấy đứa trẻ quyết định tự làm cho chúng mồ côi bằng cách đưa cha mẹ đến cái chết của họ. Cảnh báo có chút tiết lộ phục vụ cho mục đích chân chính, bởi vì The Willoughbys quậy ngoài khả năng dự đoán. Thế nên, cảnh báo tiết lộ: Cuối cùng, bọn trẻ nhận ra rằng có lẽ chúng cần “cha mẹ thực sự tồi tệ” của chúng, thế nên chúng bắt tay vào việc cứu họ. Lúc đầu, cha mẹ chúng có vẻ biết ơn. Rồi họ quay lại đánh cắp khí cầu, bỏ lũ trẻ chết cóng trên sườn núi.

Vâng, bọn trẻ sống sót, và có những nụ cười và những cái ôm, nhưng ở đây, lần đầu tiên, một hạnh phúc sinh ra từ cái chết, một hạnh phúc dựa trên việc giết hại cha mẹ. Trong những khoảnh khắc cuối cùng của bộ phim, các bậc cha mẹ thấy mình lại bị bỏ mặc, và, vì đã phung phí cơ hội chuộc lỗi, họ đã gặp số phận họ đáng có. “Những câu chuyện hay nhất là những câu chuyện khắc nghiệt, bạn biết không?” người kể chuyện nói, một con mèo đen ngẫu nhiên do Ricky Gervais lồng tiếng. Anh tham gia cùng lũ trẻ như một phần của một loại hình gia đình mới, bao gồm một bảo mẫu, một người làm kẹo và một em bé ngẫu nhiên. Một tiết lộ nữa: Con gái mọc ria mép. Mọi người đều thích.

“Những câu chuyện hay nhất là những câu chuyện khắc nghiệt, bạn biết không?” người kể chuyện nói, một con mèo đen ngẫu nhiên do Ricky Gervais lồng tiếng

Theo Rotten Tomatoes, The Willoughbys cung cấp — bạn không thể bịa ra điều này — “niềm vui kỳ ảo mà cả gia đình có thể tận hưởng.” Lần này, không chỉ tuyên bố ương ngạnh. Mà là cố gắng đạt đến độ sâu hoang tưởng mới. Cho rằng phim hoạt hình thân thiện với gia đình là không có gì phải nghi ngờ, nhưng xét một phim rõ ràng không thân thiện với gia đình, thì phải phủ định giả định đó. Không đời nào một bộ phim ngớ ngẩn với trẻ em lại làm nổ tung toàn bộ khái niệm về những gì tạo nên một gia đình, đúng không? Không thể muốn chúng ta nhìn quanh phòng khách, nơi được gọi là gần gũi nhất và thân yêu nhất của chúng ta, với một chút, thậm chí có thể rất nhiều, nghi ngờ. Vì mọi người đều ổn. Gia đình gắn bó nhau. Cả nhà luôn quây quần và luôn vui vẻ.