Nhưng đối với những người xem lão luyện đã vượt qua rào cản ngôn ngữ từ lâu, thay vào đó thắng lợi của đạo diễn Bong là đốm cháy mới nhất trong sự kế tục những mốc Hàn Quốc trải từ điện ảnh, âm nhạc và truyền hình.

Miky Lee, Kwak Sin Ae và Bong Joon Ho trên sân khấu sau khi nhận giải Oscar phim hay nhất cho Parasite tại lễ trao giải thưởng Viện Hàn lâm lần thứ 92 ở Hollywood, Los Angeles, California, Mỹ, ngày 9/2/2020

Nhờ vào tài năng sôi động và hàng năm trời chuẩn bị ở mức độ công nghiệp, nền giải trí trù phú của Hàn Quốc có những nền tảng chắc chắn. Điện thoại thông minh, YouTube và Netflix đang đem Làn sóng Hàn, được biết đến là “Hallyu”, đi ngày càng xa hơn nhanh hơn.

Chỉ riêng tháng 8, ca khúc mới nhất của BTS, Dynamite, ghi kỷ lục lượt xem trên YouTube và đứng đầu bảng xếp hạng Billboard, trong khi bộ phim zombie Hàn Quốc Peninsula gây bão phòng vé, và một bộ phim xác sống khác, #Alive, có lúc là bộ phim được xem nhiều nhất quả đất trên Netflix.

“Cơn sốt hiện tại của điện ảnh Hàn Quốc không hề là một hiện tượng lạ kỳ mà là trường hợp ngành giải trí này cuối cùng cũng đạt tới trạng thái của họ một cách tự nhiên,” Darcy Paquet, giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Kyunghee và người làm phụ đề tiếng Anh cho Parasite chia sẻ.

Năm 1999 và 2000, CJ và Hàn Quốc tận hưởng sự công nhận của giới phê bình, thương mại và quốc tế với bộ phim ly kỳ gai góc Shiri

Biên kịch Soo Hugh (The Wispers, The Terror, Under the Dome) thêm vào, “Tôi đã luôn tự hỏi làm sao Hàn Quốc tạo ra được một nền truyền hình tuyệt như vậy mà không phải dựa nhờ Mỹ.”

Thăng hoa văn hóa theo sau sự kết thúc của Nền Cộng hòa Thứ Năm và luật hôn nhân năm 1987 có những điểm tương tự với giai đoạn phục hưng ở Tây Ban Nha sau sự sụp đổ của chế độ Franco. Liên hoan phim quốc tế Busan lần thứ nhất năm 1996 cố tình không tuân theo hệ thống kiểm duyệt khó chịu, và đốt lại ngọn lửa điện ảnh Hàn Quốc. Nó cũng nhen lửa đầu tư từ các tập đoàn tài chính và công nghiệp.

Nổi bật nhất trong đó là CJ CheilJedang, một tập đoàn hàng hóa thực phẩm điều hành bởi các thành viên cùng gia tộc kiểm soát Samsung. Dưới quyền Miky Lee (Lee Mie Kyung), CJ đầu tư 300 triệu USD năm 1995 để trở thành nhà đầu tư sớm ở DreamWorks SKG, CJ bảo lãnh vốn xây dựng cụm rạp chiếu đầu tiên của Hàn Quốc, khai trương năm 1998, và bắt đầu đầu tư sản xuất phim.

Năm 1999 và 2000, CJ và Hàn Quốc tận hưởng sự công nhận của giới phê bình, thương mại và quốc tế với bộ phim ly kỳ gai góc Shiri (phát hành qua Samsung Picuture cũ) và Joint Security Area. Các đạo diễn hàng đầu Bong Joon Ho, Park Chan Wook và Kim Jee Woon và những biểu tượng như Lee Chang Dong, Hong Sang Soo và Kim Ki Duk nổi lên lúc này, xắn tay áo bước vào những liên hoan lớn, các rạp chiếu châu Á và cửa hàng video châu Âu.

Âm nhạc Hàn Quốc đương đại cũng được hiểu rộng rãi rằng đã tiến hóa trong thập niên 1990, đặc biệt với chương trình tài năng năm 1992 của MBC và sự ra mắt của Seo Taiji and Boys, một nhóm nhạc kết hợp phong cách rap Mỹ với ca từ Hàn Quốc. Nhóm này được đà phóng từ chương trình này nhưng đã tận hưởng ba tháng thành công đứng đầu bảng xếp hạng với I Know.

Giữa thập niên 1990 chứng kiến sự nổi lên của bộ ba hãng thu âm-quản lý — SM Entertaiment, YG Entertaiment và JYP Entertainment — dùng phương pháp tổng thể trong phát triển tài năng, ký hợp đồng dài hạn với nhiều nghệ sĩ và đưa họ qua những trường lớp rèn luyện quy củ kỷ luật. Với tài năng trong tay, các siêu hãng đại diện dựng lên các nhóm thần tượng, cả nam và nữ, lắp ráp họ thành những hương vị khác nhau cho những khẩu vị khác nhau.

Bảy chàng trai nhóm nhạc hiện tượng Hàn Quốc BTS biểu diễn ca khúc tiếng Anh đầu tiên của họ Dynamite tại MTV Video Music Awards 2020 ngày 29/8/2020

Thập niên 2000 chứng kiện sự nổi lên của Girls’ Generation, Wonder Girls, 2NE1 và Super Junior, tất cả đều tận hưởng thành công khắp châu Á, cũng như kết nối tới túi tiền của người hâm mộ Bắc Mỹ. BoA đã thực sự thành công ở Nhật Bản, còn Rain, sau khi ra diễn đơn, trở thành ca sĩ Hàn Quốc đầu tiên diễn ở Madison Square Garden, năm 2005.

Không có một thị trường nội địa rộng lớn, ngành âm nhạc Hàn Quốc mất đi hai phần ba doanh thu những năm 2000-2005 khi ngành băng đĩa truyền thống sụp đổ, nhưng sự thay đổi thời thế đó cuối cùng lại làm cho ngành Kpop thêm tháo vát, theo Suk Young Kim, giáo sư Trường Kịch nghệ, Điện ảnh và Truyền hình của UCLA.

“Trớ trêu là những tình huống thử thách này đẩy Kpop vươn ra thị trường nước ngoài, và [làm việc] dữ dội hơn nhiều để tạo ra một cộng đồng người hâm mộ nước ngoài,” Kim nói.

Phim đầu tiên về BTS, Burn the Stage: The Movie, lập kỷ lục ở phòng vé Mỹ

Kpop vượt qua rào cản ngôn ngữ khi trở lên gấp gáp, vui vẻ và giàu hình ảnh hơn. Vũ đạo tuyệt phẩm và các video bóng bẩy làm cho thể loại này hoàn hảo để phát hành quốc tế trên hạ tầng phát trực tuyến mới nổi YouTube (ra mắt năm 2005), đang đói khát những nội dung chuyên nghiệp.

Công thức cơ bản của các hãng lớn — hợp đồng dài hạn và chuẩn bị chỉn chu — không thay đổi mấy trong hơn hai thập kỷ qua. Sự thống trị này đi cùng với phong cách đặc trưng Hàn Quốc rằng, trong suốt sự nghiệp, các nghệ sĩ Kpop công khai thể hiện sự liên kết với một công ty quản lý cụ thể.

Điều đã thay đổi từ năm 2005 đến năm 2015 xoay trục, khi BTS phát hành tuyển tập Young Forever, là một quá trình được tính toán và sản xuất toàn cầu giờ đây biến Kpop thành một mô hình kinh doanh đa quốc gia đặt ở Hàn Quốc, thay vì một doanh nghiệp thuần trong nước. Các nhà thiết kế và nhạc sĩ thường được thuê từ châu Âu và Mỹ, chuỗi cung ứng toàn cầu cũng dần dần áp dụng cho các tài năng Kpop.

BTS: Break the Silence, phim tài liệu mới nhất về nhóm nhạc BTS đứng đầu trend Twitter ở Mexico

Henry Lau, cựu thành viên nhóm nhạc Super Junior-M, là người Canada. Thay vì trở thành nghệ sĩ vĩ cầm nhạc cổ điển, anh được SM chiêu mộ tại một buổi thử giọng ở Toronto. “Tôi chưa nói được tiếng Hàn, và phải học cả tiếng Hàn và tiếng Trung. Quả là một cú sốc văn hóa lớn,” anh nói với Variety. “Rất quy củ, như một trường học lớn. Chúng tôi phải rèn luyện cả ngày.”

Lau nghĩ rằng nền tảng đa văn hóa củng cố thêm mối liên kết mạnh mẽ với người hâm mộ là thiết yếu trong thành công toàn cầu của Kpop. Các nhóm khác, như Got7 của JYP, bao gồm bao thành viên không phải người bản địa nhưng vẻ ngoài như người gốc Hàn, trong khi các nhóm khác đã chinh phục người hâm mộ Trung Quốc bằng việc chiêu mộ những thành viên nói tiếng Trung. “Kpop rất hấp dẫn và dễ bị lôi cuốn. Các ca sĩ và người hâm mộ liên hệ hết sức sâu đậm. Họ là những người bạn,” Lau nói.

Nhu cầu được đưa ra khỏi thị trường trong nước khá nhỏ bé là điều âm nhạc tương đồng với ngành điện ảnh và truyền hình nước này. Các nhà đài quốc gia KBS, MBC và SBS đã tận hưởng nhiều mức độ thành công khi xuất khẩu nội dung giải trí Hàn Quốc. Gần đây họ hợp tác với nhau cùng SK Telecom để tạo ra hạ tầng nội dung cũng như hoạt động kinh doanh quốc tế của mình, Wavve.

Blackpink: Light Up the Sky, phim tài liệu Netflix theo chân sự nổi tiếng vùn vụt của một nhóm nhạc nữ Kpop

Nhưng ngày nay, tiếng tăm của phim Hàn nổi đến mức nhà phân tích lĩnh vực này Vivek Couto, giám đốc điều hành tại Media Partners Asia, gọi là “thời đào vàng cho Truyền hình Hàn Quốc.”

“Các chương trình, phim bộ Hàn Quốc cụ thể mà nói, thường trọn vẹn, một số có những cốt truyện sáng tạo nhất, diễn xuất đỉnh cao và giá trị sản xuất đẳng cấp thế giới,” Virginia Lim, giám đốc nội dung tại Viu, một hạ tầng phát trực tuyến toàn châu Á đứng đằng sau là công ty viễn thông Hồng Kông PCCW và, lạ lùng là, dựng lên dựa trên nội dung giải trí Hàn Quốc. “Từ khi Hallyu bắt đầu hơn một thập kỷ trước, nội dung giải trí Hàn Quốc chỉ có hay hơn.”

Viu có nhiều thỏa thuận cung cấp với SBS và KBS qua Wavve, một thỏa thuận khác với MBC, tiếp tục với CJ ENM và JTBC. Những công ty hạng mục riêng này giờ đây lại tạo ra hành động lớn nhất.

Yoo Ah In trong một cảnh phim #Alive, có lúc là bộ phim được xem nhiều nhất quả đất trên Netflix

JTBC, ra mắt năm 2011 với sự bảo đảm của tập đoàn báo chí Joong Ang, đã nổi lên là một đài cáp và nhà cung cấp hàng đầu (Sky Castle và The World of the Married, phim sau chuyển thể từ Doctor Foster của BBC). Studio Dragon, tách ra từ CJ ENM năm 2016, có một thành tích ấn tượng trong vai trò sản xuất-phân phối đến mức tự mình niêm yết trên thị trường chứng khoán. Công ty này được xem là thiết yếu trong bước tiến của Netflix vào Hàn Quốc khi họ đưa ra một lựa chọn khiến Netflix phải mua 5% cổ phần.

“Sự phổ biến có phần nghiêng về các tựa phim tình cảm trong thời gian đầu,” Kim Minyoung, Phó Chủ tịch nội dung ở Hàn Quốc của Netflix nói với Variety. “Điều này giúp tạo khẩu vị và cộng đồng người hâm mộ với nội dung giải trí Hàn Quốc và hạ rào cản tiếp cận xuống. Tôi tin rằng [phim bộ xác sống của Netflix] Kingdom được hưởng lợi từ điều này ở châu Á bất chấp việc cốt lõi bộ phim hoàn toàn khác biệt.” Netflix cược gấp đôi vào bộ phim, đặt hàng hai mùa ngay từ đầu hồi năm 2018. Nó khá là nổi tiếng ở Ấn Độ.

Khi dịch vụ phát trực tuyến này tiếp tục thâm nhập thị trường Hàn Quốc, vai trò của Netflix đã tiến hóa. Trong những ngày đầu, họ mang nội dung phương Tây tới người xem Hàn Quốc, và mang các nội dung mua lại hoặc đồng hợp tác Hàn Quốc ra nước ngoài. Trong giai đoạn đó, Netflix không có quyền ở Hàn Quốc, tức là bị các nhà đài Hàn Quốc nắm giữ. Giờ đây, trong 70 chương trình của các nhà sáng tạo Hàn Quốc được giới thiệu là Nguyên tác Netflix, 17 tựa là do Netflix sản xuất ở Hàn Quốc. Dịch vụ này đã mở rộng các thể loại nội dung Hàn Quốc được đặt hàng bao gồm chương trình giải trí (Busted), hài độc thoại đặc biệt (Park Narae: Glamour Warning) và hoạt hình (Larva Island).

Netflix cược gấp đôi vào Kingdom, đặt hàng hai mùa ngay từ đầu hồi năm 2018

Bất chấp sự lớn mạnh chóng mặt, nội dung giải trí Hàn đi xa đến đâu vẫn còn đang được tranh cãi rộng rãi.

Một loạt chuỗi bê bối tình dục, thất bại khi đề cập một cách đúng đắn về các vấn đề #MeToo, các công ty độc quyền và một loạt gần đây các vụ người nổi tiếng tự tử có vẻ do nạn bắt nạt trên mạng xã hội đã làm xỉn bớt tiếng tăm lấp lánh của ngành giải trí Hàn Quốc.

Các tình huống dẫn tới tự tử phải thay đổi, Kim của UCLA nói. “Người hâm mộ và khán giả nhìn chung được đối xử như một phần nhỏ trong câu chuyện thành công cực điểm, nhưng phần đông những tài năng học việc hay thần tượng tuột khỏi ánh đèn sân khấu trước khi đạt đỉnh cao, và thường rơi vào nợ nần, trầm cảm và bị ép buộc tình dục. Mặt tối này cần được giải quyết. Ngày nay, người tiêu dùng quan tâm sâu sắc tới đạo đức sản xuất của các sản phẩm giải trí.”

Những người khác đơn giản là chờ một chất xúc tác truyền hình mạnh mẽ như BTS đã làm cho ngành âm nhạc, hay hữu ích như Parasite cho điện ảnh.

Trong 70 chương trình của các nhà sáng tạo Hàn Quốc được giới thiệu là Nguyên tác Netflix, 17 tựa là do Netflix sản xuất ở Hàn Quốc

“Netflix đã làm rất tốt với nội dung Hàn Quốc, nhưng chưa có thứ gì làm hộc máu mũi cả,” biên kịch Hugh nói. “Trong truyền hình, chúng tôi đang đợi Homeland của mình [bản chuyển thể phim Hatufim của Israel]. Giây phút đó đến, truyền hình Hàn Quốc sẽ vươn lên trong sự kính trọng của công chúng.”

Hyun Park, người đứng đầu mảng quốc tế của Studio Dragon, lưu ý, “Chúng tôi tin rằng Peacock và HBO cũng như những cái tên khác sẽ sớm phát hiện ra rằng những người đăng ký dịch vụ của họ ở bên ngoài nước Mỹ, và đều đến từ châu Á. Dự đoán của tôi là họ sẽ nối gót những gì Netflix đang làm.”

Hyun Park đang trong quá trình mở một chi nhánh sản xuất và phát triển cho Studio Dragon ở Los Angeles, ý định làm việc với các tài năng sáng tạo Mỹ về nội dung Hàn Quốc. Kết quả sản xuất có thể tương tự với phim bộ Snowpiercer của TNT và Netflix, chuyển thể truyền hình từ phim điện ảnh khoa học giả tưởng năm 2013 của đạo diễn Bong Joon Ho do CJ đầu tư.

Phim bộ truyền hình Snowpiercer của TNT và Netflix, chuyển thể từ phim điện ảnh khoa học giả tưởng năm 2013 của đạo diễn Bong Joon Ho do CJ đầu tư

“Chúng tôi nhìn vào các đối thủ cạnh tranh và những công ty sản xuất khác ,” Park nói, “và chúng tôi thấy các nội dung Hàn Quốc không phải là xu thế mà là trung tâm của nội dung toàn cầu vĩ đại, có nguồn gốc từ châu Á.”