• 7 lý do nên xem lễ trao giải Oscar 2017

• Cuộc chiến giữa hiện thực và thoát ly hiện thực nóng lên trên đấu trường Oscar 2017

• Oscar 2017: 13 cú rớt đề cử đáng phân tích

• 5 bài học rút ra từ đề cử Oscar 2017

Cuộc chiến đó là triệu chứng cho biết mức độ nghiêm túc – hay không nghiêm túc – của Oscar về tính đa dạng. Sau hai năm chẳng có lấy một mống diễn viên da màu nào xuất hiện trong danh sách đề cử của các hạng mục diễn xuất, vụ mùa năm nay có đến bảy diễn viên da màu: Mahershala Ali, Viola Davis, Naomie Harris, Ruth Negga, Dev Patel, Octavia Spencer và Denzel Washington.

"Chà, một năm khác biệt biết bao," chủ tịch Viện Hàn lâm người Mỹ gốc Phi Cheryl Boone Isaacs chào đón đám đông tại buổi tiệc trưa chiêu đãi các đấu thủ Oscar năm nay. Không nhanh thế đâu. Câu hỏi lớn hơn là: được bao lâu? Có phải các nhà bầu chọn Oscar da trắng thấy tội lỗi nên muốn làm chuyện đúng vì cả thế giới đang nhìn không? Họ sẽ mau mắn quay lại lệ cũ vào năm tới? Tin vui là Isaacs đã chứng minh lời của bà bằng hành động, giới thiệu 683 thành viên mới của Viện Hàn lâm (46% nữ và 41% người da màu) là thành viên bầu chọn. Và nhu cầu đa dạng ở Mỹ đang bị sắc lệnh cấm nhập cảnh đối với công dân các nước Hồi giáo gây tranh cãi của Tổng thống Trump nện một đòn mạnh.

Chuyện đó thì có liên can gì đến công nhận tài năng, bất kể chủng tộc, màu da, tôn giáo hay giới tính? Liên can đủ thứ hay là chẳng liên can gì? Bạn tự quyết định. Bầu chọn Oscar năm nay nặng tính chính trị hơn vốn là như thế... à, có lẽ là chưa bao giờ nặng tính chính trị đến thế. Người thắng hẳn phải làm nhiều hơn là cán đích trước, họ cần đại diện cho một điều gì đó. Hãy giữ suy nghĩ ấy trong đầu khi cá cược nhé. Đánh cược đi nào.

• Phim hay nhất

Arrival
Fences
Hacksaw Ridge
Hell or High Water
Hidden Figures
La La Land
Lion
Manchester By the Sea
Moonlight

Quên #OscarsSoWhite đi. Đó là chuyện năm ngoái. Oscar 2017 có thể tự hào rằng bốn trên chín đề cử Phim hay nhất (Fences, Hidden Figures, Lion, Moonlight) trực tiếp nói về trải nghiệm của người da màu. Và từng hạng mục trong bốn hạng mục diễn xuất có ít nhất một ứng viên da màu. Thật là một năm làm nên lịch sử cho Viện Hàn lâm 90 tuổi.

Thế nhưng phim nhạc kịch La La Land, được coi là toàn da trắng nhất trong các đề cử năm nay (Manchester by the Sea cũng cỡ đó), làm nên lịch sử kiểu riêng bằng việc trùm kỷ lục Viện Hàn lâm – từng do All About Eve năm 1950 và Titanic năm 1997 thiết lập – thành phim nhận được nhiều đề cử nhất: 14. Nếu có phim nào lấy được từ “la” ra khỏi La La và đạo diễn của phim, Damien Chazelle, 32 tuổi, thì chỉ có thể là Moonlight. Cũng cách tân táo bạo, với tám đề cử và nhà sáng tạo tuổi trẻ tài cao của phim – đạo diễn Barry Jenkins 37 tuổi – phim theo chân một cậu trai người Mỹ gốc Phi đồng tính qua ba giai đoạn cuộc đời trên đường phố Miami. Bất chấp đấu thủ chạy nước rút giờ chót Hidden Figures, đây là hai phim đáng canh chừng.

Ưu ái: La La Land. Tấm thiệp tình yêu gửi Hollywood này vừa hoài niệm vừa sáng tạo lộng lẫy – thêm vào đó là việc bộ phim cho người xem thoát khỏi cơn cuồng tin tức về Trump trong vòng hai tiếng đồng hồ.

Ngựa ô: Moonlight. Trên thang đo tính đa dạng, phim này là ngoại hạng rồi, và cho phép các nhà bầu chọn Oscar tự chúc mừng họ đứng về lẽ phải của lịch sử.

Casey Affleck trong phim Manchester by the Sea

• Nam diễn viên chính xuất sắc

Casey Affleck, Manchester By the Sea
Andrew Garfield, Hacksaw Ridge
Ryan Gosling, La La Land
Viggo Mortensen, Captain Fantastic
Denzel Washington, Fences

Em trai của Ben Affleck, Casey, nắm bắt hầu hết giải thưởng về diễn xuất tiền-Oscar cho vai diễn tan nát cõi lòng của một người lao công đau khổ trong phim Manchester.

Ưu ái: Affleck.

Ngựa ô: Washington. Quá rõ về hào quang mà anh đã tạo ra trong vai một công nhân vệ sinh trên bờ vực thẳm trong Fences. Hiệp hội diễn viên điện ảnh Mỹ đã nhất trí, lên tinh thần cho Washington. Giờ là cuộc đua.

Emma Stone trong vai Mia, phim La La Land

• Nữ diễn viên chính xuất sắc

Isabelle Huppert, Elle
Ruth Negga, Loving
Natalie Portman, Jackie
Emma Stone, La La Land
Meryl Streep, Florence Foster Jenkins

Đây là đề cử thứ 20 của Streep, đưa cô vào một hạng mục riêng: nữ thần. Cạnh tranh thực sự là giữa Stone, đem đến sự duyên dáng lẫn gai góc cho cuộc đấu tranh vất vả của người diễn viên trong phim La La Land, và Portman, hóa thân góa phụ thép của JFK trong Jackie.

Ưu ái: Stone, cưỡi trên con sóng tình yêu dành cho La La Land.

Ngựa ô: Huppert, thu hút trong vai một nạn nhân bị cưỡng hiếp với những mưu đồ riêng trong Elle. Hiếm khi có một đề cử dành cho phim nước ngoài. Nhưng nữ diễn viên người Pháp đẳng cấp thế giới này, với đề cử đầu tiên, đã quá hạn nhận tượng vàng Oscar lâu rồi đó.

Mahershala Ali trong phim Moonlight

• Nam diễn viên phụ xuất sắc

Mahershala Ali, Moonlight
Jeff Bridges, Hell or High Water
Lucas Hedges, Manchester By the Sea
Dev Patel, Lion
Michael Shannon, Nocturnal Animals

Ở tuổi 20, Hedges – hết sức thuyết phục trong vai cậu trai mới lớn lâm vào khủng hoảng trong phim Manchester – là đấu thủ trẻ nhất hạng mục này. Bridges, 67 tuổi, cũng khoảng 20 khi lần đầu được đề cử Oscar, với vai diễn trong phim The Last Picture Show (1971). Giờ đây, trong vai cảnh sát Texas láu cá, ông là lão làng.

Ưu ái: Ali. Trong vai một gã buôn ma túy có bí mật trong tim, anh là cốt lõi tan vỡ của Moonlight.

Ngựa ô: Không có chuyện đó đâu. Đây là năm của Ali.

Viola Davis trong phim Fences

• Nữ diễn viên phụ xuất sắc

Viola Davis, Fences
Naomie Harris, Moonlight
Nicole Kidman, Lion
Octavia Spencer, Hidden Figures
Michelle Williams, Manchester By the Sea

Đây là một cột mốc của Oscar, với ba nữ diễn viên da màu tài ba (Davis, Harris, Spencer) cạnh tranh cùng một hạng mục.

Ưu ái: Davis. Cô tỏa sáng trong vai người vợ sẵn sàng đứng lên và đã được người ta biết đến trong phim Fences.

Ngựa ô: Williams. Cảnh cuối dữ dội của cô trong Manchester, khi nhân vật của Affleck rơi vào bi kịch, thể hiện một vai diễn hỗ trợ đích thực. Nhưng Williams thì chống lại cái xu thế sửa sai trong một năm #OscarsSoBlack. Thời của cô sẽ đến.

Đạo diễn Damien Chazelle cùng Ryan Gosling trong một cảnh phim La La Land

• Đạo diễn xuất sắc

Damien Chazelle, La La Land
Mel Gibson, Hacksaw Ridge
Barry Jenkins, Moonlight
Kenneth Lonergan, Manchester By the Sea
Denis Villeneuve, Arrival

Tin lớn là Viện Hàn lâm đã tha thứ cho Mel Gibson, thất thế lâu nay từ sau những vụ ba hoa bài Do Thái. Hacksaw Ridge khiến ông được Oscar chiếu cố trở lại; một sự khoan dung như thế đã không có cho Nate Parker, từng vẻ vang ở Sundance mới năm trước với The Birth of a Nation. Liệu Mel Điên có đi đến cùng không? Đừng đặt cược vào điều đó nha.

Ưu ái: Chazelle. Anh là cỗ máy sáng tạo đằng sau sự càn quét của La La Land, chàng trai với tình yêu hoài niệm dành cho nhạc kịch đã bị chê cười – cho đến khi phim của anh thuyết phục được tất cả chúng ta chia sẻ nỗi ám ảnh đó.

Ngựa ô: Jenkins. Mọi điều ở Moonlight đều rút hết tâm sức của anh. Gỡ La La Land ra khỏi phương trình thì anh sẽ lấy tượng vàng.

Đạo diễn Kenneth Lonergan và Casey Affleck trong một cảnh phim Manchester by the Sea

• Kịch bản gốc xuất sắc

Damien Chazelle, La La Land
Yorgos Lanthimos và Efthimis Filipou, The Lobster
Kenneth Lonergan, Manchester By the Sea
Mike Mills, 20th Century Women
Taylor Sheridan, Hell or High Water

Cả The Lobster lẫn 20th Century Women đều không được đề cử Phim hay nhất, nên đừng trông đợi sự lật đổ nào từ hai phim này. Chắc chắn Sheridan là một đấu thủ với Hell or High Water, nhất là sau khi nhận được khen ngợi cho kịch bản Sicario của anh năm 2015. Nhưng đâu chỉ có vậy.

Ưu ái: Chazelle, nhưng khó lắm. Đây là một trong 14 hạng mục mà La La Land đặc biệt dễ tổn thương.

Ngựa ô: Lonergan. Mọi sự phi thường của Manchester By the Sea đều bắt đầu với kịch bản của anh, một khuôn mẫu của khuôn mẫu.

Denzel Washington, Viola Davis trong một cảnh phim Fences

• Kịch bản chuyển thể xuất sắc

Luke Davies, Lion
Eric Heisserer, Arrival
Barry Jenkins, Moonlight
Allison Schroeder và Theodore Melfi, Hidden Figures
August Wilson, Fences

Có một số tay cá cược cược rằng thành công phòng vé và thành công với giới phê bình của Hidden Figures có thể tạo nên một cuộc lật đổ trong hạng mục này và những hạng mục khác. Tác giả bài viết này thì không cho là vậy.

Ưu ái: Jenkins. Cơ hội lớn cho Moonlight có được một Oscar xứng đáng.

Ngựa ô: Wilson. Đừng coi thường một giải truy tặng cho biên kịch người Mỹ gốc Phi vĩ đại này, đã mất năm 2005 ở tuổi 60. Ông đã từng viết đi viết lại kịch bản Fences nhiều thập niên ròng. Và Denzel Washington, với vai trò đạo diễn và diễn viên, đã nuôi dưỡng giấc mơ làm việc vì đam mê của Wilson.

Maren Ade (trái), đạo diễn phim Toni Erdmann. Đây là phim Đức đầu tiên lọt vào trong số năm đề cử Phim nước ngoài xuất sắc tại Oscar kể từ năm 2009

• Phim nước ngoài xuất sắc

Land of Mine (Đan Mạch)
A Man Called Ove (Thụy Điển)
The Salesman (Iran)
Tanna (Australia)
Toni Erdmann (Đức)

Đừng để người viết bắt đầu nói về những luật bất thành văn của Oscar dẫn tới hậu quả là những sự bỏ sót gây chưng hửng. Để bắt đầu, do đâu mà Elle của Paul Verhoeven, bộ phim đầy khiêu khích của Pháp lấy được đề cử Nữ diễn viên chính xuất sắc cho Isabelle Huppert? Có khả năng bộ phim cưỡng hiếp đầy thắt nút này chọc vào sự nhạy cảm của các nhà bầu chọn Viện Hàn lâm vốn đồng điệu với những tình cảm ngọt ngào của, A Man Called Ove của Thụy Điển, chẳng hạn. Hạng mục này đã có những lựa chọn kỳ quặc. Thế nên hãy trông chừng.

Ưu ái: Toni Erdmann. Phim hài Đức xuất sắc của Maren Ade nói về một cô con gái đối phó với những trò hề của ông bố quái đản dài gần ba tiếng đồng hồ. Không sao. Giới phê bình đã thể hiện sự khen ngợi và Jack Nicholson cùng Kristen Wiig đang lên kế hoạch làm lại phiên bản Mỹ.

Ngựa ô: The Salesman. Như đã nói, rất nhiều yếu tố đang xảy ra. Là phim chính kịch về sự báo thù từ bậc thầy Asghar Farhadi của Iran, vị đạo diễn này đã chọn không tham dự lễ trao giải Oscar để phản đối lệnh cấm nhập cảnh người từ các nước Hồi giáo của Trump. Tuyên bố của ông có thể thu hút nhiều người cổ vũ cho chính nghĩa: "Làm nhục một quốc gia bằng cái cớ bảo vệ an ninh của một quốc gia khác không là hiện tượng mới trong lịch sử và đã luôn tạo nền cho việc tạo ra tương lai chia rẽ và thù hằn."

Một cảnh trong phim tài liệu O.J. Made in America

• Phim tài liệu xuất sắc

Fire At Sea
I Am Not Your Negro
Life, Animated
O.J. Made in America
13th

Nếu có hạng mục nào phản ứng bằng đam mê trước một #OscarSoWhite năm ngoái, thì đó chính là hạng mục này, với ba phim tài liệu lấy vấn đề #BlackLivesMatter. Đáng kể, I Am Not Your Negro thuyết phục của Raoul Peck sử dụng những lời lẽ kịch liệt của nhà phê bình xã hội James Baldwin kết nối quá khứ nhân quyền với hiện tại đầy bạo động của nước Mỹ. Nhưng cái đang thành hình ở đây là một cuộc đua hai chiều.

Ưu ái: O.J. Made in America. Bạn có thể lập luận rằng bộ phim tài liệu dài tám tiếng đồng hồ của Ezra Edelman, sử dụng cuộc đời thăng trầm của của O.J. Simpson để nghiên cứu về chủng tộc ở Mỹ, là phim truyền hình ngắn tập hơn là điện ảnh. Nhưng sẽ khó mà bác bỏ thành tựu phi thường của bộ phim.

Ngựa ô: 13th. Đạo diễn Ava DuVernay sử dụng chỉ 100 phút để cho thấy Tu chính án thứ 13, có hiệu lực ngày 31/1/1865, được coi là xóa bỏ chế độ nô lệ như thế nào. Không chỉ là phim tài liệu xuất sắc nhất năm nay, mà còn là phim tài liệu hay nhất được làm từ trước đến nay.

Zootopia

• Phim hoạt hình xuất sắc

Kubo and the Two Strings
Moana
My Life As a Zucchini
The Red Turtle
Zootopia

Những tháng gần đây, bất cứ gì có cái tên Lin Manuel Miranda của Hamilton gắn liền đều đi thẳng tới giới thắng giải. Nhưng đóng góp âm nhạc của Miranda cho phim Moana có lẽ chưa đủ để phim này mang giải về nhà.

Ưu ái: Zootopia. Tác phẩm nghệ thuật và chính trị này trá hình thành một phim hài vô tư-cho-mọi người, nhưng phim cũng có sự sâu lắng khi cần thiết, nhất là khi một số loài thú nào đó bị coi là hiểm họa và gây hoảng loạn cho công chúng. Nghe đây, Ngài Tổng thống. Tất cả chuyện đó toàn xảy ra ở sở thú thôi nhé.

Ngựa ô: Kubo and the Two Strings. Nếu có phim nào đánh bại được cuộc tấn công của Zootopia, thì đó là kỳ quan stop-motion tao nhã và gây sững sờ từ hãng phim đóng ở Portland Laika studio – một chuyến phiêu lưu như cổ tích làm sống dậy quá khứ thần thoại của Nhật Bản.

La La Land

• Quay phim xuất sắc

Greig Fraser, Lion
James Laxton, Moonlight
Rodrigo Prieto, Silence
Linus Sandgren, La La Land
Bradford Young, Arrival

Đây là một danh sách toàn tân binh – chỉ có Prieto từng được đề cử (cho phim Brokeback Mountain). Hiệp hội các nhà quay phim đã chọn Fraser cho tác phẩm Lion rồi. Tuy nhiên, người viết có linh cảm điều đó sẽ không xảy ra ở đây.

Ưu ái: Sandgren. Từ cảnh khiêu vũ trên Freeway ở Los Angeles mở đầu phim La La Land đến cảnh Emma Stone và Ryan Gosling khiêu vũ trên mây lãng mạn xúc động, Sandgren tạo ra những điều thần kỳ về thị giác.

Ngựa ô: Laxton. Làm sao Moonlight, một phim độc lập kinh phí eo hẹp, đấu với cả một dàn Arrival, Silence và Lion? Hãy xem xét bất cứ khung hình nào trong phim của Jenkins. Laxton là nhà thơ về đánh sáng và tạo bóng.

Natalie Portman trong một cảnh phim Jackie, do Pablo Larraín đạo diễn

• Nhạc nền xuất sắc

Nicholas Britell, Moonlight
Justin Hurwitz, La La Land
Mica Levi, Jackie
Thomas Newman, Passengers
Dustin O'Halloran và Hauschka, Lion

Hãy nghĩ đến âm nhạc đọng lại trong tâm trí chúng ta cùng hình ảnh, hoặc lâu hơn – từ nhạc nền của John Williams trong phim Jaws đến giai điệu kết thúc phim The Good, the Bad and the Ugly của Ennio Morricone. Những đề cử đó đi cùng những phim hay.

Ưu ái: Hurwitz. Và không chỉ vì La La Land được ưu ái để thắng gần như mọi thứ. Nhạc nền âm hưởng jazz của Hurwitz, cả hiện đại lẫn hoài niệm đưa chúng ta đi suốt bộ phim trên những nốt nhạc cộng hưởng ma thuật.

Ngựa ô: Levi. Từ giai điệu làm mất tinh thần ban đầu trong nhạc nền của cô cho phim Jackie, Levi, nổi tiếng với nghệ danh Micachu, sáng tạo một thế giới mất cân bằng. Cô là kẻ nổi loạn sẵng sàng thử nghiệm trong một Hollywood chuộng chơi an toàn. Đề cử dành cho cô là một tín hiệu đầy hứa hẹn.
• Ca khúc trong phim xuất sắc

"Audition: The Fools Who Dream", La La Land
"Can't Stop the Feeling", Trolls
"City of Stars", La La Land
"The Empty Chair", Jim: The James Foley Story
"How Far I'll Go", Moana

Có ai từng nghe “The Empty Chair" chưa? Chắc là chưa. Nhưng "Can't Stop the Feeling" của Justin Timberlake là một ca khúc thành công vang dội và được nghe đi nghe lại. Còn phong cách sáng tạo của Lin Manuel Miranda là tất cả giai điệu của Moana. Sẽ đi được bao xa? Không xa lắm.

Ưu ái: "City of Stars", do Justin Hurwitz viết nhạc với ca từ của Benj Pasek và Justin Paul, là ca khúc của La La Land mà bạn không thể ngừng huýt sáo, y như Ryan Gosling trên cầu tàu đó.

Ngựa ô: "Audition: The Fools Who Dream", một ca khúc khác từ La La Land của Hurwiz/Pasek-Paul được đề cử không nằm trong tốp 40, nhưng đem lại giai điệu của một câu chuyện theo cách mà một ca khúc tuyệt vời trong phim nên làm. Emma Stone, hát sống, giọng cô rung rung lãng mạn nhức nhối, neo mọi sắc thái trong ca từ. "Tôi sẽ luôn nhớ ánh lửa đó." Đúng vậy. La La không thể thua.