• James Cameron phân tích 4 phân cảnh chính trong Avatar: Dòng chảy của nước

• Những thước phim Avatar: Dòng chảy của nước trình chiếu tại D23 Expo nói những gì?

• James Cameron hứa hẹn Avatar: Dòng chảy của nước sẽ gây trầm trồ trên màn ảnh rộng

• Avatar: Dòng chảy của nước là dự án tài hoa lỗi lạc hay tham vọng ngông cuồng

• Avatar: The Way of Water - Đã đến lúc thôi giả vờ là không trông đợi một phim Avatar mới rồi đó!

• Avatar 2 Đằng sau bộ phim nhiều rủi ro nhất mọi thời đại của Hollywood

• 1 tỉ đôla cho bốn phim Avatar phần tiếp theo có là món hời?

Vài năm trước, sau khi James Cameron hoàn thành phim Avatar đầu tiên, các con ông đã triệu tập họp gia đình để lưu ý cách nuôi dạy con cái của ông. Mấy đứa trẻ con ấy, ngày nay ở độ tuổi từ 15 đến 32, đã theo học trường MUSE ở Calabasas do vợ của Cameron, Suzy Amis Cameron, thành lập năm 2006. Tại MUSE, học sinh được khuyến khích cung cấp phản hồi cho giáo viên của mình, và bây giờ Cameron bố mẹ được khuyến khích áp dụng cách làm tương tự ở nhà.

Cameron trên chiếc thuyền phản lực đạo cụ tại trường quay ở New Zealand, nơi ông quay phần tiếp theo của Avatar

Cameron nổi tiếng trong ngành điện ảnh là muốn gì được nấy, từ định ngày phát hành đến ngân sách đến quyền thực hiện các chuyến thám hiểm đại dương công phu bằng tiền của hãng phim. Đạo diễn thừa nhận đôi khi ông đã mang phong cách quyền lực về nhà, và có những lúc cách làm cha của ông giống với nhân vật Robert Duvall trong The Great Santini, vị đại tá thủy quân lục chiến gia trưởng nghiêm khắc.

Cameron nói: “Tôi đang ở trong một vũ trụ dựa trên quy tắc, và bọn trẻ không thích điều đó. Chúng nói, ‘Quá nửa thời gian bố đều không có nhà. Rồi hễ về nhà, bố cố gắng bù đắp bằng cách bảo bọn con phải làm gì. Và mẹ mới là người đã đặt ra tất cả các quy tắc trong suốt thời gian bố đi quay phim. Nên bố không cần phải về nhà và đề ra quy tắc đâu.’” (Vợ chồng Cameron có với nhau ba người con và mỗi người có một đứa con từ cuộc hôn nhân trước — ông với Linda Hamilton, vợ ông với Sam Robards.)

Cameron nói ông ghi nhận những lưu ý của bọn trẻ, cố gắng lắng nghe nhiều hơn và giảm kiểm soát. “Tôi nghĩ, ‘Ờ, cũng đúng,’” ông nói. “Tôi nhận ra mình đang khoác lên trách nhiệm làm cha và bù đắp quá mức cho khoảng thời gian không có nhà.”

Cameron và Spider, nhân vật của Jack Champion, trên trường quay

Có lẽ hơn bất kỳ hệ thống máy quay mới hay sự hợp nhất phương tiện truyền thông khổng lồ nào, trải nghiệm khiêm tốn trong việc nuôi dạy con cái ở tuổi thiếu niên đã có tác động lớn nhất đến cách Cameron thực hiện bộ phim mới nhất của mình, trong lựa chọn chủ đề lẫn cách ông quản lý dàn diễn viên và đoàn làm phim.

Trong Avatar: The Way of Water, Disney phát hành vào ngày 16 tháng 12, Cameron đặt cược vào tổ ấm — dù là tổ ấm của người ngoài hành tinh, nơi có Bố và Mẹ da xanh và cao 9 feet. “Tôi đã nghĩ, ‘Mình sẽ thi triển đủ thứ, về mặt nghệ thuật, mà mình đã trải qua trong vai trò làm cha của năm đứa con,’” Cameron nói. “Ý tưởng bao trùm: gia đình là pháo đài. Đó là điểm yếu lớn nhất đồng thời cũng là sức mạnh lớn nhất của chúng ta. Tôi nghĩ, ‘Mình dư sức viết chuyện này. Mình biết thừa một ông bố khốn nạn thì ra làm sao.’”

The Way of Water là phim đầu tiên của Cameron sau 13 năm kể từ khi Avatar trở thành phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại (2,92 tỉ USD trên toàn thế giới), nhận được chín đề cử Oscar, bao gồm phim hay nhất và đạo diễn xuất sắc nhất, đồng thời giới thiệu những kỹ thuật làm phim mới mang tính đột phá. Phần tiếp theo tiêu tốn hơn 350 triệu USD, và dự kiến sẽ khởi động làn sóng ba phim Avatar nữa, nếu hoàn thành, sẽ tiêu tốn khoản đầu tư hơn 1 tỉ USD của Disney chỉ riêng chi phí sản xuất.

Trong Avatar: The Way of Water, Cameron đặt cược vào tổ ấm — dù là tổ ấm của người ngoài hành tinh, nơi có Bố và Mẹ da xanh và cao 9 feet

Đầu tháng 11, Cameron đang ở Park Road Post Production, cơ sở theo phong cách art deco của Peter Jackson ở Miramar, ngoại ô Wellington, thủ đô lộng gió của New Zealand, đã trở thành một Hollywood Down Under bình dị kể từ khi Jackson quay Chúa tể của những chiếc nhẫn ở đây vào đầu những năm 2000. Chuỗi phim kỳ ảo đó thành trung tâm của bản sắc hiện đại của Wellington đến nỗi tác phẩm điêu khắc khổng lồ Rồng Smaug chào đón du khách ở sân bay Wellington. Cameron đang làm cái việc mà ông hy vọng sẽ thành sử thi vĩ đại tiếp theo của Wellington, trong văn phòng từng là của Jackson, căn phòng ốp gỗ bề thế mà ông đã làm thành của riêng mình với một số chồng sách — cuốn tiểu thuyết khoa học giả tưởng về biến đổi khí hậu của Kim Stanley Robinson The Ministry of the Future ở trên cùng — và một tủ lạnh mini chứa đầy đồ ăn nhẹ thuần chay (ông đã ăn chay trường hơn một thập kỷ).

Cameron qua về giữa các phòng hòa âm nơi đoàn làm phim đang điều chỉnh âm thanh ở bốn trong số 15 cuộn phim cuối cùng — Avatar: The Way of Water sẽ có thời lượng những ba giờ hơn — và chui vào một phòng hiệu ứng hình ảnh tối tăm gần đó để giám sát chừng hơn 60 cảnh cuối cùng trong tổng số 3.350 cảnh quay hiệu ứng thị giác rớt hàm của bộ phim. Ở tuổi 68, đạo diễn trông không khác mấy so với lúc làm bộ phim Avatar đầu tiên. Vẫn gầy, vẫn mặc áo thun đua mô tô và quần jean trên phim trường, và vẫn tập trung chăm chú vào bất cứ điều gì đang làm đến nỗi êkíp phải phát loa hiệu ứng âm thanh “awoogah” của tiếng còi lặn kiểu tàu ngầm để thu hút sự chú ý của ông. “Thậm chí tôi không trả lời nếu họ không phát cái tiếng ‘awoogah’ đó,” ông nói.

“Tôi đã nghĩ, ‘Làm sao có thể đạt được sự tự tin và chắc chắn khi ở dưới nước?’” Cô con gái Na’vi tuổi teen do Sigourney Weaver, 73 tuổi thủ vai, nhờ sự kỳ diệu của hiệu ứng hình ảnh

Avatar đầu tiên theo chân anh lính thủy quân lục chiến bị liệt Jake Sully, do Sam Worthington thủ vai, trong cơ thể đại diện để du hành đến hành tinh Pandora xanh tươi, nơi sinh sống của người Na’vi bản địa, và tham gia vào kế hoạch tước đoạt tài nguyên quý giá unobtanium trên hành tinh của họ.

Trong phim mới, du hành đến các đại dương của Pandora, Jake là cha và chồng của công chúa Na’vi Neytiri (Zoe Saldaña). Đám con của họ bao gồm một cô con gái Na’vi tuổi teen do Sigourney Weaver, 73 tuổi thủ vai, nhờ sự kỳ diệu của hiệu ứng hình ảnh, và cậu con trai nuôi, Spider, do Jack Champion thủ vai, hiện đã 18 tuổi nhưng mới 13 khi phim bắt đầu bấm máy. Kate Winslet đóng vai một nhân vật đến từ một tộc người Na’vi sống ở đại dương khác. Cameron đã quay Avatar 3, dự kiến ra mắt năm 2024, và một phần của Avatar 4 (2026), và ông đã có kịch bản cho Avatar 5 (2028).

“Tất cả đều được viết ra, cái này tiếp cái kia, bốn kịch bản và được thiết kế hoàn chỉnh,” Cameron nói. “Chúng tôi biết chính xác nơi chúng tôi sẽ đến, nếu chúng tôi có cơ hội để làm điều đó. Và cơ hội đó dứt khoát sẽ do thị trường quyết định, nếu người ta muốn, nếu họ đủ thích bộ phim này.”

“Tôi đã nghĩ, ‘Mình sẽ thi triển đủ thứ, về mặt nghệ thuật, mà mình đã trải qua trong vai trò làm cha của năm đứa con,’” Cameron nói

Giữa cái sự chi tiêu khủng của hãng phim và cam kết dành nhiều năm ở đỉnh cao sự nghiệp của chính ông, Cameron ý thức rằng có những người ngờ vực chuỗi phim Avatar. “Thị trường đây kia ngờ hoặc, ‘Ồ, nó đã bao giờ tạo ra bất kỳ tác động văn hóa thực sự nào chưa?’” ông nói. “Thậm chí còn ai nhớ tên các nhân vật?” Nếu mọi người ít có khả năng nhớ được Jake Sully như Luke Skywalker chẳng hạn, thì một phần vì Avatar chỉ là một bộ phim trong thần thoại của nó, Cameron nói. “Khi bạn đạt được thành công phi thường rồi, bạn sẽ quay lại trong vòng ba năm sau,” ông nói. “Ngành công nghiệp này hoạt động kiểu vậy. Bạn quay lại với cái tốt và bạn xây dựng tác động văn hóa theo thời gian. Marvel có thể có 26 phim để xây nên một vũ trụ, với các nhân vật giao thoa nhau. Nên đó là một lập luận không liên quan. Để coi chuyện gì xảy ra sau bộ phim này.”

Khi Avatar đầu tiên bùng nổ phòng vé năm 2009, hãng phim nhà của Cameron khi đó, 20th Century Fox, đã háo hức muốn có phần tiếp theo ngay lập tức. Cameron chính là người đạp phanh và nói, ‘Tôi không biết mình có muốn đi con đường này nữa hay không,’” Cameron nói. Vì thành tích ngoại cỡ của phim đầu, “theo đúng nghĩa đen, để thành công chúng tôi phải nằm trong tốp năm bộ phim có doanh thu cao nhất lịch sử. Đó là một mục tiêu ngớ ngẩn.”

Cameron nói, Avatar: The Way of Water không nhằm mục đích khiến mọi người lo sợ về biến đổi khí hậu mà để gợi ý, thông qua lựa chọn của các nhân vật Na’vi trong phim, một số con đường thay thế phía trước

Vào thời điểm đó, Cameron quan tâm nhiều hơn đến việc theo đuổi những đam mê khác, bao gồm khám phá đại dương và phát triển bền vững môi trường. Worthington nói: “Đi xa và ở trong những chiếc tàu ngầm của mình đã kết nối ông với trái đất. Cho ông thư giãn.” Vào năm 2012, nhét mình vào buồng lái rộng 43 inch của một chiếc tàu ngầm do ông thiết kế với Hiệp hội Địa lý Quốc gia, Cameron trở thành người đầu tiên hoàn thành chuyến lặn một mình xuống rãnh Mariana, điểm sâu nhất trong các đại dương trên thế giới. “Tôi bắt đầu đối mặt với vấn đề này, ‘Thậm chí mình có muốn làm một bộ phim khác chứ đừng nói đến một phim Avatar nữa không?’” Cameron nói. “Bởi vì tôi đang vui quá mà.”

Chủ nghĩa bảo vệ môi trường của Cameron vượt xa tiêu chuẩn của Hollywood — lái xe điện cao cấp, viết séc. Ông lái chiếc Kia Rio đời 2013 vì cho rằng ô tô nhỏ đã qua sử dụng sẽ tạo ra khí thải carbon ít hơn một chiếc ô tô điện mới. Ông đã bán hai căn nhà của mình ở Los Angeles, và gia đình ông hiện phân chia thời gian giữa nơi ông miêu tả là một ngôi nhà “tương đối khiêm tốn” ở Wellington và một trang trại rộng 5.000 mẫu Anh cách đó khoảng 20 dặm trồng cây gai dầu và rau hữu cơ. Ông cũng đầu tư vào đất nông nghiệp và một cơ sở sản xuất ở Saskatchewan, Canada, để tạo ra protein đậu cho thực phẩm thuần chay, đồng thời điều hành sản xuất một bộ phim tài liệu, The Game Changers, về các vận động viên theo chế độ ăn thực vật. Ông nói: “Tôi không định nghĩa thành công và sự giàu có bằng của cải, mà là trải nghiệm giữa con người và giữa chúng ta với thiên nhiên và địa điểm — những thứ thực sự nuôi sống bạn.”

Cameron (trái) nói với ngôi sao Sam Worthington: “Tôi cố gắng thể hiện tình cảm hơn với đoàn làm phim và hài hước hơn”

Cameron tin rằng hầu hết chúng ta đang mắc phải cái mà ông gọi là “rối loạn thiếu tự nhiên”, rằng lối sống đô thị trong nhà, dán mắt vào màn hình, khiến chúng ta dễ dàng bị phân tâm và mất kết nối với các giác quan. Một phần lý do thuyết phục ông trở lại sau máy quay là vì ông nhìn thấy tiềm năng tác động vào mối quan hệ với môi trường của khán giả trong các bộ phim của mình. Như ông chỉ ra, “Avatar là phim có doanh thu cao nhất, và đó là bộ phim khiến bạn phải khóc vì một cái cây.” Khán giả năm 2022 thậm chí còn hợp hơn và có khả năng lo lắng hơn về những chủ đề đó.

“Không thể cứ lải nhải thông điệp về môi trường,” Cameron nói. “Con người đã đủ lo lắng rồi. Chúng tôi sẽ đưa bộ phim này ra thị trường vào một thời điểm khác. Và có lẽ những điều đã băng qua đường chân trời năm 2009 đang đến với chúng ta bây giờ. Có lẽ không còn là giải trí nữa.” Cameron nói, Avatar: The Way of Water không nhằm mục đích khiến mọi người lo sợ về biến đổi khí hậu mà để gợi ý, thông qua lựa chọn của các nhân vật Na’vi trong phim, một số con đường thay thế phía trước.

Ông nói: “Chúng ta đã chuyển từ phủ nhận hoàn toàn [biến đổi khí hậu] sang chấp nhận định mệnh, và chúng ta đã bỏ lỡ bước giữa. Vai trò của nhà làm phim không phải là làm toàn những thứ u ám và diệt vong nữa mà là đưa ra các giải pháp mang tính xây dựng.”

Cameron với Edie Falco trên trường quay The Way of Water. Khi không làm việc, sở thích của vị đạo diễn là lặn biển sâu. Năm 2012, Cameron trở thành người đầu tiên hoàn thành chuyến lặn một mình xuống rãnh Mariana, điểm sâu nhất trong các đại dương trên thế giới

“Giống như bùng nổ phim khủng long những năm 1960 vậy.” Cameron đang co ro trong văn phòng nhỏ, tối tăm bên cạnh văn phòng của mình, xem lại cảnh trực thăng rơi với người giám sát hiệu ứng hình ảnh Eric Saindon, và có sự tham gia của nhóm họa sĩ Weta FX qua Zoom. Trong ngày làm việc đó, Saindon đưa các cảnh quay sẵn sàng để duyệt lên một màn hình có thể nhìn thấy khi Cameron trở về văn phòng của mình từ phim trường hòa âm, phục vụ cho cái mà nhóm này gọi là “mồi nhử đạo diễn”.

Khoảng 1.400 họa sĩ Weta đang làm việc cho The Way of Water, nhưng chịu trách nhiệm cảnh rơi máy bay trực thăng trở thành một gánh nặng đặc biệt. Cameron tự lái trực thăng và đưa chúng vào hầu hết các bộ phim của mình — ông đã để một phi công đóng thế lái trực thăng dưới cầu vượt xa lộ trong Kẻ hủy diệt 2, treo lơ lửng Jamie Lee Curtis trong True Lies và thiết kế một chiếc trực thăng tương lai thực sự có thể bay trong Avatar phần đầu.

Có lẽ không khán giả nào trên trái đất xem cảnh máy bay trực thăng CGI rơi khó tính bằng Cameron, và ông muốn nhiều hơn nữa từ cảnh này thì mới chịu. “Tôi muốn xem thêm một vài khung hình trực thăng rơi,” ông nói. “Bảo mấy tay xảo thuật tàn phá làm đi. Tôi muốn nhìn thấy đuôi trực thăng lìa ra bay về phía tôi. Cho nó quay tròn. Trông giống như nó rơi ra và khiến người ta ‘Á’ lên một tiếng.”

Cameron trên trường quay Avatar 2 của 20th Century Studios

Cameron phê bình cảnh quay rất thẳng thắn và cụ thể, nhưng “ai cũng có thể quạt lại tôi,” ông nói. Ví dụ, Weaver phản đối tạo hình ban đầu cho nhân vật của mình, mà cô miêu tả là “quá gọn gàng và đẹp đẽ”, thay vào đó, cô ủng hộ một thiếu nữ vụng về hơn. Nhân vật của Weaver, nhà khoa học Grace Augustine, đã chết trong Avatar đầu tiên, nhưng “ý tưởng về Kiri đến từ việc Grace có thực sự chết không?” Cameron nói. “Tôi nghĩ, chờ đã, có hình đại diện này. Tôi có thể làm gì với ý tưởng đưa Sigourney trở lại, đóng vai một đứa trẻ? Đích thị là ý tưởng thú vị. Tôi cứ nghĩ mãi trong đầu.”

Cũng giống như ở nhà, Cameron cho biết ông đã thay đổi phong cách lãnh đạo ở nơi làm việc. Ông nói: “Tôi cố gắng thể hiện nhiều cảm xúc hơn với đoàn làm phim và hài hước hơn. Cameron thích các đoàn làm phim ở New Zealand, mà theo ônglà ít thứ bậc hơn so với các đoàn làm phim ở Mỹ hoặc Anh, thường hay sẽ hét lên, “Ê, Jim,” trên phim trường hơn là tỏ ra cung kính. “Ở đây, mọi người đều bình đẳng,” ông nói. “Bạn có việc phải làm, nhưng chỉ vì bạn có công việc đó không có nghĩa bạn hơn ai. Tôi thích điều đó ở nơi này. Tôi muốn các con tôi lớn lên trong môi trường đó.” Cameron, sinh trưởng ở Canada và vẫn giữ quốc tịch Canada, đang trong quá trình nộp đơn xin quốc tịch New Zealand.

Sau Avatar đầu tiên, Cameron và nhà sản xuất Jon Landau xác định rằng Cameron quá tải vì mọi cảnh quay ảo đều qua tay ông. Trong The Way of Water, Cameron ước tính ông đã làm 70% công việc quay phim ảo và Richard Baneham, giám sát hiệu ứng hình ảnh người Ireland, đã làm cho Avatar đầu tiên, quay 30% còn lại. “Vậy là đỡ nhiều cho tôi lắm rồi,” Cameron nói. Weaver, lần đầu làm việc với Cameron trong phim Aliens năm 1986, bảo là “đạo diễn thả lỏng hơn nhiều. … Anh ấy đang biến giấc mơ này, câu chuyện này, thành hiện thực,” Weaver nói. “Anh ấy vẫn chi phối, nhưng ấm áp hơn nhiều.”

Cameron (trái) với Joel David Moore trên phim trường The Way of Water. Về khả năng tiếp tục của chuỗi phim, ông nói: “Tôi phải đào tạo ai đó cách làm bởi vì, có là đạo diễn thông minh đến cỡ nào cũng không biết cách làm phim này”

Các cộng tác viên của Cameron chấp nhận cường độ làm việc của ông vì được đền đáp một cách ngoạn mục. Trong số 10 phim doanh thu cao nhất mọi thời đại, chỉ có hai phim — Avatar và Titanic — không dựa trên tài sản trí tuệ có sẵn như truyện tranh, tiểu thuyết hoặc phim đã có. Do hãng phim muốn nhiều Avatar hơn, Cameron cảm thấy mình có cơ hội phát triển lớn hơn, theo nghĩa kể chuyện, chưa từng có. “Tôi muốn kể một câu chuyện sử thi qua nhiều bộ phim. Hãy vẽ trên tấm bạt lớn hơn. Hãy lên kế hoạch theo cách đó. Hãy làm Chúa tể của những chiếc nhẫn. Tất nhiên, những phim đó đã có sách. Tôi phải viết sách trước, không phải một cuốn sách, mà là kịch bản.”

Vào mùa thu năm 2010, Cameron cam kết thực hiện hai phim Avatar nữa, với điều khoản thỏa thuận bất thường rằng Fox sẽ cùng Cameron đồng tài trợ một tổ chức phi lợi nhuận, Avatar Foundation, hỗ trợ các quyền của người bản địa và môi trường. Fox hân hoan công bố ngày phát hành phần tiếp theo đầu tiên: tháng 12 năm 2014. “Tôi chưa bao giờ thực sự tin vào bất kỳ ngày nào mà họ tự mua vui bằng cách thông báo,” Cameron nói.

Sau khi từ rãnh Mariana trở về năm 2012, Cameron bắt đầu suy nghĩ nghiêm túc các bộ phim, dành vài tháng đầu tiên chỉ để ghi chú — ý tưởng về sinh vật, văn hóa, chủ đề. Lấy cảm hứng từ kinh nghiệm sản xuất chương trình truyền hình khoa học viễn tưởng đầu những năm 2000 cho Fox, Dark Angel, ông triệu tập một phòng biên kịch kiểu truyền hình vào giữa năm 2013. “Ngày đầu tiên tôi bước vào phòng, đặt xuống 800 trang ghi chú và nói, ‘Làm bài tập về nhà đi, và chúng ta sẽ gặp nhau tuần sau.’”

Cameron nói câu “Tôi là vua của thế giới!” giờ đã thành biểu tượng khi hân hoan nhận giải Oscar phim hay nhất 1998 cho Titanic

Cuối cùng, ông giao nhiệm vụ viết Avatar 2 cho Rick Jaffa và Amanda Silver, bộ đôi biên kịch đằng sau quá trình khởi động lại thành công chuỗi phim Planet of the Apes, mà ông chia sẻ công lao viết kịch bản. Quá trình viết, bao gồm hoàn thành cả bốn kịch bản trước khi hô “diễn” bất kỳ thứ gì, mất bốn năm. Cuối cùng Cameron bắt đầu sản xuất Avatar 2 vào tháng 9 năm 2017.

Chỉ ba tháng sau khi Cameron bấm máy, Pandora bất ngờ thuộc quyền sở hữu mới, khi Disney mua lại Fox với giá 71,3 tỉ USD. Về nhiều phương diện, Disney là ngôi nhà lý tưởng — hãng phim đã chi 500 triệu USD cho điểm giải trí Pandora tại công viên giải trí của họ ở Florida, và vì vậy đã đầu tư vào Avatar thành công. Disney cũng đang đi theo hướng phát hành phim chiếu rạp ít hơn, nhưng phim lớn hơn, loại phim hoành tráng đúng với sở trường độc đáo của Cameron.

Cameron và Disney đã tán tỉnh nhau trong nhiều năm: trở lại năm 2005, khi Fox đang do dự về việc có nên bật đèn xanh cho Avatar đầu tiên hay không, Cameron và Landau đã mời CEO lúc bấy giờ là Bob Iger, giám đốc hãng phim Dick Cook và CFO Alan Bergman đến trường quay của họ ở Playa Vista để xem một số đoạn phim thử nghiệm. “Chúng tôi bước ra khỏi phim trường và nói, ‘Chúng ta phải có bộ phim đó,’” Bergman, hiện là chủ tịch của Disney Studios Content, nói. “Ngồi trong phòng chiếu đó, tôi chưa từng thấy bất cứ gì như vậy trước giờ. Thế giới, nhân vật của Jake. Thật độc đáo.” 

“Jim học hỏi từ mọi trải nghiệm của mình. Anh ấy nhìn lại và nói, ‘Cái này hiệu quả, cái kia không hiệu quả, phải cải thiện thế nào?’” Landau nói

Disney bắt đầu đàm phán để làm Avatar, khiến Fox phải thuyết phục các đối tác tài chính của mình tăng đầu tư vào bộ phim, và cuối cùng Cameron ở lại hãng phim mà ông đã gắn bó hàng thập kỷ, với Titanic, True Lies và Aliens. Tháng 3 năm 2019, khi thỏa thuận Disney/Fox được chốt, một trong những điều đầu tiên Bergman nói ông phải làm là gặp Cameron và Landau. “Tôi nói, ‘Thấy chưa, Jim, chúng tôi phải mua công ty để có được Avatar tiếp theo.’”

Bốn tuần rưỡi trước khi Dòng chảy của nước được phát hành, Disney lại làm một cú sốc khác, đột ngột sa thải CEO Bob Chapek và phục chức cho Iger. Động thái thật bất ngờ với hầu hết mọi người ở Hollywood, gồm cả nhóm đang làm việc ở Wellington, mặc dù tin tức này không được hoan nghênh. “Bob Iger là một phần trong việc thu hút chúng tôi ngay từ đầu,” Landau nói. “Ông ấy nhìn thấy giá trị của Avatar trong toàn công ty. Chúng tôi là những fan lớn mà.”

Với Titanic và Avatar đầu tiên, Cameron đã đụng độ các nhà điều hành Fox về ngân sách và khả năng hoàn vốn của các bộ phim. Nhưng giữa ông với Disney, cho đến nay, là một mối quan hệ suôn sẻ. “Có lẽ vẫn còn giai đoạn trăng mật,” Cameron nói. “Tôi không biết. Rồi sẽ thấy. Nếu phim không kiếm được tiền, thì có lẽ, tuần trăng mật kết thúc.” Ông trích dẫn sự rạch ròi của mình, nói với hãng phim từ đầu nếu cảm thấy điều gì đó có thể thay đổi trong lịch trình và nói ông tôn trọng năng lực tiếp thị của Disney.

“Nước, tôi sẽ không nói rằng chúng tôi đã hoàn thiện. Tôi nghĩ chúng tôi đã chiến đấu với tỷ số hòa,” Cameron nói. Từ trái sang: Một người quay phim đã ghi lại một trong nhiều phân cảnh dưới nước trong Avatar: The Way of Water

Cũng có thể thời đại của những trận quát tháo đầy những từ ngữ thô tục của ông với các giám đốc điều hành đã qua. “Tôi đã từng làm rất nhiều chuyện, nhưng sẽ không vậy nữa — khôn ngoan trong sự nghiệp và chỉ là những rủi ro mà bạn gặp phải khi còn trẻ trung ngông cuồng, nhiễm độc testosterone thôi,” ông nói, từ chối nói rõ hơn. “Tôi luôn nghĩ [testosterone] là một chất độc mà bạn phải từ từ đào thải ra khỏi cơ thể của mình.”

Landau, hồi còn là một giám đốc điều hành trẻ tuổi của Fox, lần đầu tiên gặp Cameron khi làm True Lies, đã trở thành nhà sản xuất và cánh tay phải của ông kể từ Titanic. Nếu một trong những siêu năng lực của Cameron là độ sâu của sự tập trung, thì sự tập trung đó một phần có thể thực hiện được vì Landau đang ở đâu quanh đó, tai nghe Airpod thò ra, nói chuyện qua điện thoại với Burbank về một thời hạn cùng lúc nói chuyện trực tiếp với một thành viên đoàn phim ở Wellington về một việc khác.

“Tôi đã chứng kiến sự tiến hóa của anh ấy,” Landau nói về Cameron. “Jim học hỏi từ mọi trải nghiệm của mình. Anh ấy nhìn lại và nói, ‘Cái này hiệu quả, cái kia không hiệu quả, phải cải thiện thế nào?’” Khi Landau đang nói dở câu này, có tiếng đập mạnh cửa phòng và Cameron bật dậy, kiểu Kramer. “Anh ta có nói chúng tôi giống như cặp vợ chồng già không?” Cameron hỏi. “Tôi không muốn nói những điều tốt đẹp trước mặt anh ấy — sẽ ăn vào đầu anh ta cho mà xem — nhưng tôi cảm thấy không chuyện gì mà chúng tôi không thể giải quyết được.”

Một cảnh trong phim Avatar: The Way of Water

Việc sản xuất Avatar chắc chắn là có phần. Có điều, lịch quay phim Avatar dài bất thường đến nỗi các thành viên trong đoàn nói về “Avatar-versaries” của họ. Các nhân vật con người trong phim, như Champion và một nhà sinh vật học biển do diễn viên người New Zealand Jemaine Clement thủ vai, được quay đóng thật. Các diễn viên đóng vai các nhân vật Na’vi, như Worthington và Weaver, được quay ở chế độ bắt chuyển động trên các sân khấu và sau đó, các nghệ sĩ hiệu ứng hình ảnh chỉnh sửa diện mạo của họ. Đây là cách làm cho nhân vật Kiri trông giống Weaver và đồng thời giống một người ngoài hành tinh tuổi teen.

Phần lớn câu chuyện diễn ra dưới nước, và một số diễn viên phải học cách lặn tự do để đáp ứng tiêu chuẩn hiện thực của Cameron. Weaver, đã quan sát các lớp học tại trường trung học Laguardia để đóng vai Kiri, cần có sự vụng về để cuối cùng tìm thấy vùng an toàn của mình trong đại dương. “Tôi đã nghĩ, ‘Làm sao có thể đạt được sự tự tin và chắc chắn khi ở dưới nước?’” Weaver nói. “Chúng tôi làm việc cật lực để thực hiện những cảnh quay phức tạp và tinh tế này.”

Các cảnh dưới nước không chỉ khó hơn cho diễn viên mà với các nghệ sĩ hiệu ứng thì còn rất kinh khủng. “Nước, tôi sẽ không nói rằng chúng tôi đã hoàn thiện nó. Tôi nghĩ chúng tôi đã chiến đấu với tỷ số hòa,” Cameron nói. “Giữa sóng và độ trong suốt, sục khí, bọt, phun và nhỏ giọt, đổ và bắn tung tóe. Hàng hàng lớp lớp mô phỏng ngày càng tinh tế hơn. Điên thiệt ấy chứ.”

Các diễn viên đóng vai các nhân vật Na’vi được quay ở chế độ bắt chuyển động trên các sân khấu và sau đó, các nghệ sĩ hiệu ứng hình ảnh chỉnh sửa diện mạo của họ

Cameron đã hoàn thành phần ghi hình bắt chuyển động kéo dài 16 tháng của Avatar thứ hai, thứ ba và thứ tư và đã quay một số phần người thật đóng khi đại dịch COVID-19 ập đến. Vào tháng 3, New Zealand đóng cửa biên giới và áp đặt một trong những biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt nhất trên thế giới, những động thái được cho là đã ngăn chặn được virus ở đó nhưng lại làm trật bánh những cảnh quay quan trọng với Champion, cậu thiếu niên lớn nhanh đến mức khó có thể khớp được những cảnh đã quay trước đó.

Mùa xuân năm đó, Cameron, ở Mỹ khi lệnh phong tỏa được áp dụng, viết một lá thư gửi chính phủ New Zealand nêu rõ lý do tại sao việc sản xuất phù hợp với tiêu chí cho phép du lịch quốc tế của chính phủ và miêu tả các biện pháp phòng ngừa an toàn COVID-19 mà họ sẽ thực hiện. Họ đến đó sẽ giúp quá trình làm việc tiếp tục và cuối cùng là giữ cho hơn 1.000 người làm việc, trong đó có hàng trăm nghệ sĩ Weta làm việc từ nhà. Đến tháng 5, chính phủ đồng ý và Cameron, Landau và 31 thành viên đoàn phim được phép vào nước này cùng nhau trên một chiếc máy bay.

COVID cũng thu hẹp thị trường chiếu rạp mà bộ phim này sẽ được phát hành. Cameron nói về việc đi xem phim: “Tôi biết sẽ không bao giờ quay lại như cũ một trăm phần trăm. Tôi không cho là sẽ không bao giờ. Nhưng chắc 80 phần trăm là đủ. Chúng tôi có ít cạnh tranh hơn vì hiện mọi người làm việc để phát trực tuyến.”

Tháng 3, New Zealand đóng cửa biên giới và áp đặt một trong những biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt nhất trên thế giới, những động thái được cho là đã ngăn chặn được virus ở đó nhưng lại làm trật bánh những cảnh quay quan trọng với Champion, cậu thiếu niên lớn nhanh đến mức khó có thể khớp được những cảnh đã quay trước đó

Khi các rạp đóng cửa trong đại dịch, Cameron lên Zoom cùng với Steven Spielberg và Guillermo del Toro nói về số phận của ngành công nghiệp. “Tôi muốn nói, ‘Chúng ta chắc phải thất nghiệp thôi, các bạn ạ,’” Cameron nói. “Trừ phi chúng ta không chịu bó tay. Tôi đã đến nơi định mệnh nhưng yên ổn. Nói thế này, ‘Tôi vẫn sẽ có một công việc. Tôi vẫn có thể kể chuyện. Tôi vẫn sẽ làm việc với các diễn viên và quay phim. Có thể không ở quy mô của một phim Avatar, nhưng, ý tôi là, họ đang làm thứ quá lớn để mà phát trực tuyến.’”

The Way of Water là một trong số những bộ phim có thời lượng dài trong mùa lễ cuối năm, bao gồm Black Panther: Wakanda Forever của Marvel và Babylon của Paramount. Cameron nói đã thương lượng trước Disney chuyện đó. “Tôi đã nói [với Disney], ‘Các vị mua phim này từ một nhóm người ở Fox, những người đã đồng ý cho một bộ phim dài ba tiếng’, bởi vì chúng tôi đã nói chúng tôi sẽ làm vậy. Chúng tôi sẽ chơi một cú hoành tráng.” Khi được hỏi khán giả nên tính thời gian đi vệ sinh thế nào, Cameron nói, “Bất cứ lúc nào họ muốn. Họ có thể thấy cảnh đã bỏ lỡ khi đi xem lại.”

Ông không đùa đâu. Một phần lớn thành công phòng vé của Cameron đối với các bộ phim trước đây của ông là nhờ vào việc xem đi xem lại. Ông thường không có kỳ cuối tuần mở màn rầm rộ, giống như phim của Marvel, mà thay vào đó, ông sẽ giữ chân hoặc xây dựng lượng khán giả của mình theo thời gian. “Chúng ta sẽ biết vào cuối tuần thứ ba,” ông nói. “Bạn sẽ không biết vào cuối tuần đầu tiên đâu. Titanic không vận hành theo cách đó. Avatar không hoạt động theo cách đó.” Avatar, mở màn với 79 triệu USD, chỉ giảm 8% mỗi tuần trong suốt 10 tuần.

3D, một phần quan trọng trong thành công của Avatar đầu tiên, vẫn là định dạng ưa thích của Cameron lần này

3D, một phần quan trọng trong thành công của Avatar đầu tiên, vẫn là định dạng ưa thích của Cameron lần này. Nhưng nó không được ưa chuộng ở Hollywood. “Trớ trêu thay, ít được yêu cầu hơn và ít có phim hơn,” ông nói, đồng thời lưu ý rằng, vào thời điểm Avatar được phát hành, có khoảng 6.000 máy chiếu kỹ thuật số hỗ trợ 3D trên toàn thế giới; bây giờ có khoảng 110.000. Cameron cho rằng nhu cầu sụt giảm là do màn hình không đủ sáng và chất lượng kém của các phim mà hãng nào hãng nấy phát hành sau Avatar — phim 2D nhanh chóng được chuyển đổi sang 3D để kiếm tiền chứ không được tạo ra ở định dạng 3D từ đầu, như Avatar.

Có những dấu hiệu khán giả vẫn sẽ trả tiền mua vé 3D cho một số phim nhất định — khi Disney phát hành lại Avatar vào tháng 9, phim đã thu về con số ấn tượng 76 triệu USD ở phòng vé toàn cầu, hơn 97% trong số đó là từ 3D. Với Cameron, một trong những điều ngạc nhiên của việc phát hành lại là biết được rằng thanh thiếu niên và những người ở độ tuổi 20, khi xưa chưa đủ tuổi để xem Avatar đầu tiên ở rạp, là những khán giả nhiệt tình nhất.

Với tương lai của loạt phim đã được vạch ra, Cameron rất háo hức muốn đi đến cùng, nhưng ông nhận ra khả năng có thể ông không làm được. “Có lẽ dẫu thế nào chúng tôi cũng sẽ hoàn thành phần ba vì tất cả đã được quay,” ông nói, cho rằng Disney đã chi hơn 100 triệu USD trong ngân sách đó. “Chúng tôi phải thực sự nỗ lực để không có vẻ đáng để đầu tư thêm. Chúng tôi phải chừa chỗ thở. Bây giờ, hy vọng chúng tôi có thể kể toàn bộ câu chuyện vì năm phần thì tốt hơn bốn, bốn thì tốt hơn ba và ba thì tốt hơn hai.”

Tại thời điểm này, ông không thể nghĩ tới làm một phiên bản Avatar dưới dạng chương trình truyền hình trực tuyến, nhưng có lẽ ông sẽ làm trong tương lai. Cameron nói: “Vấn đề với những nhân vật CG này là quá tốn kém và tốn nhiều công sức nên thực sự không phù hợp với truyền hình”

Ông cũng đã có kế hoạch — nếu thiên hạ có nhu cầu — cho Avatar 6 và 7. “Lúc đó tôi đã 89 tuổi,” Cameron nói. Có vẻ như đùa, nhưng dựa trên thực tế là ông đã mất 25 năm để thực hiện hai phim Avatar đầu tiên, thì số tuổi đó khá thực tế. “Rõ ràng tôi sẽ không thể làm phim Avatar mãi, đòi hỏi sức lực.” Ông đã bắt đầu nghĩ về kế hoạch kế thừa. “Tôi sẽ phải dạy ai đó cách làm bởi vì, đạo diễn nào thông minh đến đâu cũng không biết cách làm.” Ông nghĩ mình có thể làm thêm năm hoặc sáu bộ phim nữa và ba trong số đó, có lẽ, sẽ là phim Avatar.

Xem ra ông có thừa câu chuyện về Avatar trong đầu để sống trong thế giới đó vô thời hạn — ông đã viết toàn bộ kịch bản về những gì diễn ra từ phút thứ tư của Avatar: The Way of Water đến phút thứ năm, trong đó một năm trôi qua và mở ra rất nhiều câu chuyện nền cho nhân vật của Champion, Spider. Cameron đã loại câu chuyện đó ra và biến thành một cuốn tiểu thuyết minh họa, Avatar: The High Ground, được nhà văn chuyên viết cho tuổi mới lớn Sherri L. Smith chấp bút, Dark Horse Comics xuất bản vào ngày 6 tháng 12.

Tại thời điểm này, ông không thể nghĩ tới làm một phiên bản Avatar dưới dạng chương trình truyền hình trực tuyến, nhưng có lẽ ông sẽ làm trong tương lai. Cameron nói: “Vấn đề với những nhân vật CG này là quá tốn kém và tốn nhiều công sức nên thực sự không phù hợp với truyền hình. Bây giờ, hãy quay lại sau 10 năm nữa, với rất nhiều máy học sâu. Hãy chèn vào danh sách của chúng tôi, mà chúng tôi hy vọng sẽ thực hiện theo thời gian. Chúng tôi có thể có lịch trình truyền hình, nhưng lúc này thì tôi thấy chuyện đó không hấp dẫn.”

“Rõ ràng tôi sẽ không thể làm phim Avatar mãi, đòi hỏi sức lực.” Ông đã bắt đầu nghĩ về kế hoạch kế thừa

Rồi còn cả cuộc đời bên ngoài những bộ phim mà Cameron vô cùng yêu thích. Tàu ngầm, trang trại, con cái. “Tôi không cố xây dựng một đế chế ở đây,” Cameron nói. “Tôi chỉ đang cố làm vài bộ phim hay thôi.”