Một trong những người tiên phong thúc đẩy sự phát triển của nền điện ảnh khu vực là nhà sản xuất Jeremy Chua ở Singapore, hiện là tổng giám đốc mới của Liên hoan phim Quốc tế Singapore (SGIFF, diễn ra từ ngày 28 tháng 11 đến ngày 8 tháng 12).

Jeremy Chua

“Một thay đổi lớn trong 10 năm qua là các liên hoan phim và người đặt hàng dự án bắt đầu tạo cơ hội cho các đạo diễn và nhà sản xuất trẻ được đi lại, tham gia hội thảo và hợp tác sản xuất với tài năng trong khu vực,” Jeremy Chua nhận xét. “Kiến thức và kinh nghiệm mở rộng này giúp các nhà làm phim đưa ra những lựa chọn táo bạo hơn và hợp tác với những nguồn cảm hứng sáng tạo mới. Nó trở thành một hệ sinh thái nuôi dưỡng và làm phong phú chính mình.”

Jeremy Chua đã tự mình sản xuất và đồng sản xuất nhiều bộ phim độc lập được đánh giá cao. Bao gồm MA - Cry Of Silence của đạo diễn Myanmar The Maw Naing, thắng giải New Currents tại Busan năm nay; Pierce, thắng Crystal Globe đạo diễn xuất sắc nhất của Karlovy Vary cho Lưu Huệ Linh của Singapore; và Bên trong vỏ kén vàng của đạo diễn Việt Nam Phạm Thiên Ân, thắng Camera d’Or tại Cannes 2023.

MA - Cry Of Silence của đạo diễn Myanmar The Maw Naing, thắng giải New Currents tại Busan năm nay

Ngoài Đông Nam Á, Jeremy Chua còn tham gia Some Rain Must Fall của đạo diễn Trung Quốc Khâu Dương, được trình chiếu hạng mục Encounters của Berlinale năm nay, và Rehana của đạo diễn Bangladesh Abdullah Mohammad Saad, trình chiếu tại Un Certain Regard của Cannes 2021.

Khu vực Đông Nam Á, bao gồm Brunei, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Philippines và Thái Lan, luôn có những nghệ sĩ và nhà làm phim độc đáo. Giờ đây, một thế hệ trẻ đang trưởng thành, với phong cách và cách tiếp cận riêng. Các tác phẩm của họ thường được sản xuất không chỉ ở một quốc gia, mà thông qua hợp tác xuyên quốc gia trong khu vực Đông Nam Á – với sự hỗ trợ tài chính mềm từ Cơ quan Nội dung Sáng tạo Đài Loan (TAICCA) và châu Âu, gồm tài trợ từ CNC, Quỹ Hubert Bals Fund, Quỹ Điện ảnh Thế giới và Sorfond.

Pierce, thắng Crystal Globe đạo diễn xuất sắc nhất của Karlovy Vary cho Nelicia Low của Singapore

Mặc dù khu vực rộng lớn này có những hoàn cảnh xã hội-chính trị và văn hóa khác nhau, nhưng điện ảnh Đông Nam Á có những điểm tương đồng vốn có, giúp các nhà làm phim dễ dàng hợp tác. “Về văn hóa kể chuyện, chúng tôi không tuân theo lối kể chuyện cổ điển. Những câu chuyện được truyền qua nhiều thế hệ không phải là cấu trúc ba hồi,” Jeremy Chua nói. “Cách chúng ta trải nghiệm thời gian trừu tượng hơn. Những giấc mơ, văn hóa dân gian và phép thuật là một phần tiềm thức của chúng ta. Những hình ảnh hàng ngày của chúng ta xoay quanh các kiến trúc được xây dựng xung quanh cảnh biển và rừng nhiệt đới.”

Việc phát hành phim vào các vùng lãnh thổ chính trên thế giới vẫn là một thách thức, nhưng sự vươn xa toàn cầu của khu vực này đang dần được mở rộng nhờ các dịch vụ phát trực tuyến quốc tế. “Thị trường OTT giống như sự xác nhận rằng một đạo diễn đã tìm thấy khán giả toàn cầu.” Jeremy Chua nói. “Đôi khi vậy là đủ giúp tài trợ cho dự án tiếp theo của đạo diễn và cho phép họ làm việc với kinh phí lớn hơn, các diễn viên nổi tiếng hơn hoặc các cộng tác viên nghệ thuật với hy vọng phát triển được lượng khán giả rộng rãi hơn nữa.”

Bên trong vỏ kén vàng của đạo diễn Việt Nam Phạm Thiên Ân, thắng Camera d’Or tại Cannes 2023

Hỗ trợ của chính phủ từ Cơ quan Phát triển Truyền thông Infocomm của Singapore và Hội đồng Phát triển Phim Philippines đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hợp tác khu vực và quốc tế. Nguồn tài trợ dự kiến sẽ mở rộng hơn nữa, với Malaysia và Thái Lan chuẩn bị triển khai các chương trình tài trợ mới. Tuy nhiên, phụ thuộc quá nhiều vào hỗ trợ của chính phủ có thể là con dao hai lưỡi.

“Quỹ chính phủ chỉ giúp thể loại phim nhất định có nhiều cơ hội phát triển và sản xuất hơn,” Jeremy Chua cảnh báo. “Để có sự đa dạng, khán giả cần tò mò và sẵn sàng đầu tư vào các phương pháp và cách tiếp cận khác nhau của sản xuất phim.”

“Nhưng lượng khán giả đến rạp chiếu phim đang thấp và các nhà phân phối không còn mạo hiểm nhiều như trước nữa,” anh nói thêm. “Toàn bộ ngân sách tiếp thị đang đổ vào phim bom tấn. Tôi lo rằng điện ảnh nghệ thuật có thể dần thích nghi để trở nên rập khuôn và theo lối thông thường để được bền vững. Thật là trớ trêu.”

Rehana của đạo diễn Bangladesh Abdullah Mohammad Saad, trình chiếu tại Un Certain Regard của Cannes 2021

Một phần quan trọng trong sự phát triển của Jeremy Chua đến từ việc tham dự các sự kiện ngành tái các liên hoan phim quốc tế. Với vai trò tổng giám đốc SGIFF, ông mong muốn trao quyền và truyền cảm hứng cho các nhà làm phim bằng cách ra mắt Industry Days (ngày 3 đến ngày 5 tháng 12), hội nghị kéo dài ba ngày diễn ra trong khuôn khổ SGIFF.

Nhiều cơ quan điện ảnh ở Đông Nam Á hiện có các hội thảo đào tạo về hợp tác sản xuất, Industry Days được định vị là một chương trình nâng cao trình độ. “Từ viết kịch bản đến phân phối quốc tế, chúng tôi đã chọn ra một danh sách diễn giả và những người ra quyết định không phải là những người dễ gặp, nhưng đều có liên quan và có kinh nghiệm trong mọi khía cạnh của quá trình làm phim chất lượng cao,” Jeremy Chua cho biết. Các diễn giả bao gồm nhà làm phim Syria Ossama Mohammed và Santosh Sivan của Ấn Độ.

Filipiñana của nhà làm phim người Philippines Rafael Manuel

Jeremy Chua đã giao lại việc điều hành công ty sản xuất Potocol có trụ sở tại Singapore, đã tròn 10 tuổi vào năm nay, cho đồng nghiệp Sam Chua Weishi, người đã sản xuất Pierce. Họ cùng nhau hoàn thiện hậu kỳ cho Filipiñana của nhà làm phim người Philippines Rafael Manuel.