• Keanu Reeves và Carrie-Anne Moss hồi sinh câu chuyện tình 20 năm với Ma trận 4.0

• Ma trận và những câu chuyện cyberpunk đã dự báo được cuộc sống ở năm 2021

• 20 năm phim Ma trận: Hollywood học những bài học sai?

• Ma trận: Hồi sinh và tất cả tin bài liên quan

Ai sở hữu Ma trận? Không phải chương trình máy tính mô phỏng nhằm mục đích khiến con người rơi vào trạng thái sững sờ tự mãn; hiển nhiên thuộc sở hữu của các máy tính có tri giác, mà trong tầm nhìn vĩ đại năm 1999 của Lana và Lilly Wachowski, đã nô lệ hóa nhân loại. Mà đúng hơn, ai là người sở hữu những bộ phim này và thần thoại của chúng? Cốt lõi, đó chính là câu hỏi của bộ phim Ma trận mới của Lana Wachowski, Resurrections (chiếu rạp ở Việt Nam với tựa Ma trận hồi sinh từ ngày 24 tháng 12).

Đó là câu hỏi thích đáng vì một số lý do. Một mặt, Resurrections là cơ hội để Wachowski hiểu thấu tính kinh tế của những gì cô và chị mình tạo ra, cách mà hiệu ứng đặc biệt mang tính cá nhân sâu sắc ngoạn mục này từ lâu đã được thu nạp thành mặt hàng đơn thuần — kiểu bắn đạn hoa mỹ và vẻ đẹp hào nhoáng thì không ngừng được rao bán trong khi các chủ đề sâu sắc hơn của nó đã bị gạt sang một bên.

Trong thế giới của chúng ta, ý tưởng về viên thuốc màu đỏ đã trở thành gần như là nguyên lý triết học đối với những người trong phong trào nam quyền, cánh hữu và các phe phái bất chính khác

Những chủ đề đó dẫn đến vấn đề có lẽ cấp bách hơn về quyền sở hữu. Trong hai thập kỷ kể từ khi bộ phim Ma trận đầu tiên ra mắt, một trong những tiền đề cốt lõi của nó đã bị chiếm đoạt và làm biến dạng bởi một tập hợp con cụ thể của văn hóa trực tuyến độc hại. Đang nói đến viên thuốc màu đỏ đó, tất nhiên. Trong The Matrix, nếu người hùng cứu thế Neo (Keanu Reeves) chọn ăn viên thuốc màu đỏ, anh ta sẽ chấp nhận thực tế cay đắng rằng thế giới anh đang sống là dối trá, do đó có được sức mạnh của sự thấu suốt. Nếu thay vào đó, anh ta uống viên thuốc màu xanh, anh sẽ trở lại hiện thực mô phỏng, sống hạnh phúc nhưng u mê, một chiếc bánh răng sẵn sàng trong bản thiết kế vĩ đại không phải do anh tạo ra. Rõ ràng, anh đã từ chối viên màu đỏ.

Trong thế giới của chúng ta, ý tưởng về viên thuốc màu đỏ đã trở thành gần như là nguyên lý triết học đối với những người trong phong trào nam quyền, cánh hữu và các phe phái bất chính khác. Đối với nhiều người trong số họ, uống “viên thuốc màu đỏ” có nghĩa là vén tấm màn che mắt con người ta và thấy mọi chuyện vận hành thế nào — cụ thể là có một lực lượng chính trị xã hội rộng lớn liên kết chống lại họ, có ý định tước bỏ quyền tự quyết và phẩm giá của họ. Uống viên thuốc màu đỏ, theo cách sử dụng này, là đưa bản thân vào một câu lạc bộ gồm những con người nhìn thấu những điều nhảm nhí về chuyện nói năng cho phải đạo và chủ nghĩa tiến bộ để nắm bắt những gì đang thực sự xảy ra, do đó, trang bị tốt hơn cho họ cho cuộc chiến sắp tới. Gián tiếp hay không gián tiếp, điều này tương tự khái niệm về sự thật ẩn sau sự giả tạo tinh vi — và sự tự mãn của việc là một trong số ít những người có thể nhìn ra — có thể truy đến phong trào chống tiêm chủng hiện nay, đến QAnon, đến sự phổ biến của từ “cừu non” gây bất an. (Chắc chắn là tồi tệ nhất.)

Neo, tức là Thomas Anderson thì sao? Anh trở lại trực tuyến, tồn tại siêu thực thú vị nhưng cảm thấy bứt rứt hoài nghi rằng những gì anh đang trải qua có đúng là thật

Đây là một di sản kỳ lạ và đáng nguyền rủa cho The Matrix, và chắc chắn khác xa so với những gì mà chị em nhà Wachowski — đã có ý định thể hiện, trong các phim tiếp theo của họ, mình là những người theo chủ nghĩa nhân văn và lạc quan hơn hết thảy. Do đó, Resurrections là cơ hội để Lana Wachowski kể lại câu chuyện Ma trận, để khẳng định điều mà cô luôn muốn nói về những bộ phim này. Và, vâng, để lật tẩy những trò troll trực tuyến và những kẻ đã bẻ cong tác phẩm của cô ấy thành công cụ gây hại.

Resurrections thực hiện điều này trong phép ẩn dụ có thể phân tích cú pháp mở rộng, những chi tiết phải dè dặt để tránh tiết lộ. Nếu bạn đang rất muốn xem phim thì hãy dừng đọc tại đây.

Vào cuối phim Ma trận thứ ba, Revolutions, Neo và người yêu chiến binh của anh, Trinity (Carrie-Anne Moss), đã hy sinh thân mình vì đại nghĩa. Con người và máy móc đã đạt được hòa bình, Ma trận khởi động lại thành một dự án quân bình hơn. Nhưng như Resurrections cho chúng ta biết, sự hòa hợp đó tồn tại tương đối ngắn. Sự có mặt một nhân vật mới nham hiểm đã và đang thao túng Ma trận — và do đó thao túng con người — theo những cách bất chính. Về cơ bản, cái gì đó đã lây nhiễm vào cái tốt được xây dựng bởi các thực thể có thiện chí.

Có rất nhiều pha hành động, được dàn dựng ít gây sốc lọc lõi bằng bộ phim năm 1999, nhưng vẫn đáng ngưỡng mộ nỗ lực đổi mới

Nhưng Neo, tức là Thomas Anderson thì sao? Anh trở lại trực tuyến, tồn tại siêu thực thú vị nhưng cảm thấy bứt rứt hoài nghi rằng những gì anh đang trải qua có đúng là thật. Bác sĩ trị liệu không có tên của anh (Neil Patrick Harris) làm việc với anh để quản lý điều mà cả hai đều khẳng định là ảo tưởng, trong khi đối tác kinh doanh khôn khéo và có thể đe dọa của Thomas, được Jonathan Groff đóng bằng những tiếng rừ rừ hiệu quả, thúc giục anh theo một hướng sự nghiệp mà anh miễn cưỡng theo đuổi.

Truyền thuyết mới do Wachowski tạo ra ngày càng trở nên khó hiểu hơn khi diễn ra — mặc dù có thể những tín đồ thực sự của chuỗi phim này sẽ hiểu rõ mọi người đang nói đến cái quái quỷ gì. Nhưng may thay, bộ phim không toàn thử nghiệm tư duy. Có rất nhiều pha hành động, được dàn dựng ít gây sốc lọc lõi bằng bộ phim năm 1999, nhưng vẫn đáng ngưỡng mộ nỗ lực đổi mới. Một kỹ thuật mới, kiểu thủ pháp bên trong phong cách “viên đạn-thời gian” đặc trưng của chuỗi phim, là một ý tưởng tài tình, có điều thực hiện loạng choạng. Bất cứ khi nào phim chuyển sang chế độ này, giống như thể ai đó đã bật tính năng làm mượt chuyển động trên chiếc tivi độ nét cao ưa thích.

Resurrections là cơ hội để Lana Wachowski kể lại câu chuyện Ma trận, để khẳng định điều mà cô luôn muốn nói về những bộ phim này

Tính thẩm mỹ của Hồi sinh nhìn chung dễ chịu hơn chúng ta vẫn quen với những bộ phim này. Không còn màu xanh kim loại lạnh lùng của các phim gốc nữa, thay bằng những nụ hôn của ánh sáng mặt trời và màu xanh dịu. Sự thay đổi này phù hợp với giai điệu tình cảm hơn của Resurrections. Wachowski có chính nghĩa trong tâm trí; bộ phim không chỉ hồi sinh, nó còn là sự đính chính. Wachowski sắp xếp lại thứ bậc các nhân vật của mình bằng thách thức đắc thắng, khẳng định mình là chủ nhân của thế giới này, là người có thể đặt ra các điều khoản và mời những khán giả mong muốn là những người có suy nghĩ tích cực. Ma trận thực sự là về tình yêu suốt bấy lâu.

Thứ để bán được tất cả những điều này là sự nghiêm túc giải trừ vũ khí của bộ phim, được thể hiện một cách ngọt ngào bởi Reeves, Moss và phần còn lại của dàn diễn viên nổi tiếng. Resurrections có cùng sự quan tâm và nhiệt tình mang tính cộng đồng giống như Cloud Atlas và Jupiter Ascending của chị em nhà Wachowski. Có một cảm nhận lớn ở đây: lòng trắc ẩn, sự khích lệ, niềm tự hào đạt được chiến thắng khó khăn.

Ma trận thực sự là về tình yêu suốt bấy lâu

“Cái này không bao giờ là của bạn”, Resurrections dường như muốn nói với những người cố tình hiểu sai những gì chị em nhà Wachowski đã tạo ra hoặc cố tình làm hỏng nó. Có lẽ bộ phim nên được gọi là The Matrix Restored [tạm hiểu là Ma trận phục hồi].